Bloedarmoede bij vrouwen

Om deze factsheet in het Engels te lezen, klik hier.

Index

Wat is bloedarmoede
Wat veroorzaakt bloedarmoede?
Anemie en HIV
Vrouwen en bloedarmoede
Diagnose en behandeling
Zorg voor uzelf

Wat is bloedarmoede?

Anemie is een aandoening die optreedt wanneer uw lichaam niet genoeg gezonde rode bloedcellen, of hemoglobine, heeft. Bloedarmoede is al lang een probleem voor mensen met HIV. Sinds mensen een combinatie van anti-HIV-medicijnen zijn gaan gebruiken, vooral voor mensen met lage CD4-tellingen (minder dan 200 cellen/mm3). Bloedarmoede komt ook voor door oorzaken die niets met hiv te maken hebben, en sommige mensen met hiv kunnen gevoelig zijn voor bloedarmoede door die oorzaken. Veel mensen met HIV hebben op een bepaald moment bloedarmoede (hebben bloedarmoede), dus het is belangrijk om te weten wat bloedarmoede is, hoe je het herkent en hoe je ermee omgaat.

Jouw bloed bestaat uit rode bloedcellen en witte bloedcellen. Rode bloedcellen vervoeren zuurstof en witte bloedcellen bestrijden infecties. Bloedarmoede kan optreden als u te weinig rode bloedcellen (RBC’s) heeft of als het hemoglobinegehalte (HGB) in uw rode bloedcellen lager is dan normaal.

HGB is een eiwit dat ijzer gebruikt om zuurstof te vervoeren. Het wordt gevonden in rode bloedcellen en geeft je bloed zijn rode kleur. HGB vervoert zuurstof van de longen naar de rest van het lichaam. Het lichaam heeft zuurstof nodig om energie op te wekken en al zijn functies uit te voeren.

Anemie kan mild, matig of ernstig (zeer slecht) zijn. Het kan ook een tijdelijk of een langduriger probleem zijn. Bij ernstige of langdurige bloedarmoede kan het gebrek aan zuurstof in het bloed het hart, de hersenen en andere organen in het lichaam beschadigen. Zeer ernstige bloedarmoede kan zelfs de dood tot gevolg hebben. Het goede nieuws is dat bloedarmoede kan worden vastgesteld en behandeld.

In het begin kan bloedarmoede zo mild zijn dat u het niet merkt. Meestal treden de symptomen op en verergeren ze naarmate de bloedarmoede erger wordt. Symptomen kunnen zijn:

vermoeidheid (extreme vermoeidheid; kan mild tot ernstig zijn)
moeilijk ademhalen; kortademig gevoel
Snelle hartslag (snelle hartkloppingen, ook bij het zitten)
Vale huid (meer verkleurd dan normaal)
Verminderde rozigheid van de lippen, tandvlees, ooglidbekleding, nagelbedden en handpalmen
Koud gevoel
Confusie of concentratieverlies
Duizeligheid of flauwvallen

Wat veroorzaakt bloedarmoede?

Er zijn veel mogelijke oorzaken van bloedarmoede, waaronder:

Te weinig ijzer. Dit komt vaak voor doordat een vrouw te veel bloed verliest tijdens zware of lange menstruaties, vaak neusbloedingen heeft of bloedingen uit de darmen; dit wordt “bloedarmoede door ijzertekort” genoemd.
Te weinig B-vitamines: een tekort aan de B-vitamine foliumzuur (folaat) kan bloedarmoede veroorzaken; als je lichaam niet genoeg B-vitamines binnenkrijgt, wordt dat “pernicieuze anemie” genoemd;
HIV zelf kan de aanmaak van rode bloedcellen in het beenmerg (de zachte substantie in de botten)
Veel hiv-gerelateerde opportunistische infecties (OI’s)
Schade aan de nieren of het beenmerg (de zachte substantie in de botten)
Humaan immunodeficiëntievirus (hiv) kan bloedarmoede veroorzaken. botten)
Sommige schildklieraandoeningen (problemen met een hormoon dat helpt bij het reguleren van het gewicht)
Sommige medicijnen die gewoonlijk worden gebruikt om hiv en verwante infecties te behandelen

Anemie en hiv

Anemie komt vaker voor bij mensen die leven met hiv dan:

zijn vrouwen
zijn Afro-Amerikaans
hebben een lager aantal CD4-cellen
hebben een hogere viral load
hebben een slechte voeding (ze eten niet genoeg van de juiste voedingsmiddelen of hun lichaam neemt geen voedingsstoffen op uit de voedingsmiddelen die ze eten). Voor meer informatie, zie onze factsheet over voeding en HIV.
Zij nemen Retrovir (zidovudine, AZT)
Zij nemen bepaalde hepatitis C-medicijnen (vooral ribavirine)

Anemie is een veel voorkomende aandoening voor vrouwen met HIV, en wordt vaak over het hoofd gezien.

Vrouwen en bloedarmoede

De meest voorkomende vorm van bloedarmoede is bloedarmoede door ijzertekort, dat wordt veroorzaakt door een tekort aan ijzer. Vrouwen zijn om verschillende redenen bijzonder vatbaar voor het ontwikkelen van dit type bloedarmoede. Ten eerste verliezen vrouwen tussen 12 en 49 jaar ongeveer één keer per maand bloed tijdens hun menstruatie. IJzer is nodig om nieuw bloed aan te maken ter vervanging van het bloed dat bij elke menstruatie verloren gaat. Het risico op bloedarmoede is groter bij vrouwen die een bijzonder lange menstruatie hebben of zeer hevig bloeden. Sommige vrouwen verliezen ook ijzer door baarmoederfibromen (niet-kankergezwellen in de baarmoeder) die langzaam bloeden of door bloedingen als gevolg van het gebruik van bepaalde spiraaltjes voor anticonceptie.

Ten tweede hebben vrouwen tijdens de zwangerschap extra ijzer nodig voor de ontwikkeling van hun baby’s. Zwangere vrouwen hebben zelfs 50 procent meer ijzer nodig dan normaal (27 mg per dag in plaats van de gebruikelijke 18 mg per dag). Vrouwen verliezen ook bloed tijdens de bevalling. Het is belangrijk dat vrouwen die zwanger zijn of dat van plan zijn, hun ijzergehalte controleren en eventuele symptomen van bloedarmoede aan hun zorgverlener melden. Prenatale vitaminen bevatten ijzer en kunnen een laag ijzergehalte en zwangerschapsgerelateerde bloedarmoede helpen voorkomen.

Diagnose en behandeling

Met diagnose en behandeling kunnen de gevolgen van bloedarmoede sterk worden verminderd. Bloedarmoede wordt meestal vastgesteld door hemoglobine en hematocriet (HCT) te meten. HCT is het percentage rode bloedcellen in het bloed. Hemoglobine en hematocriet worden gemeten als onderdeel van een routine-bloedonderzoek dat een volledig bloedbeeld (CBC) wordt genoemd. Een CBC moet worden gedaan als onderdeel van uw regelmatige gezondheidsonderzoeken (check-ups).

HGB-niveaus voor vrouwen moeten ongeveer 12 gram per deciliter (g/dL) zijn: een HGB-niveau van minder dan 6,5 g/dL is zeer gevaarlijk en kan levensbedreigend zijn.
HCT-niveaus voor vrouwen moeten 35 tot 46 procent zijn.

De behandeling van bloedarmoede hangt af van de oorzaak:

Als bloedingen de oorzaak van het probleem zijn, is het belangrijk om de bron van de bloedingen te vinden en onder controle te krijgen.
Als het ijzergehalte laag is, zoals vaak het geval is bij vrouwen, zal uw zorgverlener u manieren voorstellen om de hoeveelheid ijzer in uw bloed te verhogen. Misschien kunt u uw dieet aanpassen met voedingsmiddelen die veel ijzer bevatten. IJzer zit in donkergroene bladgroenten (boerenkool, spinazie, snijbiet), rood vlees, bonen (kikkererwten, linzen, sojabonen), schelpdieren (weekdieren zoals oesters, mosselen, sint-jakobsschelpen), en verrijkte broden en granen. Ook het slikken van ijzerpillen kan het ijzergehalte verhogen. Praat met uw zorgverlener voordat u extra ijzer neemt.
Als uw foliumzuurspiegel laag is, kunt u misschien voedingsmiddelen met foliumzuur aan uw dieet toevoegen. Foliumzuur zit in donkergroene bladgroenten, asperges, bonen (bijv. limabonen, zwarte bonen, kikkererwten, linzen), citrusvruchten (sinaasappels, grapefruit, mandarijnen, citroenen, limoenen) en runderlever. U kunt ook foliumzuurtabletten nemen. Foliumzuur is vooral belangrijk voor zwangere vrouwen; een juiste hoeveelheid foliumzuur (aanbevolen: 400 microgram/dag) kan geboorteafwijkingen in de hersenen en het ruggenmerg van een baby helpen voorkomen.
Als uw vitamine B12-spiegel laag is, hebt u mogelijk B12-injecties nodig of een vorm van B12 die onder de tong wordt geplaatst, ongeacht hoeveel B12 u via uw voeding binnenkrijgt. Dit komt omdat sommige mensen deze vitamine niet uit voedsel of tabletten kunnen opnemen. Als u veganist of vegetariër bent, kan uw vitamine B12-gehalte laag zijn en moet u misschien vloeibare B12 onder de tong nemen.
Als een medicijn dat u gebruikt bloedarmoede veroorzaakt, moet u misschien met dat medicijn stoppen. Het is echter belangrijk om niet te stoppen met het nemen van een medicijn zonder eerst met uw zorgverlener te praten.
Wanneer gevorderde HIV-ziekte de oorzaak is van bloedarmoede, kan HIV-behandeling de symptomen verbeteren

Er zijn ook medicijnen die uw lichaam helpen meer rode bloedcellen aan te maken. Deze geneesmiddelen omvatten erytropoëtine of EPO (merknamen Epogen en Procrit), dat wordt geïnjecteerd. Sommige mensen met ernstige bloedarmoede kunnen een bloedtransfusie nodig hebben (bloed rechtstreeks in de bloedvaten overbrengen). Transfusies vinden echter alleen plaats als er dringend bloed nodig is of als niets anders helpt.

Praat met uw zorgverlener helpt u de beste behandeling voor u te bepalen op basis van wat de oorzaak is van uw bloedarmoede.

Voor uzelf zorgen

Anemie is een veel voorkomende aandoening bij mensen met hiv, vooral vrouwen. Het kan gevoelens van vermoeidheid veroorzaken, de kwaliteit van uw leven verminderen en de kans vergroten dat uw HIV-ziekte verergert.

Als u zich om onverklaarbare redenen moe voelt of een van de andere hierboven genoemde symptomen ervaart, praat dan met uw zorgverlener. Hij of zij kan tests doen om te bepalen of bloedarmoede het probleem is. Als dat zo is, zal uw zorgverlener naar de oorzaak zoeken en behandelingsopties voorstellen. Behandeling van bloedarmoede verbetert de gezondheid en overleving van mensen die leven met HIV.

Vertaald en bewerkt door Valeria Martínez, MSII en Carmen D. Zorrilla, MD van het Center for Maternal and Child Studies van de University of Puerto Rico Medical Sciences Campus.