Waarom is deze review belangrijk?
Insomnia (moeilijk in slaap vallen of in slaap blijven) komt veel voor, ongeveer één op de vijf mensen rapporteert slaapproblemen in het voorafgaande jaar. Slapeloosheid kan overdag vermoeidheid, onrust, een verminderd functioneren overdag en een verminderde kwaliteit van leven veroorzaken. Het wordt in verband gebracht met meer geestelijke gezondheidsproblemen, drugs- en alcoholmisbruik en een groter gebruik van gezondheidszorg. De behandeling hangt af van de duur en de aard van het slaapprobleem. De behandeling kan bestaan uit: behandeling van naast elkaar bestaande medische problemen; advies over slaapgewoonten en levensstijl (bekend als slaaphygiëne); geneesmiddelen en psychologische therapieën zoals cognitieve gedragstherapie (CGT, een gesprekstherapie).
Hypnotica (bijvoorbeeld temazepam en ‘Z’-medicijnen) worden meestal gebruikt om slapeloosheid te behandelen en helpen de slaap, maar kunnen problemen hebben zoals tolerantie (meer van het medicijn moeten nemen om hetzelfde effect te krijgen) en afhankelijkheid (lichamelijke of geestelijke problemen als met het medicijn wordt gestopt). In richtlijnen wordt aanbevolen hypnotica alleen voor de korte termijn (twee tot vier weken) te gebruiken. Wereldwijd gebruiken echter miljoenen mensen langdurig hypnotica.
Antidepressiva worden op grote schaal voorgeschreven bij slapeloosheid, ondanks het feit dat er geen vergunning is voor dit gebruik en er onzeker bewijs is voor de effectiviteit ervan. Dit kan te maken hebben met de bezorgdheid over hypnotische geneesmiddelen. Van psychologische behandelingen, zoals CGT, is bekend dat ze helpen bij slapeloosheid, maar de beschikbaarheid ervan is beperkt. Alternatieve geneesmiddelen, zoals antidepressiva (tegen depressie) en antihistaminica (tegen allergie), worden soms geprobeerd. Het beoordelen van het bewijs voor het gebruik van deze medicijnen zonder vergunning is belangrijk.
Wie zal in deze review geïnteresseerd zijn?
Mensen met slaapproblemen en hun artsen zullen geïnteresseerd zijn in deze review om het onderzoeksbewijs beter te begrijpen en weloverwogen beslissingen te kunnen nemen over het gebruik van antidepressiva bij slapeloosheid.
Welke vragen heeft deze review willen beantwoorden?
Het doel was om uit te vinden hoe goed antidepressiva werken bij de behandeling van slapeloosheid bij volwassenen, hoe veilig ze zijn en of ze bijwerkingen hebben.
Welke studies hebben we meegenomen in de review?
We includeerden gerandomiseerde gecontroleerde trials (klinische studies waarbij mensen willekeurig in één van twee of meer behandelgroepen werden geplaatst; deze trials leveren het meest betrouwbare bewijs van de hoogste kwaliteit) van volwassenen met de diagnose slapeloosheid. Mensen konden naast slapeloosheid ook andere aandoeningen (comorbiditeiten) hebben. We includeerden elke dosis antidepressivum (maar geen combinaties met een ander antidepressivum) vergeleken met placebo (schijnbehandeling), andere medicijnen tegen slapeloosheid (bijv. benzodiazepinen of ‘Z’-medicijnen), een ander antidepressivum, wachtlijstcontrole of ‘treatment as usual.’
Wat heeft het bewijs uit de review ons verteld?
We beoordeelden 23 studies met 2806 mensen met slapeloosheid. Over het algemeen was de kwaliteit van het bewijs laag vanwege het kleine aantal mensen in de studies, en problemen met de manier waarop de studies waren uitgevoerd en gerapporteerd. Vaak konden we de resultaten van de afzonderlijke studies niet combineren. Er was bewijs van lage kwaliteit voor het gebruik op korte termijn (d.w.z. weken in plaats van maanden) van sommige antidepressiva. Er was geen bewijs voor het antidepressivum amitriptyline, dat veel gebruikt wordt in de klinische praktijk, of voor langdurig gebruik van antidepressiva voor slapeloosheid. Het bewijs ondersteunde niet de huidige klinische praktijk van het voorschrijven van antidepressiva voor slapeloosheid.
Wat moet er nu gebeuren?
Er zijn kwalitatief goede trials nodig van antidepressiva voor slapeloosheid om beter bewijs te leveren voor de klinische praktijk. Daarnaast moeten zorgverleners en patiënten bewust worden gemaakt van de huidige schaarste aan bewijs voor antidepressiva die vaak worden gebruikt voor de behandeling van slapeloosheid.