Baltic Marine Environment Protection Commission
De Oostzee is een jonge zee, en is een van ’s werelds meest bijzondere, vanwege de schoonheid en verscheidenheid van het mariene milieu en de omringende landschappen.
Sinds de laatste ijstijd zijn deze wateren op verschillende tijdstippen een brede zeestraat, een grote baai, een meer en nu een binnenzee geweest die slechts door smalle zeestraten met de open oceaan is verbonden. De uitwisseling van water met de open oceaan verloopt traag, en het zoutgehalte varieert aanzienlijk, zowel tussen de verschillende wateren als in de loop van de tijd.
De Oostzee herbergt niettemin vele soorten planten, dieren en micro-organismen in een grote verscheidenheid van habitats. De meeste van deze soorten worden bedreigd door menselijke activiteiten, en van veel vispopulaties wordt nu aangenomen dat zij gevaarlijk laag zijn. De belangrijkste bedreigingen zijn:
- eutrofiëring, voornamelijk veroorzaakt door een teveel aan stikstof en fosfor in het water
- verontreiniging door gevaarlijke stoffen, zoals pesticiden, zware metalen & industrieel afval
- vernietiging van habitats
- het gebruik van schadelijk vistuig en
- de introductie van uitheemse invasieve soorten.
In 1974 ondertekenden de Oostzeelanden het Verdrag ter bescherming van het mariene milieu in het Oostzeegebied, ook bekend als het Verdrag van Helsinki, dat bijna twee decennia later werd vervangen door het nieuwe Verdrag ter bescherming van het mariene milieu in het Oostzeegebied, dat in 1992 werd ondertekend.
In hetzelfde jaar (1992) werd het gemeenschappelijk milieu-actieprogramma voor de Oostzee (JCP) vastgesteld. HELCOM is de coördinerende instantie voor het Verdrag van Helsinki en het actieplan. In 2004 werd een geactualiseerde strategie voor gevaarlijke stoffen goedgekeurd.
Daarnaast werd in 2001 de HELCOM-verklaring van Kopenhagen ondertekend om de veiligheid van de scheepvaart en een snelle nationale en transnationale reactie op incidenten met verontreiniging van de zee te waarborgen.
In 2003 is op een ministeriële HELCOM-vergadering besloten dat alle HELCOM-acties gebaseerd moeten zijn op een “ecosysteembenadering” van het beheer van menselijke activiteiten.
Daarnaast wordt de Oostzee, die doorkruist wordt door enkele van de drukste scheepvaartroutes ter wereld, permanent bedreigd door incidenten met maritieme verontreiniging.