Mexico City to miasto superlatyw. Jest to zarówno najstarsza (założona w 1325 roku), jak i najwyżej położona (7,350 stóp) metropolia na kontynencie północnoamerykańskim. I z szacunkową liczbą 22 milionów mieszkańców jest najbardziej zaludnionym miastem na półkuli zachodniej.
Jak świadczą gargantuiczne piramidy w Teotihuacán, obszar wokół Mexico City był zajęty od wczesnych czasów przez wielką cywilizację, prawdopodobnie pochodzenia Nahuatl. Założenie dalej na południe stolicy Azteków, Tenochtitlán, nastąpiło dopiero ponad 600 lat po opuszczeniu Teotihuacán, około roku 750 n.e. Pomiędzy tymi okresami, od 900 do 1200 roku, Imperium Tolteków kontrolowało dolinę Meksyku. Jak głosi historia, koczowniczy Aztekowie poszukiwali ziemi obiecanej, na której mogliby się osiedlić. Ich przepowiednie mówiły, że rozpoznają to miejsce, gdy napotkają orła siedzącego na kaktusie opuncji figowej i trzymającego w dziobie węża. W 1325 r., co jest sporną datą założenia Tenochtitlán, odkryli tego orła w dolinie Meksyku, którego wizerunek widnieje obecnie na fladze narodowej. Osiedlili się na ówczesnej wyspie na płytkim jeziorze Texcoco i połączyli ją siecią calzadas (kanałów i grobli, obecnie autostrad) z miastami satelickimi położonymi nad brzegiem jeziora. Już wtedy było to największe miasto na zachodniej półkuli i, według historyków, jedno z trzech największych miast na Ziemi. Kiedy po raz pierwszy ujrzał Tenochtitlán na początku XVI wieku, hiszpański konkwistador Hernán Cortés był oszołomiony lśniącą, jeziorną metropolią, która przypominała mu Wenecję.
Zespół czynników umożliwił hiszpański podbój. Aztecki cesarz Moctezuma II wierzył, że biały, brodaty Cortés na koniu to potężny wąż-bóg Quetzalcóatl, który zgodnie z przepowiednią miał przybyć ze wschodu w roku 1519, aby rządzić krajem. Moctezuma powitał więc cudzoziemca darami w złocie i pałacowymi kwaterami. W zamian za to Cortés rozpoczął masakrę. Wspierała go ogromna armia Indian z innych osad, takich jak Cholula i Tlaxcala, którzy dostrzegli szansę na zakończenie swojej podległości wobec azteckiego imperium. Dzięki tym siłom, europejskiej przewadze taktycznej w postaci koni, broni palnej i, nieumyślnie, wprowadzeniu ospy i zwykłego przeziębienia, Cortésowi udało się zlikwidować Tenochtitlán zaledwie dwa wieki po jego założeniu.
Cortés rozpoczął budowę stolicy tego, co patriotycznie nazwał Nową Hiszpanią, kolonii hiszpańskiego imperium, która rozprzestrzeniła się na północ, obejmując tereny dzisiejszych południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych, a na południe – Panamę. Meksyk pochodzi od Mexica (wymawiane jako meh-shee-ka), która była nazwą Azteków. Na miejscu zburzonego centrum ceremonialnego Tenochtitlán – obecnie 10-hektarowego Zócalo – Cortés rozpoczął budowę kościoła (prekursora imponującej katedry Metropolitan), rezydencji i budynków rządowych. Wykorzystał niewolniczą pracę – i kunszt artystyczny – pokonanych rdzennych Meksykanów. Na szczycie ruin swojego miasta, wykorzystując jego gruz, zostali zmuszeni do zbudowania tego, co stało się najbardziej europejskim miastem w Ameryce Północnej. Zamiast jednak mieć przypadkowy układ współczesnych średniowiecznych miast, miasto to podążało za siatką Azteków. Na większość materiałów budowlanych Hiszpanie wydobywali lokalny porowaty, wulkaniczny, czerwonawy kamień zwany tezontle. Hiszpanie osuszyli również jeziora, preferując do transportu koła i konie (które wprowadzili do Meksyku) zamiast kanałów i kajaków. Wypełnione ziemią dno jeziora okazało się być rozmokłym oparciem dla ogromnych budynków, które powoli zapadały się w nie od momentu ich wybudowania.
Miasto rozkwitło w okresie kolonialnym, wypełniając to, co jest teraz jego historycznym centrum skarbami architektury. Franciszkanie i Dominikanie z zapałem zabrali się do nawracania Azteków na chrześcijaństwo, ale niektóre rdzenne zwyczaje pozostały. Na przykład, uliczny handel jest znakiem rozpoznawczym miasta nawet dzisiaj. Mówi się, że podbijający miasto żołnierze spojrzeli na nie w 1520 roku i powiedzieli, że nigdy nie widzieli takiego targu, nawet w Rzymie. W 1571 r. Hiszpanie ustanowili w Nowej Hiszpanii Inkwizycję i palili heretyków w jej pałacowej siedzibie, obecnie muzeum na Plaza de Santo Domingo.
Meksykanie potrzebowali prawie trzech wieków, aby skutecznie powstać przeciwko Hiszpanii. Historyczna ulica w centrum miasta 16 de Septiembre upamiętnia „deklarację” niepodległości. Tego dnia w 1810 roku Miguel Hidalgo, ojciec Kościoła Katolickiego i kilku nieślubnych córek, zadzwonił w kościelny dzwon i wykrzyknął swoje historyczne grito (okrzyk): „Śmierć gachupinom! (zamożni Hiszpanie mieszkający w Meksyku), niech żyje Dziewica z Guadalupe!”. Ekskomunikowany i stracony w następnym roku, Hidalgo jest jednym z wielu bohaterów niepodległości, którzy wspierali prawdziwie ludowy ruch, którego kulminacją była niepodległość Meksyku w 1821 roku. Dzwon Wolności, który obecnie wisi nad głównym wejściem do Pałacu Narodowego, jest uruchamiany w każdą wigilię 16 września przez prezydenta republiki, który następnie wykrzykuje zmienioną wersję okrzyku patrioty: „¡Viva México!”.
Przylatując lub wylatując z miasta Meksyk można zobaczyć z lotu ptaka pozostałą część jeziora Texcoco na wschodnich obrzeżach miasta. W świetle dziennym można zauważyć rozległą płaskość Meseta de Anáhuac (Doliny Meksyku) o powierzchni 1480 km kwadratowych, całkowicie otoczonej górami. Na jej południowo-wschodniej stronie, dwa zwykle ośnieżone wulkany, Popocatépetl i Iztaccíhuatl, mają wysokość ponad 17.000 stóp. Po okresie względnego spokoju, Popocatépetl, znany jako El Popo, obudził się i zaczął wyrzucać dym, popiół i trochę lawy w połowie lat dziewięćdziesiątych; od tego czasu pozostaje z przerwami aktywny.
Niestety, najbardziej znanym faktem na temat miasta Meksyk jest to, że jego powietrze jest zanieczyszczone. Nie można zaprzeczyć, że jest tam smog i koszmarny ruch uliczny, ale surowe prawo w ostatnich latach doprowadziło do czystszego powietrza i, szczególnie po letnich deszczach, miasto ma jedne z najczystszych i najbardziej niebieskich niebios gdziekolwiek.
Jeśli sława smogu przywodzi Los Angeles na myśl, to może to być również linia uskoku, która przebiega przez dolinę. W 1985 roku silne trzęsienie ziemi o sile 8,1 stopnia w skali Richtera zebrało tragiczne żniwo. Rząd podał liczbę 10 000 ofiar śmiertelnych, ale lokalnie mówi się o około 50 000. Ostatnie ślady zniszczeń po tym trzęsieniu zniknęły wraz z dużym projektem renowacji w historycznym centrum stolicy, remontem, który obejmuje zastosowanie najnowszej technologii odpornej na trzęsienia ziemi.
Copyright ©2006 by Fodors.com, a unit of Fodors LLC. Wszelkie prawa zastrzeżone.