Blaaskanker: Klinische verschijnselen, diagnose en behandeling
Blaasstelsel
Het urinewegstelsel bestaat uit de nieren, de urineleiders, de urineblaas en de urinebuis. De nieren zijn de organen die het bloed filteren om afvalstoffen te verwijderen en de elektrolytenbalans van het lichaam in stand te houden. Het gefilterde afval wordt urine, gaat via de urineleiders naar de urineblaas en verzamelt zich voortdurend in de blaas.
De blaas kan uitzetten door de speciale eigenschappen van zijn wand en binnenbekleding. Wanneer een dier plast, wordt de urine via de urinebuis uit het lichaam afgevoerd.
Wat is blaaskanker?
De meest voorkomende vorm van urineblaaskanker is het transitional cell carcinoma (TCC). Dit is een tumor van de cellen die de binnenkant van de urineblaas bekleden. Andere, minder vaak voorkomende soorten blaastumoren zijn leiomyosarcomen, fibrosarcomen en andere weke delen tumoren. TCC kan ook voorkomen in de nieren, urineleiders, urinebuis, prostaat of vagina. Het kan uitzaaien (metastaseren) naar de longen, lymfeklieren, botten of andere organen.
Bijna 20% van de honden met blaaskanker heeft uitzaaiingen op het moment van de diagnose. Blaaskanker komt veel vaker voor bij honden dan bij katten, maar TCC maakt slechts minder dan 1% uit van alle gerapporteerde kankers bij honden. TCC kan bij elk ras voorkomen, maar komt het meest voor bij Shetland sheepdogs, Schotse terriers, draadhaar foxterriers, West Highland terriers en beagles. Vrouwelijke honden van middelbare of oudere leeftijd worden het vaakst getroffen. Sommige studies suggereren dat chronische blootstelling aan bepaalde chemicaliën (petrochemicaliën, pesticiden) het risico voor een hond om blaaskanker te ontwikkelen kan verhogen.
Klinische verschijnselen
De verschijnselen van blaaskanker kunnen lijken op die bij urineweginfecties. Het gaat dan om klein, vaak plassen, pijnlijk plassen, bloederige urine en incontinentie. De symptomen verbeteren vaak aanvankelijk door het toedienen van antibiotica (omdat blaasontsteking een vaak voorkomende gelijktijdige ziekte is), maar komen korte tijd later weer terug.
Als de tumor groot is, kan de dierenarts hem tijdens de buikpalpatie voelen. Als de tumor is uitgezaaid naar lymfeklieren in de buik, kunnen deze worden gepalpeerd tijdens een digitaal rectaal onderzoek. Uitzaaiing van de tumor naar de botten kan kreupelheid of pijn in de botten veroorzaken.
Als de blaastumor de plasbuis binnendringt, kan hij de urinestraal blokkeren en tot inspanning bij het plassen leiden. Als dit ernstig genoeg is, kan dit uiteindelijk leiden tot nierbeschadiging (hydronefrose) en mogelijk nierfalen. Volledig onvermogen om te plassen is een medisch noodgeval en moet onmiddellijk door een dierenarts worden behandeld.
Diagnose
- Urineonderzoek: Bij huisdieren met blaaskanker worden soms kankercellen in de urine aangetroffen. Ontsteking van de urinewegen als gevolg van een infectie kan cellen vormen die er net zo uitzien, dus deze test is zelden diagnostisch voor blaaskanker. Een urineonderzoek controleert echter wel op secundaire infecties van de blaas (als gevolg van de tumor) en helpt de gezondheid van de nieren te beoordelen.
- Bloedonderzoek: bloedonderzoek is vaak normaal bij huisdieren met blaaskanker, tenzij de nierfunctie is aangetast. Maar bloedonderzoek is belangrijk omdat het helpt de algehele gezondheid van uw huisdier te beoordelen, wat van invloed is op de behandelingsmogelijkheden.
- Veterinaire blaastumor-antigeentest (VBTA): Dit is een screeningstest die wordt uitgevoerd op urine om te controleren op blaaskanker bij honden. Een van de valkuilen van deze test is dat honden zonder blaaskanker positief kunnen testen op VBTA, vooral als er sprake is van een blaasontsteking.
- Blaasinhoudelijke beeldvorming: Blaastumoren zijn zelden zichtbaar op normale röntgenfoto’s van de buik, maar uitzaaiingen van de tumor naar de botten kunnen wel zichtbaar zijn. Soms kunnen speciale kleurstofonderzoeken (cystogrammen) worden gebruikt om de tumoren op röntgenfoto’s zichtbaar te maken. Dit onderzoek is vooral nuttig als uw dierenarts vermoedt dat de tumor de urinebuis van uw huisdier is binnengedrongen. Een andere manier om de buik in beeld te brengen is met echografie. Echografie is nuttig om de grootte van de tumor in de blaas en de grootte van de lymfeklieren in de omgeving van de urineblaas te bepalen.
- Borstbeeldvorming: Aangezien blaaskanker zich naar de longen kan verspreiden, kan uw dierenarts röntgenfoto’s van de borstkas (röntgenfoto’s) maken om op uitzaaiingen te controleren.
- Biopsie: Om de definitieve diagnose TCC van de blaas te kunnen stellen, moet een monster van de kankercellen worden geëvalueerd. Dit wordt meestal gedaan met ofwel een chirurgische biopsie of van cellen verzameld via een echogeleide urinekatheter. Bij vrouwelijke honden is cystoscopie (een camera wordt in de blaas gebracht) nuttig om de tumor direct zichtbaar te maken en er een biopsie van te nemen. De biopsie wordt naar een patholoog gestuurd om onder een microscoop te worden onderzocht.
Behandeling
- Chirurgie: Chirurgische verwijdering van de gehele tumor is zelden mogelijk. Dit komt omdat de tumor meestal ontstaat op de plaats waar de urineleiders in de blaas komen en het uitstroomgebied van de urinebuis. Als gevolg daarvan zou een operatie deze vitale structuren verstoren. Soms ontstaat de tumor elders in de blaas (vooral bij katten), en kan de tumor geheel of grotendeels worden verwijderd.
Wanneer de tumor bij de operatie alleen in omvang wordt verkleind, wordt dit “debulking” genoemd. Hoewel dit de symptomen voor het huisdier tijdelijk kan verlichten, zal de tumor weer aangroeien. - Chemotherapie: Helaas is er nog geen chemotherapieprotocol gevonden dat goed werkt bij blaaskanker bij huisdieren. Minder dan 20% van de huisdieren reageert op de intraveneuze chemotherapieprotocollen die momenteel worden gebruikt. Bepaalde orale niet-steroïdale ontstekingsremmende geneesmiddelen, zoals piroxicam (Feldene®) of meloxicam (Metacam®), hebben kankerremmende werking bij TCC aangetoond en kunnen sommige honden helpen. Deze middelen werken het best in combinatie met chemotherapie.
- Bestralingstherapie: Bestralingstherapie kan nuttig zijn bij sommige patiënten met blaaskanker. Hoewel sommige studies suggereren dat dit beter werkt dan chemotherapie, kan het ernstige bijwerkingen hebben.
Prognose
De prognose op lange termijn voor huisdieren met blaaskanker is over het algemeen slecht, ongeacht de behandeling. Met behandeling kan de levenskwaliteit van huisdieren echter gedurende een bepaalde periode worden verbeterd. Gemiddeld leven honden met TCC van de blaas 4-6 maanden zonder behandeling, en 6-12 maanden met behandeling.
Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u praten met de dierenarts die uw huisdier behandelt.