Luchtige babbel
Tijdens mijn eerste werkdagen in Duitsland zorgde ik ervoor dat ik supervriendelijk was tegen al mijn collega’s. Als iemand me in de gang passeerde, grijnsde ik maniakaal, zwaaide en riep: “Hallo! Hoe gaat het met je dag?” De reacties varieerden van verbaasde blikken tot het uitblijven van een antwoord. Verward maar niet ontmoedigd bleef ik proberen mijn charmes op mijn nieuwe vrienden over te brengen.
Op een ochtend liep ik langs Roger, de statisticus van de afdeling. Ik laserde hem met mijn ogen en riep mijn gebruikelijke “Hoe gaat het?!”. Hij pauzeerde even, staarde me verbijsterd aan en krabde aan zijn pluizige, gekke-professorkapsel.
“Wil je dat echt weten?” vroeg hij, één wenkbrauw opgetrokken.
“Uh, ja,” stamelde ik, niet goed wetend wat ik hiervan moest denken.
Twintig minuten later ging hij nog steeds door op een ademloze diatribe over hoe de inferieure kennis van de studenten van de basisstatistieken en de ondraaglijk rommelige datasets bijdroegen aan zijn almaar toenemende werklast.
Opentatief mijn ongemak aanvoelend, pauzeerde Roger en wierp me een lege blik toe. “
Dunne huid
Duitsers houden niet van koetjes en kalfjes, en ze houden niet van onzin. Loze opmerkingen en feelgood-boodschappen horen hier niet thuis. Duits flirten is bijzonder brutaal; “Je grote neus staat je goed” is zo’n beetje het beste compliment dat je in Duitsland kunt verwachten.
Bang voor naaktheid
Vooral in het voormalige oosten is de Freikörperkultur, oftewel de vrije lichaamscultuur, een belangrijk onderdeel van de Duitse identiteit. Decennia van onderdrukking hebben geleid tot een bijzondere waardering voor de ervaring van vrijheid en naaktheid zonder een directe relatie met seksualiteit.
Dit kan soms moeilijk zijn voor Amerikanen om te kopen, vooral wanneer je collega’s je terloops uitnodigen voor de naaktsauna op kantoor of voorstellen om naakt te gaan zwemmen in een nabijgelegen meer. Aanpassen aan deze cultuur zonder raar te worden vergde wat doorzettingsvermogen, finesse, en meer dan een paar ongemakkelijke ontmoetingen.
Verwachting van veiligheid boven alles
De doordringende angst voor rechtszaken die de meeste openbare activiteiten in de Verenigde Staten doordrenkt, is in Duitsland vrijwel onbestaande. Duitsers hebben een veel nonchalantere, redelijkere benadering van openbare veiligheid. Tijdens een wandeling in de Sächsische Schweiz, een prachtige bergachtige streek in Saksen, maakte ik eens een opmerking over het gebrek aan relingen en waarschuwingsborden rond de steilste kliffen. “Alleen een idioot zou niet beseffen dat een steile klif gevaarlijk is,” verklaarde mijn Duitse collega onomwonden.
Een paar maanden later, na een bijzonder hevige sneeuwstorm, herinner ik me dat ik een oudere man op het ijs zag vallen terwijl hij op de tram stond te wachten. Hij stond op, veegde nonchalant het druppeltje bloed van zijn voorhoofd en nam zijn positie op het perron weer in zonder ook maar een grimas te trekken.
Ik hou van deze houding.
Elk jaar organiseerde een plaatselijke kunstenaar een krankzinnig feest met de naam “Bimbotown” in een van de pakhuizen in de wijk Spinnereistrasse in Leipzig. Het feest krioelde van de machines die deze kunstenaar had gemaakt – reusachtige metalen wormen die over het plafond gleden, barkrukken die hun inzittenden met een druk op de knop uit het pakhuis schoten, banken die in elkaar stortten en je in een geheime kamer dumpten, bedden die over het feest en door de muren konden worden gereden. Het was een ongelooflijk evenement dat in de VS nooit zou zijn toegestaan vanwege alle veiligheidsovertredingen – iemand kon zijn hoofd stoten, van een bed vallen, een klap in zijn oog krijgen. En het was een van de beste feesten waar ik ooit ben geweest.
Aanname van andermans schuld
In tegenstelling tot Amerikanen zijn Duitsers vaak meer bezig met het beschermen van anderen dan met het zichzelf beschermen tegen de fouten van andere mensen.
Toen ik de huurpapieren voor mijn eerste appartement in Duitsland invulde, vroeg een van de secretaresses op mijn kantoor me of ik al een verzekering had afgesloten.
“O nee,” zei ik, “ik heb eigenlijk niets dat het verzekeren waard is, om eerlijk te zijn.”
“Het is niet voor jou,” antwoordde ze verbaasd. “Het is om andere mensen te beschermen, voor het geval je hun eigendommen op een of andere manier beschadigt.”
Frenetieke tempo / werk boven alles
Verhuizen naar Duitsland betekende een onverbiddelijke vertraging van het tempo van mijn leven. Met name in Saksen zijn er strikte regels over wanneer winkels open mogen blijven. De meeste bedrijven zijn ’s avonds en op zondag de hele dag gesloten. Bovendien hebben de Duitsers vaak vakantiedagen en meestal minstens een maand betaalde vakantie.
Dit maakte me in het begin wat ongerust, vooral als ik vergat vroeg genoeg van mijn werk te vertrekken om boodschappen te doen of geen tijd had om naar de bank te gaan. Na verloop van tijd leerde ik echter mijn dagen te plannen en te genieten van de onderbreking van mijn taken in plaats van me druk te maken over de verloren tijd. Na een paar maanden verliet ik mijn werk soms om 15.00 uur om met vrienden naar de voetbalwedstrijd te gaan kijken in plaats van te proberen nog een paar uur te werken. Ik kreeg nog steeds evenveel gedaan als anders, maar ik voelde me veel gelukkiger en minder opgebrand.
Regels overtreden
In Boston is door de mazen van het net lopen een manier van leven. De straten zijn zo onoverzichtelijk en de lichten zo ongecoördineerd dat je van ouderdom doodgaat als je op het zebrapad staat te wachten. Toen ik naar Duitsland verhuisde, nam ik deze houding met me mee, maar ontdekte al snel dat het geen universeel aanvaardbaar gedrag was. Zelfs als het laat in de avond is en er geen auto’s in zicht zijn, krijg je het zwaar te verduren als je zonder voorrang de straat oversteekt, met “Denk aan de kinderen!” als eerste standje.
Hetzelfde geldt voor “vergeten” je tramkaartje te betalen – als je wordt betrapt, zijn de ijzige blikken van een hele auto vol mensen genoeg om je bloed te doen bevriezen. Het Duitse systeem berust erop dat mensen bijdragen aan het algemeen belang, zelfs als niemand toekijkt, en dus worden profiteurs en regelovertreders in de Duitse cultuur zwaar bestraft.
Kopen op krediet
Creditcards zijn in Duitsland ook zo goed als onbestaande. Dit vormde voor mij een probleem toen mijn Amerikaanse bankrekening ermee ophield na mijn eerste “verdachte” geldopnamepoging in Leipzig, maar toen ik dat eenmaal onder controle had, hielp het feit dat ik mijn uitgaven moest plannen en alleen contant moest betalen me mijn financiën onder controle te houden.
Veronderstellingen over Duitsers
Nadat ik een paar maanden in Leipzig was, kreeg ik echt het gevoel dat ik alles onder de knie had. Ik wist de weg, ik was redelijk op orde op het werk en thuis, en het allerbelangrijkste, ik had het gevoel dat ik de Duitse mentaliteit onder de knie had.
Op een ochtend fietste ik naar een conferentie en ik had het gevoel dat het ongewoon moeilijk was om de fiets in beweging te houden. “Jezus, wat ben ik uit vorm,” dacht ik, terwijl ik mijn trillende benen om de wielen hees en langzaam door de straat waggelde.
Terwijl ik voor een rood licht stond te wachten, werd ik aangestaard door een man op de stoep. “Ich spreche kein Deutsch,” siste ik, moe en geïrriteerd.
“Je band is lek,” zei hij in perfect, kortgeknipt Engels, terwijl hij naar mijn armzalige hoopje fiets gebaarde.
“Dat weet ik,” loog ik, geïrriteerd door deze typisch Duitse verklaring-van-het-voor de hand liggende. Ik zette mijn voet op het pedaal, klaar om me naar voren te slingeren zodra het licht op groen sprong.
De man pauzeerde en keek me een moment aan, onzeker of hij verder moest gaan. “Ik heb alleen een pomp,” stamelde hij uiteindelijk, terwijl hij bijna verontschuldigend met zijn hand naar zijn rugzak zwaaide. “Ik kan je band oppompen voor je.” 