Of het nu gaat om een familiebijeenkomst, een gezellig avondje uit met vrienden of een afspraak met je kapper, het vertellen van een onderhoudend verhaal lijkt een geweldige manier om de tijd te doden en indruk te maken op je publiek. Een goed verhaal kan zelfs het verschil betekenen tussen werk hebben of niet, of een relatie hebben of niet. Het lijkt er echter op dat voor velen van ons de kunst van het verhalen vertellen net buiten ons bereik ligt.
Je weet vast wel hoe het is als iemands vertelvaardigheden ernstig tekort schieten. De minuten lijken eindeloos te duren, en bij de eerste de beste gelegenheid scheur je jezelf los. Het voelt misschien onbeleefd, maar terwijl je je ongemakkelijk in je stoel of op je voeten wringt, luister je nauwelijks naar wat de persoon zegt terwijl je je uitje plant.
Als verhalenverteller kan het goed voelen om iemand anders je problemen te vertellen. Zoals University of Nebraska Lincoln communicatieonderzoeker Jody Kellas en collega’s (2015) opmerken, “Individuen gaan interpersoonlijk om met hun moeilijkheden” (p. 846). We vertellen vaak verhalen als een manier om onze gekwetste gevoelens, teleurstellingen, of gevoelens dat we een fout hebben gemaakt te verzachten. Hoe vaker je het verhaal herhaalt van de inbraak in je huis, hoe minder pijnlijk het voelt en hoe minder je het jezelf misschien kwalijk neemt dat je de achterdeur hebt opengelaten.
Verhalen als deze kunnen het welzijn van onze luisteraars beïnvloeden. Als je een empathisch individu bent, is de kans groot dat je meeleeft met de negatieve gevoelens van degenen die hun verdrietige ervaringen met je delen.
Kellas en haar medewerkers besloten te onderzoeken hoe vrienden zich voelden nadat ze hun vrienden een verhaal hadden horen vertellen over een of ander probleem. De onderzoekers wierven een steekproef van 49 vriendenparen (college studenten ruwweg verdeeld over de geslachten) waarin een persoon een verhaal zou vertellen en de andere zou luisteren. In de ene conditie deelden de vrienden negatief getinte verhalen en in de controleconditie vertelden ze over gebeurtenissen zonder een bepaalde emotionele toon. De verhalen werden op drie verschillende dagen verteld. Drie weken later vulden de luisteraars en vertellers vragenlijsten in om hun stemming en geestelijke gezondheid te beoordelen.
Er waren, zoals Kellas verwachtte, enkele gunstige effecten van het vertellen van verhalen op de vertellers in de zin van een lager negatief affect in de loop van de drie interacties, ongeacht de conditie. Elke vorm van onthulling, of die nu negatief of neutraal is, lijkt een positieve invloed te hebben op het algehele humeur van de verteller.
Bij de luisteraars echter, vertoonde hun negatieve affect tegen de tijd van de follow-up een plotselinge opleving. De auteurs concludeerden: “Deze sterke toename van negatief affect suggereert dat, in kleine doses, luisteraars in staat zijn om de negatieve gevolgen van het luisteren naar anderen over hun moeilijke ervaringen te beheersen, maar dat het reflecteren op deze ervaringen op den duur schadelijke gevolgen voor de gezondheid kan hebben” (p. 856).
Een verrassende uitkomst van het onderzoek was dat de vertellers van moeilijke verhalen bovendien steeds meer het gevoel kregen dat hun luisterpartners steeds minder vaardig waren als communicator. Met andere woorden, hoe vaker je iemand verdrietige verhalen hoort vertellen, hoe groter de kans dat je zelf signalen uitzendt van je eigen desinteresse en ongemak. Het is alsof negatieve vertellers negatief versterkende stimuli worden die mensen liever vermijden als dat maar enigszins mogelijk is.
Met deze achtergrond in gedachten, zouden deze acht richtlijnen je moeten helpen je verhalen goed te laten ontvangen door anderen:
1. Plaats de context: U weet wat er in een bepaalde situatie is gebeurd en waar uw verhaal heen gaat, maar uw luisteraar niet. De allereerste woorden moeten de details introduceren die een goede verslaggever zou opnemen, namelijk wie, wat, waarom, waar en hoe.
2. Vermijd onbelangrijke zijlijnen: Het is gemakkelijk om te verdwalen in je eigen details, vooral als je een geest hebt die de neiging heeft om af te dwalen en niet zo goed bent in het bewerken van je gedachten. Hoe fascinerend ze voor jou ook mogen lijken, deze zijpaden zullen je publiek alleen maar afleiden en misschien frustreren.
3. Wees je bewust van je publiek: Verhalen die een mogelijk aanstootgevend thema of inhoud hebben, zoals verhalen waarin je je eigen bronnen uitzendt voor anderen die deze bronnen niet hebben, moeten worden bewerkt of helemaal niet worden verteld. Het heeft geen zin om je luisteraar een slecht gevoel te geven omdat ze niet de financiële middelen heeft om te winkelen bij de dure winkel die diende als de locatie van je verhaal over hoe je te veel betaalde voor een sjaal.
4. Verfraai een beetje, maar niet te veel: Hoe vaker we een verhaal vertellen, hoe meer kleine details we de neiging hebben toe te voegen, en naarmate we dat doen, drijven die verhalen steeds verder weg van de waarheid van wat er werkelijk is gebeurd. Uiteindelijk kun je iets beschrijven dat nooit heeft plaatsgevonden, zoals beroemdheden die op een leugen zijn betrapt.
5. Repeteer wat je wilt zeggen voordat je begint: Je hoeft niet elke keer een script voor te lezen als je je verhaal vertelt, maar je kunt het misschien wel in je hoofd doornemen. Het is vooral belangrijk om op het einde te anticiperen, omdat je dan een directer pad kunt volgen door de boog van het verhaal, van begin tot midden, helemaal tot de laatste, climactische scène.
6. Houd rekening met de mensen in je verhaal: Als je het over iemand anders hebt, wil je er heel zeker van zijn dat je geen geheimen over die persoon onthult. “Een vriendin ‘outen’ die haar seksuele geaardheid nog niet officieel heeft onthuld, is niet alleen onattent, maar kan je vriendin ook ongemakkelijke momenten bezorgen.
7. Houd het kort: Die elevator speech van 30 seconden die we allemaal moeten voorbereiden als we een vreemde ontmoeten, is een goede vuistregel om te gebruiken bij storytelling. Je kunt wel een minuut of twee doorgaan, maar als je langer doorgaat, besteed je veel te veel aandacht aan jezelf, terwijl je die beter met je luisteraars kunt delen.
8. Besteed aandacht aan de impact die je op anderen hebt: Zoals de onderzoekers van Nebraska ontdekten, kunnen luisteraars gepreoccupeerd en verstoord raken bij het horen van een verhaal over een moeilijke ervaring, vooral als die negatief getinte verhalen na verloop van tijd herhaald worden. Als je een echt triest verhaal te vertellen hebt, zorg er dan voor dat je je luisteraar goed hebt voorbereid en dat je niet zo lang en gedetailleerd doorgaat dat je die luisteraar stress bezorgt.
Verhalen vertellen is een natuurlijk en plezierig onderdeel van sociale interactie. Als je die verhalen vertelt met deze tips in je achterhoofd, zullen jij en je luisteraars voldoening kunnen putten uit wederzijds ondersteunende interacties.