Co to jest fibrynoliza?

Fibrynoliza jest procesem rozpadu skrzepów krwi, który jest kluczową częścią procesu gojenia się ran. Jeśli fibrynoliza nie jest właściwie regulowana, może prowadzić do wielu różnych chorób.

Fibryna i skrzepy krwi

Skrzep krwi (Thrombus) składa się z zagregowanych płytek krwi, czerwonych krwinek i siatki usieciowanych białek fibryny. Skrzeplina pojawia się naturalnie w odpowiedzi na uraz, jako środek zapobiegający krwawieniu. Skrzepliny mogą stać się szkodliwe, jeśli tworzą się w zdrowych naczyniach krwionośnych i blokują przepływ krwi.

Zakrzep krwi Ilustracja. Image Credit: Adike /

Fibrynogen jest rozpuszczalnym białkiem, które krąży we krwi w stosunkowo niewielkich stężeniach i składa się z trzech oddzielnych łańcuchów polipeptydowych (Aα, Bβ i γ), które są połączone wiązaniami disulfidowymi. Fibrynogen jest przekształcany w monomery fibryny, gdy białko trombina usuwa fibrynopeptydy A i B.

Monomery fibryny mogą być teraz łączone pojedynczo, co jest procesem kluczowym dla tworzenia się skrzepliny. Uwolnienie fibrynopeptydu A zapoczątkowuje agregację włókien fibryny, co prowadzi do powstania półpostaciowego, nakładającego się wzoru fibryny w rozwijającej się skrzeplinie. Czynnik XIIIa umożliwia dalsze sieciowanie fibryny, która działa z płytkami krwi i czerwonymi krwinkami, zapewniając wytrzymałość struktury rosnącej skrzepliny.

Wytrzymałość skrzepliny jest bardzo ważna, ponieważ słabe skrzepliny są podatne na niepożądaną fibrynolizę, a twardsze skrzepliny mogą sprzyjać zakrzepicy. Na stabilność skrzepliny wpływa wiele czynników, w tym średnica włókien fibryny, lokalne stężenie fibryny oraz struktura sieci fibrynowej. Inne czynniki, takie jak wytwarzanie trombiny i reaktywność płytek krwi, również wpływają na strukturę skrzepliny.

Co to jest fibrynoliza?

Fibrynoliza to rozpad fibryny w obrębie skrzepów krwi. Istnieją dwa rodzaje fibrynolizy: pierwotna i wtórna. Fibrynoliza pierwotna zachodzi naturalnie, a fibrynoliza wtórna – z powodu przyczyny zewnętrznej, takiej jak leki lub zaburzenia medyczne.

Fibrynoliza jest ściśle kontrolowana przez działanie różnych kofaktorów, inhibitorów i receptorów. Plazmina jest głównym białkiem aktywującym fibrynolizę. Plazmina jest przekształcana z plazminogenu przez tkankowy aktywator plazminogenu (tPA) i urokinazę (up A). tPA jest syntetyzowana przez komórki śródbłonka, podczas gdy uPA jest syntetyzowana przez monocyty, makrofagi i komórki nabłonka układu moczowego. uPA ma niższe powinowactwo do plazminogenu niż tPA, ponadto uPA nie wymaga fibryny jako kofaktora do zainicjowania tworzenia plazminy. Plazmina aktywuje tPA i uPA, tworząc pętlę dodatniego sprzężenia zwrotnego, w której aktywacja plazminogenu prowadzi do większej aktywacji plazminogenu. Ta pętla dodatniego sprzężenia zwrotnego jest kluczowa, ponieważ usuwanie skrzepów krwi, które spełniły swoje zadanie, jest niezwykle ważne.

Rola fibrynolizy w chorobach

Dysregulacja i błędy w funkcjonowaniu białek fibryny/fibrynogenu mogą prowadzić do wielu zaburzeń związanych z krwawieniem i tworzeniem skrzepów. Dysfibrynogenemie są powodowane przez rzadkie, autosomalne dominujące mutacje w jednym z trzech łańcuchów polipeptydowych fibrynogenu. Istnieje wiele różnych mutacji, które mogą wystąpić, każda z nich powoduje inne zmiany w strukturze fibrynogenu.

Fibrynogenemia Dusarda jest dysfibrynogenemią γ, która powoduje upośledzenie wiązania tPA i fibryny, co skutkuje zmniejszoną aktywacją plazminogenu, upośledzoną fibrynolizą i zwiększonym prawdopodobieństwem zakrzepicy. Afibrynogenemia jest spowodowana wrodzonym brakiem fibrynogenu, co prowadzi do takich objawów, jak krwawienie pępkowe i zakrzepica.

Hyperfibrynoliza powoduje nadmierne krwawienie. Jedna z teorii sugeruje, że hiperfibrynoliza jest spowodowana ogólnoustrojowym stanem zapalnym powodującym zwiększone zużycie fibryny w obrębie mikrozakrzepów, co skutkuje niedoborem krążącej fibryny. Hiperfibrynoliza może być również spowodowana utratą inhibitorów fibrynolizy z powodu niedoboru syntezy spowodowanego chorobą, taką jak przewlekła choroba wątroby.

Hypofibrynoliza powoduje upośledzenie rozpadu skrzepu, co prowadzi do zakrzepicy. Może to być spowodowane wytwarzaniem autoprzeciwciał przeciwko aktywatorom plazminogenu (takim jak tPA i uPA) lub przeciwko składnikom receptora fibrynolitycznego (takim jak aneksyna). Niedoczynność tarczycy wiąże się z hipofibrynolizą, ponieważ w przebiegu tej choroby dochodzi do zmniejszenia stężenia kluczowych białek fibrynolizy (takich jak A2AP, tPA i PAI-1).

Leczenie zaburzeń fibrynolizy różni się w zależności od ich rodzaju i przyczyny. Zaburzenia polegające na upośledzeniu tworzenia i struktury skrzepu mogą być leczone za pomocą preparatów hemostatycznych, takich jak rekombinowany czynnik VIIa. W przypadku zaburzeń spowodowanych czynnikami zewnętrznymi, usunięcie tego czynnika zewnętrznego może leczyć zaburzenie. Na przykład, leczenie niedoczynności tarczycy może złagodzić objawy hipofibrynolizy.

Dalsza lektura

• Wszystkie treści dotyczące fibrynolizy

Cytaty