Wij maken de beginnersfouten zodat jij dat niet hoeft te doen
Je zult het eiland voor jezelf hebben. Zo zal het tenminste aanvoelen, zeker als je al eens in het drukke Midden-Italië bent geweest. Met uitzondering van een paar populaire toeristische bestemmingen zoals Cefalú of Taormina – kustplaatsen waar in de zomermaanden obsceen veel gebronsd Italiaans vlees komt – is Sicilië een schitterend ondergewaardeerd Italiaans voorpostje. Zelfs in augustus hadden we nooit problemen met hotelreserveringen of om in restaurants binnen te komen – wat betekent dat je de drang moet weerstaan om elk detail van je reis te coördineren en je reisroute aan de goden van de spontaniteit moet overlaten.
Volg het rode saus spoor. De Italiaanse keuken, die in de VS en elders in de wereld zo populair is, wordt vaak verguisd door culinaire snobs die er graag op wijzen dat het op de een of andere manier niet authentiek is. Het is duidelijk dat ze nog nooit ten zuiden van Toscane zijn geweest. Overal in Sicilië vind je het soort pittige, kaasachtige, brandweerrode gerechten dat de restaurants in Mulberry Street en Boston’s North End inspireerde – meegebracht door de golf van Siciliaanse immigratie die vanaf het einde van de 19e eeuw de Amerikaanse kusten overspoelde. Kijk uit naar de voorouders van gebakken ziti, kip parmezaan en diepgevroren pizza.
Rijd snel in het noorden, langzaam in het zuiden. Het lijkt erop dat de miljoeneninvestering van de EU in het wegennet van Sicilië niet helemaal is doorgedrongen tot de onderste helft van het eiland. De snelweg tussen Messina, waar auto’s en vrachtwagens van het Italiaanse schiereiland aankomen, en Palermo is zo glad en elegant en vol kustlandschap dat je het gevoel hebt dat je een afstandsbediening in plaats van een stuurwiel vasthoudt. Maar naarmate je verder zuidwaarts rijdt, langs de Etna en Catania en uiteindelijk Syracuse, worden het er nog maar twee, en dan is er nog maar één autostrada, die zich een onmogelijke weg baant langs de zuidelijke kustlijn. We hebben liters diesel verbrand in de rotondes van het zuiden, draaikolken van besluiteloosheid en twijfelen, in een poging om onze navigatiefouten recht te zetten. Als u van plan bent naar het zuiden te gaan, koop dan een GPS.
Doe niets in Palermo. Niet niets, precies, maar bijna niets: huur een appartement (op butera28.vindt u appartementen in een oud paleis dat ooit eigendom was van Giuseppe Tomasi di Lampedusa, de schrijver van de grootste roman van Sicilië, De Luipaard), wordt wakker met een cannolo van zoetericotta en een hartverscheurende cappuccino in het 150 jaar oude Antica Caffe Spinnato, geniet van een aperitivo in de vroege avond en, als u behoefte heeft om los te gaan, drink tot in de vroege uurtjes in dat kruispunt van verleidingen, de Vucciria. Spoel en herhaal. Als het klinkt als een clichématig Siciliaans bestaan, dan is het dat ook. Omarm het.
Spendeer de ochtenden op de markten. Dat kun je makkelijk zeggen van elke oude plek in Europa, maar de markten op Sicilië zijn van een ongeëvenaard niveau op het hele continent. Van de vismarkt in Catania op de Piazza Carlo Alberto (waar mannen met hakmessen en sigaretten aan hun lippen zwaardvissen van 300 pond in keurige biefstukjes hakken) tot de Ballaró in Palermo (een bedwelmend stoofpotje van slagers, ambachtslieden, schooiers en marskramers), een aantal van de mooiste taferelen op Sicilië ontvouwen zich net als de zon opkomt over de verzamelde bounty van het eiland.
The Godfather is niet in Corleone gefilmd. Het is gemakkelijk om door de smalle straatjes van dit mooie stadje te dwalen en je voor te stellen hoe Don Ciccio’s knokploegen op zoek zijn naar een jonge Vito Andolini, of hoe de pasgetrouwde Michael Corleone de oude kerktrappen afloopt met Apollonia in de hand. Maar het grootste deel van de Godfather-serie (inclusief deze twee scènes) werd gefilmd aan de oostkust van Sicilië, in en rond Taormina. Maar als je op zoek bent naar de overlevering van de maffia, dan is er genoeg te zien in Corleone, de zetel van de Siciliaanse georganiseerde misdaad gedurende het grootste deel van de 20e eeuw. Het Anti-Maffia Museum in het centrum van de stad documenteert de wreedheden van Cosa Nostra en herinnert bezoekers eraan dat de greep van de georganiseerde misdaad op de Siciliaanse samenleving de laatste jaren aanzienlijk is verslapt.
Eet een ijsje als ontbijt. Dat is wat de lokale bevolking doet, en als je niet hetzelfde doet, val je op als een idiote toerist. Maar serieus, je zult nooit op een andere plek zijn waar het sociaal aanvaardbaar is om voor de middag 800 calorieën aan suiker en vet te nuttigen. Denk aan twee bolletjes gelatine – met een zuiverheid van textuur en smaak die normaal ijs in vergelijking onhandig doet smaken – gevuld in een vanghandschoen van eigeel brioche. Een ontbijt van kampioenen, ongeëvenaard over de hele wereld.
Ga eilandhoppen. De Eolische eilanden voor de noordkust en de Egadische eilanden voor de westkust bij Trapani bieden enkele van de mooiste landschappen en gerechten van Sicilië. Wij vonden ons stukje paradijs op Filicudi, een van de laatste Eolische eilanden, een drie uur durende boottocht vanaf Milazzo. Verwacht niet de body shots, boot feesten en de frat fracas van de Griekse eilanden; Filicudi is vrij rustig in vergelijking. We aten cactusvijgen met een Siciliaans-Australische familie (een groot deel van de bewoners van Filicudi is na de Tweede Wereldoorlog naar Australië geëmigreerd), wandelden door verlaten dorpjes aan de rand van de klif, en deden ons tegoed aan schalen carbonara met gerookte tonijn. Het is het soort plek dat je geheim wilt houden voor de rest van de wereld, maar wij zijn nogal gesteld op onze lezers.
Gebruik het M-woord niet. De snelste manier om een Siciliaan kwaad te maken is een stomme grap over de maffia. Ze hebben ze allemaal al gehoord, en de meesten zouden blij zijn er nooit meer een te horen. Hollywood mag dan de goedgeklede, familiegerichte gangster verheerlijkt hebben die stilletjes maar vastberaden alle touwtjes in handen heeft, maar de georganiseerde misdaad is een lange, rommelige realiteit geweest die de Sicilianen nu pas beginnen af te schudden. Wilt u over de maffia praten? Neem contact op met Addio Pizzo, een groep die zich verzet tegen de smeergelden van de Cosa Nostra (pizzo genoemd) en laat ze hotels en restaurants aanbevelen die weigeren zich aan de oude maffiaregels te houden.
Durf de sprong te wagen. De rotsachtige kusten van Sicilië bieden volop gelegenheid voor heroïsche klifduiken. Kies je eigen gif – vliegende eekhoorn, volo dell’angelo (engelduik) of potlood #2 – maar negeer de vriendelijke opmerkingen van de Siciliaanse jongeren die achter je in de rij staan. Onze favoriete plek om te springen is een paar tikken ten noorden van Syracuse, net onder een fantastisch restaurant genaamd Jónico. Neem een portie spaghetti met bottarga en witte wijn, en stort je dan in de schuimende opaalgolven van de Ionische Zee.
Gebruik de kracht van pistache. Op Sicilië vind je de dikste en zoetste pistachenoten ter wereld, en je doet er goed aan om ze bij elke mogelijke gelegenheid te proberen. Gelato is het meest voor de hand liggende vehikel voor de heerlijkheid van pistache, maar je vindt het in tientallen varianten: dressing pasta’s van rauwe tomaat en knoflook, korst grote steaks van gegrilde zwaardvis, en gemalen tot een gladde olijfgroene pasta en gevuld in vlokkige croissants. Als er één ding is dat het waard is om mee naar huis te nemen uit Sicilië, dan is het wel een pot pistachepesto – de makkelijkste manier om mensen te laten geloven dat je een culinaire slechterik bent.
Er zijn sardientjes, en dan zijn er sardientjes. Amerikanen zijn doodsbang voor kleine, vette vis – iets wat te maken heeft met het feit dat de meesten van ons zijn opgegroeid met het eten van visfilet in plaats van in olie gerookte ansjovis en gegrilde makreel. Het is een moeilijke aversie om te overwinnen, maar als er ooit een gerecht is dat dat kan, dan is het wel pasta con le sarde, Palermo’s meest iconische gerecht. Verse sardientjes worden gekookt met wilde venkel, kappertjes en rozijnen tot ze zijn opgelost in een zoete, zoute, zilte stoofpot die dikke rollen spaghetti omhult als een oceaanpesto. Een beetje geroosterd broodkruim bovenop, een glas koude witte wijn ernaast en een levenslange voedselangst sterft een dramatische dood.
Trek naar de heuvels. De zuidoostelijke hoek van Sicilië is de agriturismo-hoofdstad van het eiland, waar boeren, wijnmakers en olijfolieproducenten hun deuren openen voor toeristen die hun pastorale fantasieën willen uitleven – al is het maar voor een dag of twee. Kom hongerig. Eén diner, bij Agriturismo Leone buiten Noto, duurde drie uur en bestond uit een tiental antipasti, twee volle schalen pasta, en zes verschillende soorten gegrild vlees en worstjes. Toen we de eigenaar vertelden dat we te vol zaten voor het dessert, keek hij alsof we hem hadden verteld dat een van zijn struisvogels was overleden.
Houd het ongedwongen. Er zijn chef-koks die interessante, creatieve dingen doen met de superieure grondstoffen van het eiland, maar het beste eten van Sicilië, net als het beste eten van Italië, is niet te vinden in restaurants met Riedel-steelwerk en Michelin-stambomen. De beste gerechten die we aten – gegrilde lente-uitjes gewikkeld in pancetta, pasta alla norma, gefrituurde risottoballetjes – waren te vinden in goedkope bars en trattoria over het hele eiland. Tekenen van een potentieel geweldig Siciliaans restaurant: geen tafellakens, geen muren, geen menu’s.
Eskpresso uit een benzinestation is het levensbloed van Sicilië. Er is geen wegrestaurantbarista die niet rondjes kan draaien om de besnorde koffiepolitie van Portland, Brooklyn en andere hipsterparadijzen. Stop ergens op het eiland om te tanken en binnen tref je een delicatessenzaak vol met een oogverblindend aanbod aan panini en pizza en een Siciliaanse man die een espressomachine van $5000 bespeelt als een vleugelpiano. Espresso’s zijn schaars in dit deel van het land, dus als je je joe liever nipt dan met een lepel naar buiten schraapt, bestel dan een lungo.
Ze zijn in de eerste plaats Sicilianen, in de tweede plaats Europeanen en in de derde plaats Italianen. Vergeet niet dat Italië als land meer dan 100 jaar jonger is dan de Verenigde Staten, en dat de losse confederatie van regio’s vaak aanvoelt alsof het bij elkaar wordt gehouden door kauwgom. Afgezien van een handvol culinaire overeenkomsten, zijn de culturele verschillen tussen Sicilianen en hun paesanos in het noorden vrij groot. Sicilianen zien noorderlingen als koud, arrogant en verstikkend formeel. De noorderlingen op hun beurt vinden Sicilianen overprikkeld en onbetrouwbaar. We houden ons buiten de stereotypenoorlog en zeggen alleen dat we overal waar we kwamen Sicilianen aantroffen met een groot hart en open armen. En als je een paar woorden in het Siciliaanse dialect kunt opdreunen, nodigen ze je misschien wel uit om te komen eten.