Ik stel de Bacardi’s echter niet voor als would-be-redders van Cuba. Het Bacardi-verhaal spreekt me deels aan omdat het zo veel belangrijke, maar onbekende elementen van het moderne Cubaanse drama bevat. In elk stadium van de ontwikkeling van de natie in de afgelopen anderhalve eeuw is er wel een Bacardi-aspect, een familielid dat een belangrijke getuige of speler achter de schermen is, of een Bacardi-gerelateerde episode die het historische moment belichaamt. Talloze families in Oost-Cuba, bijvoorbeeld, deelden hun Catalaanse en Franse wortels, en door rum van Cubaanse melasse te maken en te verkopen, zetten de Bacardi’s een onderneming op die rechtstreeks verband hield met de sociale en economische ontwikkeling van het land. Ze werden volwassen met de Cubaanse natie, en het epische verhaal van hun levens en avonturen over verschillende generaties bevat klassieke Cubaanse thema’s: revolutie, romantiek, feesten en intriges.
Nadat Fidel Castro beslag legde op hun bezittingen en duidelijk maakte dat zij en anderen zoals zij niet langer welkom waren in het nieuwe Cuba, verlieten de Bacardi’s het eiland en bouwden hun rumbedrijf weer op via hun operaties in Puerto Rico en Mexico. In ballingschap namen zij een nieuwe leidersrol op zich, ditmaal als organisatoren en financiers van de anti-Castro oppositie. Fidel verloor een belangrijke bondgenoot toen hij de Bacardi’s verdreef, en hij kreeg er een vastberaden tegenstander bij. Het Bacardi-Castro conflict werd het symbool van de verdeeldheid van de Cubaanse natie en de rivaliserende aanspraken op de geschiedenis van het land. In de eerste jaren van de eenentwintigste eeuw, toen de brandende Cubaanse vraag was wat er zou volgen op het Castro-tijdperk, waren de Bacardis opnieuw spelers. Weinig producten worden zo met Cuba geassocieerd als rum, en de familie die de Cubaanse rum beroemd heeft gemaakt, wilde graag een deel van die industrie terugwinnen, een van de weinige op het eiland met veelbelovende groeivooruitzichten, ongeacht wie er aan het roer stond.
Er zit ook nog een ander verhaal in dit verhaal verborgen. Net zoals de geschiedenis van Bacardi het moderne Cuba helpt verklaren, helpt de band van het bedrijf met Cuba ons de evolutie van een uniek familiebedrijf te traceren. Bacardi Limited ging de eenentwintigste eeuw in als een echte multinational, met hoofdkantoor in Bermuda, met een productlijn die whisky, gin, vermouth, wodka, tequila en rum omvatte. Het bleef niettemin een particulier bedrijf dat volledig in handen was van één enkele familie die nog steeds haar Cubaanse identiteit voelde. De evolutie weerspiegelt de sterke punten – maar ook de risico’s en uitdagingen – van een gesloten, dynastieke onderneming in een onderling verbonden wereldeconomie. Het erfgoedgevoel van het bedrijf hielp het te overleven na het verlies van het Cubaanse hoofdkwartier, maar er was onvermijdelijk spanning tussen de oude politieke waarden en de nieuwe focus op beleggingsrendement. Aan de vooravond van het post-Castro tijdperk stelde de Bacardi-Cuba connectie een test op die zou onthullen hoe het bedrijf door de jaren heen was veranderd: Als het terugging naar Cuba – zoals het had gezegd – zou het dan gewoon weer een groot, zielloos bedrijf blijken te zijn dat uit was op een deel van de actie, of zou het terugkeren als het familiebedrijf dat een patriottische rol speelde?