The Wonderful Wizard of Oz
van L. Frank Baum was een hit vanaf het begin. Het verhaal van Dorothy en haar vrienden, de vogelverschrikker, de tinnen bosman en de laffe leeuw, werd gepubliceerd in 1900 en sprak tot de verbeelding van het publiek. Het duurde niet lang voordat er merchandising kwam, een Broadway musical, een film, en maar liefst 13 vervolgen. Echt, het was de Harry Potter van zijn tijd.
1. Baum heeft het potlood ingelijst waarmee hij de roman heeft geschreven.
L. Frank Baum – voormalig kippenboer, handelsreiziger en theatermanager – had al twee succesvolle kinderboeken gepubliceerd toen hij in 1898 aan De wonderbaarlijke tovenaar van Oz begon. Hij voltooide het boek in oktober 1899. Hij moet trots zijn geweest op zijn werk, want hij lijstte het potloodstompje in en hing het aan de muur van zijn studeerkamer. Op het bijgevoegde papier krabbelde hij: “Met dit potlood schreef ik het manuscript van De Stad van Smaragd.”
2. Hij haalde de naam “Oz” uit zijn archiefkast.
Op het begin had Baum moeite om een naam te bedenken voor het magische land dat Dorothy bezoekt. Toen op een dag keek hij naar de dossierkast in zijn studeerkamer. Er waren drie laden gemarkeerd met “A tot G,” “H tot N,” en “O tot Z.” En zo werd Oz geboren.
3. Dorothy Gale is vernoemd naar een nichtje dat overleed.
Dorothy Gale is gebaseerd op Dorothy Gage, het baby nichtje van Baum’s vrouw, Maud. Zij stierf in november 1898, net toen Baum bezig was met het schrijven van The Wonderful Wizard of Oz. Het personage Dorothy was Baum’s eerbetoon aan het verloren babymeisje.
4. Baum heeft nooit in Kansas gewoond.
Baum schreef De Wonderbaarlijke Tovenaar van Oz in Chicago. Hij was maar één keer in Kansas geweest toen hij en Maud op tournee waren met zijn melodrama “The Maid of Arran.” Misschien koos hij Kansas vanwege de tornado die Dorothy wegvaagt. In 1893 raasde een cycloon door de staat, waarbij 31 mensen omkwamen en twee steden werden verwoest. De schrijver Gore Vidal suggereerde dat deze ramp de inspiratie kan zijn geweest voor de setting van Baum’s boek.
5. De Wonderbaarlijke Tovenaar van Oz is een episodische roman.
Doorheen het boek volgt Dorothy een gele klinkerweg, die recht door het verhaal loopt. Af en toe gaat ze van de weg af, beleeft een avontuur, keert dan terug en vervolgt haar reis. Onderweg ontmoet ze tal van bijna vergeten personages, zoals de koningin van de veldmuizen, mensen gemaakt van porselein, en de Kalidahs – wezens met de lichamen van beren en de koppen van tijgers.
6. Dorothy’s schoenen waren zilver, niet robijnrood.
In het boek krijgt Dorothy “zilveren schoenen met puntige tenen”. De kleur werd veranderd voor de film uit 1939 met Judy Garland in de hoofdrol, omdat de filmmakers vonden dat robijnrood er beter uitzag in Technicolor.
7. Oz was toch geen droom.
Andere verschillen tussen de film en het boek: Dorothy ontmoet Glinda pas aan het eind; in plaats daarvan is het de Goede Heks van het Noorden die haar begroet als ze in Oz aankomt. Het boek eindigt niet met het opstijgen van de tovenaar in een heteluchtballon-Dorothy reist naar het zuiden om Glinda te vinden en beleeft meer avonturen. En terwijl Oz in de film een droom blijkt te zijn, is het in het boek een echte plaats. Als tante Em aan Dorothy vraagt waar ze vandaan komt, zegt ze dat ze in het Land van Oz was, en voegt eraan toe: “Ik ben zo blij om weer thuis te zijn!” (“There’s no place like home” is een filmzin.)
8. Baum heeft het eerste exemplaar van het boek zelf in elkaar gezet.
Toen de eerste druk van The Wonderful Wizard of Oz in mei 1900 van de pers kwam, was Baum erbij om de pagina’s samen te stellen. Hij gaf het boek toen aan zijn zus, Mary Louise Baum Brewster, en schreef op het manuscript: “Deze ‘dummy’ is gemaakt van vellen die ik van de pers heb gehaald, zo snel als ze gedrukt en met de hand gebonden zijn. Het is echt het allereerste boek dat ooit van dit verhaal is gemaakt.”
9. Het boek was in twee weken uitverkocht.
De volledige distributie begon in augustus. Volgens de uitgever was de eerste druk van 10.000 exemplaren in twee weken uitverkocht, gevolgd door een tweede druk van 15.000 en een derde druk van 10.000. In november was er een vierde druk van 30.000 exemplaren en in januari een vijfde druk van 25.000. Dat zijn 90.000 boeken in de eerste zes maanden. The Wonderful Wizard of Oz bleef twee jaar lang een bestseller.
10. Baum volgde met The Wizard of Oz: The 1903 Musical Extravaganza.
Samen met illustrator W.W. Denslow en componist Paul Tietjens, maakte Baum van zijn boek een musical. Fred Hamlin, producer van het Grand Opera House in Chicago, zou het stuk hebben aangenomen omdat het woord “Wizard” in de titel voorkwam. Blijkbaar had zijn familie een fortuin verdiend met de medische tonic, Hamlin’s Wizard Oil. The Wizard of Oz ging in juni 1902 in première in Chicago. Daarna verhuisde het naar Broadway, waar het jaren speelde.
11. Baum kreeg ruzie met zijn illustrator.
W.W. Denslow werkte voor het eerst met Baum samen bij het illustreren van Father Goose uit 1899: Zijn Boek, een verrassende bestseller. Daarna illustreerde Denslow The Wonderful Wizard of Oz. De mannen geloofden zo in de afbeeldingen dat toen de uitgever weigerde te betalen voor kleurendruk, Denslow en Baum de platen zelf betaalden. Maar omdat de twee het auteursrecht voor het boek deelden, kregen ze al snel onenigheid over wie verantwoordelijk was voor het succes van het boek. De spanningen liepen op tijdens de musical, waarbij Denslow er op stond dat hij als kostuumontwerper evenveel betaald moest krijgen als de schrijver en componist. De twee mannen hebben nooit meer samengewerkt.
12. Baum bleef sequels schrijven vanwege geldproblemen.
Baum werd al snel moe van het schrijven van de serie en was van plan te stoppen na het zesde boek, The Emerald City of Oz. Maar een jaar later vroeg hij faillissement aan en moest hij verder gaan met het schrijven van de Oz boeken. Het laatste vervolg was Glinda of Oz, dat postuum werd uitgegeven in 1920.
Al met al was Baum een productief schrijver. Hij schreef ook onder verschillende pseudoniemen, waaronder Edith van Dyne, auteur van de Aunt Jane’s Nieces series. Uiteindelijk schreef hij meer dan 50 romans, 80 korte verhalen, honderden gedichten, en minstens een dozijn toneelstukken.
13. Je kunt de eerste filmversie van De Tovenaar van Oz bekijken.
Hier ziet u een stomme filmversie van het boek, die in 1910 werd gemaakt door Selig Polyscope Company.