Biologia dla Majorów II

Ryby bezszczękowce (Agnatha) są kręgowcami reprezentującymi starożytną linię kręgowców, która powstała ponad 550 milionów lat temu. W przeszłości, hagfishes i minogi były czasami uznawane za oddzielne klady w obrębie Agnatha, głównie dlatego, że minogi były uważane za prawdziwe kręgowce, podczas gdy hagfishes nie. Jednakże ostatnie dane molekularne, zarówno z rRNA i mtDNA, jak i dane embriologiczne, dostarczają silnego wsparcia dla hipotezy, że żyjące agnaty – wcześniej nazywane cyklostomami – są monofiletyczne, a zatem mają niedawnych wspólnych przodków. W poniższej dyskusji, dla wygody, rozdzielono współczesne „cyklostomy” na klasę Myxini i Petromyzontida. Cechą charakterystyczną żyjących ryb bezszczękowych jest brak szczęk i brak sparowanych wyrostków bocznych (płetw). Brakuje im również wewnętrznego kostnienia i łusek, choć nie są to cechy definiujące klad.

Kilka najwcześniejszych ryb bezszczękowców to opancerzone ostrakodermy (co tłumaczy się jako „łuska-skóra”): ryby kręgowe zamknięte w kostnym pancerzu – w przeciwieństwie do dzisiejszych ryb bezszczękowców, którym brakuje kości w łuskach. Niektóre ostrakodermy, również w odróżnieniu od żyjących ryb bezszczękowców, mogły mieć sparowane płetwy. Należy jednak zauważyć, że „ostrakodermy” reprezentują grupę silnie opancerzonych wymarłych ryb bezszczękowych, które mogą nie stanowić naturalnej grupy ewolucyjnej. Skamieniałości rodzaju Haikouichthys z Chin, o wieku około 530 milionów lat, wykazują wiele typowych cech kręgowców, w tym sparowane oczy, kapsułki słuchowe i szczątkowe kręgi.

Klasa Myxini: Hagfishes

Ryc. 1. Pacific hagfish są padlinożercami, które żyją na dnie oceanu. (credit: Linda Snook, NOAA/CBNMS)

Klasa Myxini obejmuje co najmniej 70 gatunków ryb z rodziny strzępielowatych – padlinożerców, które żyją na dnie oceanu i żywią się żywymi lub martwymi bezkręgowcami, rybami i ssakami morskimi (rys. 1). Mimo że są prawie całkowicie ślepe, czułki wokół pyska pomagają im lokalizować pożywienie za pomocą węchu i dotyku. Żerują za pomocą zrogowaciałych zębów na ruchomej chrząstkowej płytce w jamie gębowej, które wyrywają kawałki mięsa ze zdobyczy. Te struktury żywieniowe pozwalają skrzelom służyć wyłącznie do oddychania, a nie do filtrowania pokarmu, jak u urochordates i cephalochordates. Hagfishes są całkowicie morskie i występują w oceanach na całym świecie, z wyjątkiem regionów polarnych. Unikalne gruczoły śluzowe pod skórą wydzielają mleczny śluz (przez pory powierzchniowe), który w kontakcie z wodą staje się niezwykle śliski, czyniąc zwierzę prawie niemożliwym do utrzymania. Ten śliski śluz pozwala rybom uciec z rąk drapieżników. Potrafią również skręcić swoje ciało w węzeł, co stanowi dodatkową dźwignię podczas żerowania. Zdarza się, że sagi wchodzą do ciał martwych zwierząt i zjadają tusze od środka! Co ciekawe, nie mają żołądka!

Zagłębiaki mają chrzęstną czaszkę, a także włóknisty i chrzęstny szkielet, ale główną strukturą podtrzymującą jest karbokord, który biegnie wzdłuż ciała. U ryb z rodziny zającowatych nie jest ona zastąpiona przez kręgosłup, tak jak u prawdziwych kręgowców, i dlatego mogą one (morfologicznie) stanowić grupę siostrzaną do prawdziwych kręgowców, co czyni je najbardziej bazalnym kladem wśród chrzęstnoszkieletowych.

Klasa Petromyzontidae: Lamparty

Ryc. 2. Te pasożytnicze minogi morskie przyczepiają się do swojego żywiciela pstrąga jeziornego przez przyssanie i używają swoich szorstkich języków do zdzierania mięsa w celu pożywienia się krwią pstrąga. (kredyt: USGS)

Klasa Petromyzontida obejmuje około 40 gatunków minogów, które są powierzchownie podobne do ryb z rodziny różowatych pod względem rozmiaru i kształtu. Jednakże minogi posiadają zewnętrzne mięśnie oczu, co najmniej dwa kanały półkoliste i prawdziwy móżdżek, a także proste elementy kręgowe, zwane arcualia-cartilaginous struktury ułożone nad notochordem. Cechy te są również wspólne z gnathostomes – bezkręgowcami o szczękowatym pysku i sparowanych wyrostkach (patrz poniżej). Minogi mają również grzbietowy rurkowaty rdzeń nerwowy z dobrze zróżnicowanym mózgiem, małym móżdżkiem i 10 parami nerwów. Klasyfikacja minogów jest wciąż dyskutowana, ale reprezentują one wyraźnie jedną z najstarszych dywergencji w linii kręgowców. Minogi nie posiadają sparowanych wyrostków, podobnie jak ryby z rodziny morszczynowatych, choć mają jedną lub dwie mięsiste płetwy grzbietowe. Jako dorosłe, minogi charakteryzują się zgrzytającym językiem w ząbkowanym, lejkowatym pysku. Wiele gatunków ma pasożytniczy etap cyklu życiowego, podczas którego są ektopasożytami ryb (niektórzy nazywają je drapieżnikami, ponieważ atakują i w końcu odpadają) (rysunek 2).

Minogi żyją głównie w środowiskach przybrzeżnych i słodkowodnych, a ich rozmieszczenie jest ogólnoświatowe, z wyjątkiem tropików i regionów polarnych. Niektóre gatunki są morskie, ale wszystkie gatunki składają ikrę w wodach słodkich. Co ciekawe, minogi północne z rodziny Petromyzontidae, mają największą liczbę chromosomów (164 do 174) wśród kręgowców. Jaja są zapładniane zewnętrznie, a larwy (zwane ammocoetes) znacznie różnią się od postaci dorosłej, przypominając nieco dorosłe głowotułowate amfipriony. Po spędzeniu od trzech do 15 lat w rzekach i strumieniach, jako zwierzęta żerujące w zawiesinie, osiągają dojrzałość płciową. Wkrótce potem, dorosłe osobniki płyną w górę rzeki, rozmnażają się i umierają w ciągu kilku dni.

Przykłady!

Ulepsz tę stronęDowiedz się więcej