Śiwa, (sanskryt: „Pomyślny”), pisany także jako Śiwa lub Śiva, jedno z głównych bóstw hinduizmu, którego śaivici czczą jako najwyższego boga. Wśród jego popularnych epitetów są Shambhu („Łaskawy”), Shankara („Dobroczynny”), Mahesha („Wielki Pan”) i Mahadeva („Wielki Bóg”).
Dzięki uprzejmości Muzeum Wiktorii i Alberta, Londyn; zdjęcie A.C. Cooper
Kim jest Śiwa?
Sziwa jest jednym z głównych bóstw hinduizmu. Jego imię jest również pisane jako Śiwa lub Śiva.
Jak wygląda Shiva?
Shiva jest zwykle przedstawiany jako biały, od popiołów zwłok, które są roztarte na jego ciele, z niebieską szyją, od trzymania trucizny w gardle. We włosach nosi półksiężyc i rzekę Ganges jako ozdoby, a na szyi girlandę z czaszek i węża. Ma troje oczu i, według różnych mitów, albo dwie, albo cztery ręce.
Jakie formy przybiera Śiwa?
Sziwa jest przedstawiany w różnych formach: istniejąc pokojowo ze swoją konsortą Parvati i synem Skandą, jako kosmiczny tancerz Nataraja, jako nagi asceta, jako żebrak, jako jogin, jako Dalita z psem, oraz jako androgyniczne połączenie siebie i swojej żeńskiej konsorty.
Jakie są role Sziwy jako bóstwa?
Sziwa pełni kilka ról jako bóstwo hinduistyczne. Jest wielkim ascetą, panem płodności, panem trucizny i medycyny oraz Panem Bydła. Jego połączone role są przykładem tendencji w hinduizmie do dostrzegania uzupełniających się cech w jednej niejednoznacznej postaci.
Sziwa przedstawiany jest w różnych postaciach: w pacyfistycznym nastroju ze swoją konsortą Parvati i synem Skandą, jako kosmiczny tancerz (Nataraja), jako nagi asceta, jako żebrak, jako jogin, jako dalita (dawniej zwany niedotykalnym) w towarzystwie psa (Bhairava) oraz jako androgyniczne zjednoczenie Sziwy i jego konsorty w jednym ciele, pół-męskim i pół-żeńskim (Ardhanarishvara). Jest on zarówno wielkim ascetą, jak i panem płodności, jest panem zarówno trucizny, jak i medycyny, poprzez swoją ambiwalentną władzę nad wężami. Jako Pan Bydła (Pashupata), jest dobrotliwym pasterzem – lub, czasami, bezlitosnym rzeźnikiem „zwierząt”, którymi są ludzkie dusze znajdujące się pod jego opieką. Choć niektóre z tych kombinacji ról można tłumaczyć identyfikacją Sziwy z wcześniejszymi postaciami mitologicznymi, wynikają one przede wszystkim z hinduistycznej tendencji do dostrzegania komplementarnych cech w jednej, niejednoznacznej postaci.
P. Chandra
Żeńska konsorta Shivy znana jest pod różnymi manifestacjami jako Uma, Sati, Parvati, Durga i Kali; Shiva jest również czasami sparowany z Shakti, ucieleśnieniem mocy. Mówi się, że boska para, wraz z synami – Skandą i słoniogłowym Ganeśą – mieszka na górze Kailasa w Himalajach. Mówi się, że sześciogłowy Skanda narodził się z nasienia Sziwy, które zostało przelane w usta boga ognia, Agni, i przeniesione najpierw do rzeki Ganges, a następnie do sześciu gwiazd w konstelacji Plejad. Według innego znanego mitu, Ganesha urodził się, gdy Parvati stworzyła go z brudu, który starła podczas kąpieli, a głowę słonia otrzymał od Shivy, który był odpowiedzialny za ścięcie go. Pojazdem Śiwy w świecie, jego vahaną, jest byk Nandi; rzeźba Nandiego znajduje się naprzeciwko głównego sanktuarium wielu świątyń Śiwy. W świątyniach i prywatnych sanktuariach Sziwa jest również czczony w formie lingamu, cylindrycznego przedmiotu wotywnego, który często jest osadzony w joni, czyli wylewanym naczyniu.
Dzięki uprzejmości powierników British Museum
Sziwa jest zwykle przedstawiany w malarstwie i rzeźbie jako biały (od roztartych na jego ciele popiołów zwłok) z niebieską szyją (od trzymania w gardle trucizny, która pojawiła się przy wzburzeniu kosmicznego oceanu, które groziły zniszczeniem świata), jego włosy ułożone w zwój matowych kędziorów (jatamakuta) i ozdobione półksiężycem oraz Gangesem (według legendy sprowadził rzekę Ganges na ziemię z nieba, gdzie jest Drogą Mleczną, pozwalając rzece ściekać przez jego włosy, przerywając w ten sposób jej upadek). Sziwa ma troje oczu, z których trzecie zapewnia widzenie do wewnątrz, ale jest zdolne do palącego zniszczenia, gdy jest skupione na zewnątrz. Na szyi nosi girlandę z czaszek i węża, a w dwóch (czasem czterech) rękach dzierży skórę jelenia, trójząb, mały ręczny bębenek lub pałkę z czaszką na końcu. Ta czaszka identyfikuje Sziwę jako Kapalika („Niosącego Czaszki”) i odnosi się do czasu, kiedy odciął piątą głowę Brahmy. Głowa przylgnęła do jego ręki aż do Waranasi (obecnie w Uttar Pradesh, Indie), miasta świętego dla Sziwy. Wtedy odpadła, a w miejscu, gdzie wylądowała, powstała później świątynia oczyszczająca z wszystkich grzechów, znana jako Kapala-mochana („Uwolnienie Czaszki”).
Wykup subskrypcję Britannica Premium i uzyskaj dostęp do ekskluzywnych treści.