Hebrajski (i jidysz) używa innego alfabetu niż angielski. Obrazek po prawej stronie ilustruje alfabet hebrajski, w hebrajskim porządku alfabetycznym. Zauważ, że hebrajski jest pisany od prawej do lewej, a nie od lewej do prawej, jak w angielskim, więc Alef jest pierwszą literą hebrajskiego alfabetu, a Tav ostatnią. Alfabet hebrajski jest często nazywany „alef-bet”, ze względu na swoje dwie pierwsze litery.
Zauważ, że istnieją dwie wersje niektórych liter. Kaf, Mem, Nun, Peh i Tzadeh są zapisywane inaczej, gdy pojawiają się na końcu słowa, niż gdy występują na początku lub w środku wyrazu. Wersja używana na końcu słowa jest określana jako Final Kaf, Final Mem, itd. Wersja litery po lewej stronie jest wersją ostateczną. We wszystkich przypadkach z wyjątkiem Final Mem, wersja końcowa ma długi ogonek.
– Samogłoski i punkty
– Style pisania
– Transliteracja
– Wartości liczbowe słów. Wartości liczbowe wyrazów
Samogłoski i punkty
Podobnie jak większość wczesnych semickich systemów pisma alfabetycznego, alef-bet nie ma samogłosek. Ludzie, którzy biegle posługują się tym językiem, nie potrzebują samogłosek do czytania po hebrajsku, a większość rzeczy napisanych po hebrajsku w Izraelu jest napisana bez samogłosek.
Jednakże, gdy umiejętność czytania po hebrajsku spadła, szczególnie po wypędzeniu Żydów z Izraela przez Rzymian, rabini zdali sobie sprawę z potrzeby pomocy w wymowie, więc stworzyli system kropek i kresek znanych jako nikkudim (punkty). Te kropki i kreski pisze się nad lub pod literą, w sposób, który nie zmienia odstępów między wierszami. Tekst zawierający te oznaczenia jest określany jako tekst „spiczasty”.
Większość nikkudim jest używana do oznaczania samogłosek. Tabela po prawej stronie ilustruje punkty samogłoskowe wraz z ich wymową. Wymowy są przybliżone; słyszałem sporo różnic w wymowie samogłosek.
Punkty samogłoskowe są pokazane na niebiesko. Litera Alef, pokazana na czerwono, jest użyta do zilustrowania pozycji punktów w stosunku do spółgłosek. Litery pokazane na fioletowo są technicznie rzecz biorąc spółgłoskami i pojawiłyby się w tekstach bez punktów, ale w tym kontekście funkcjonują jako samogłoski.
Jest jeszcze kilka innych nikkudim, zilustrowanych i wyjaśnionych poniżej.
Kropka, która pojawia się w środku niektórych liter jest nazywana dagesh. W przypadku większości liter, dagesh nie ma znaczącego wpływu na wymowę. Jednak w przypadku liter Bet, Kaf i Pe, dagesh wskazuje, że dana litera powinna być wymawiana z twardym dźwiękiem (pierwszy dźwięk), a nie z miękkim (drugi dźwięk). W wymowie aszkenazyjskiej (wymowa używana przez wielu ortodoksyjnych Żydów i przez starszych Żydów), Tav ma również miękki dźwięk i jest wymawiana jako „s”, kiedy nie ma dagesh.
Vav, zwykle spółgłoska wymawiana jako „v”, jest czasami samogłoską wymawianą jako „oo” (u) lub „oh” (o). Gdy ono jest wymawiane „oo”, spiczaste teksty mają dagesh. Kiedy wymawia się ją „oh”, spiczaste teksty mają kropkę na górze.
Shin wymawia się „sh”, kiedy ma kropkę nad prawą odnogą i „s”, kiedy ma kropkę nad lewą odnogą.
Style pisma
Zilustrowany powyżej styl pisma jest najczęściej spotykany w książkach hebrajskich. Jest on określany jako druk blokowy lub czasami jako tekst asyryjski.
W przypadku świętych dokumentów, takich jak zwoje Tory lub zwoje wewnątrz tefillin i mezuzot, istnieje specjalny styl pisania z „koronami” (znakami w kształcie wronich łapek wychodzącymi z górnych punktów) na wielu literach. Ten styl pisma znany jest jako STA „M (skrót od „Sifrei Torah, Tefillin and Mezuzot”, czyli tam, gdzie zobaczysz ten styl pisma.
Jest jeszcze jeden styl używany do pisania ręcznego, w bardzo podobny sposób, w jaki używa się kursywy w alfabecie rzymskim (angielskim). Ten nowoczesny styl pisma jest zilustrowany poniżej, po prawej stronie.
Inny styl jest używany w niektórych tekstach, aby odróżnić treść tekstu od komentarza do tekstu. Ten styl znany jest jako pismo Rasziego, na cześć Rasziego, największego komentatora Tory i Talmudu. Alefbet po lewej stronie jest przykładem skryptu Rasziego
.
Transliteracja
Proces zapisu słów hebrajskich w alfabecie rzymskim (angielskim) znany jest jako transliteracja.
Transliteracja jest bardziej sztuką niż nauką, a opinie na temat prawidłowego sposobu transliteracji słów są bardzo zróżnicowane. To dlatego żydowskie święto świateł (po hebrajsku Chet-Nun-Kaf-Heh) jest pisane jako Chanukkah, Hannukah, Hanukkah i na wiele innych ciekawych sposobów. Każda pisownia ma uzasadnioną podstawę fonetyczną i ortograficzną; żadna nie jest dobra lub zła.
Wartości liczbowe słów
Każda litera w alefbecie ma wartość liczbową. Wartości te mogą być używane do pisania liczb, ponieważ Rzymianie używali niektórych swoich liter (I, V, X, L, C, M) do reprezentowania liczb. Alef do Yod mają wartości od 1 do 10. Yod do Qof mają wartości od 10 do 100, licząc przez 10. Qof do Tav mają wartości od 100 do 400, licząc przez 100. Końcowe litery mają taką samą wartość jak ich niekońcowe odpowiedniki.
Liczba 11 byłaby oddana jako Yod-Alef, liczba 12 jako Yod-Bet, liczba 21 jako Kaf-Alef, słowo Tora (Tav-Vav-Resh-He) ma wartość numeryczną 611, itd. Jedynym znaczącym dziwactwem w tym wzorze jest liczba 15, która, gdyby została oddana jako 10+5, byłaby imieniem Boga, więc zwykle zapisuje się ją Tet-Vav (9+6). Kolejność liter nie ma znaczenia dla ich wartości; litery są po prostu dodawane w celu określenia całkowitej wartości liczbowej. Liczba 11 może być zapisana jako Yod-Alef, Alef-Yod, Heh-Vav, Dalet-Dalet-Gimmel lub wiele innych kombinacji liter.
Ponieważ ten system przypisywania wartości liczbowych literom, każde słowo ma wartość liczbową. Istnieje cała dyscyplina żydowskiego mistycyzmu znana jako Gematria, która poświęcona jest odnajdywaniu ukrytych znaczeń w wartościach liczbowych słów. Na przykład, liczba 18 jest bardzo znacząca, ponieważ jest to wartość liczbowa słowa Chai, oznaczającego życie. Z tego powodu darowizny na rzecz żydowskich organizacji charytatywnych są rutynowo przekazywane w nominałach po 18.