De eerste kolonisten van de verafgelegen eilanden Tonga en Vanuatu in de Stille Oceaan kwamen waarschijnlijk tussen 2.300 en 3.100 jaar geleden uit Taiwan en de noordelijke Filippijnen, zo blijkt uit een nieuwe genetische analyse.
Ontdekt DNA, afkomstig van skeletten op twee archeologische vindplaatsen op de eilanden, helpt dit beeld te schetsen van hoe de verste uithoeken van de Stille Oceaan voor het eerst werden gekoloniseerd.
“De huidige bewoners van Vanuatu stammen in de eerste plaats af van Azië. Ze kwamen rechtstreeks uit Taiwan en misschien uit het noorden van de Filippijnen,” zei Matthew Spriggs, archeoloog en antropoloog aan de Australian National University, in een verklaring.
De nieuwe bevindingen suggereren dat deze eerste kolonisten op hun route vanuit Azië misschien wel dichterbij gelegen gebieden, zoals Australië en Papoea-Nieuw-Guinea, hebben omzeild, die al minstens 40.000 jaar door oude bevolkingsgroepen werden bewoond.
“Ze reisden langs plaatsen waar al mensen woonden, maar toen ze in Vanuatu aankwamen, was daar niemand. Dit zijn de eerste mensen,” zei Spriggs.
Fantastische reis
Over de vraag waarom ze deze moeilijke en gevaarlijke excursie ondernamen, “dat is de $64.000 vraag; ‘we weten het gewoon niet’ zou het eerlijke antwoord zijn,” vertelde Spriggs in een e-mail aan Live Science. “Maar een sterke ideologie moet hen ertoe hebben gedreven.”
Hoe deze eilanden precies bewoond werden en wanneer, is echter een punt van verhitte discussie gebleven. Sommigen beweren dat mensen van de Aziatische eilanden rechtstreeks naar eilanden als Tonga gingen, terwijl anderen beweren dat ze zich vermengden met mensen van de Salomonseilanden, Papoea-Nieuw-Guinea of Australië voordat ze hun eindbestemming bereikten.
Om de vraag te helpen beantwoorden, analyseerden Spriggs en zijn collega’s DNA van vier vrouwelijke skeletten uit Vanuatu en Tonga, die ongeveer tussen de 2300 en 3100 jaar oud waren, en vergeleken dat met DNA van honderden mensen uit Oceanië, maar ook uit Oost-Azië. Tonga en Vanuatu liggen ongeveer 2.000 kilometer van elkaar verwijderd.
Het team ontdekte dat de eerste Tonganen, die behoorden tot de zogenaamde Lapita-cultuur die een groot deel van Polynesië koloniseerde, een gemeenschappelijke afstamming hadden met de hedendaagse inheemse bevolking van Taiwan, zoals de Ami en de Atayal, en met de Kanakey van de Filippijnen, zo meldden de onderzoekers maandag (3 oktober) in het tijdschrift Nature. Een soortgelijke afstamming werd gevonden in de skeletten van Vanuatu. Deze eerste kolonisten hadden weinig of geen voorouders uit Papoea-Nieuw-Guinea, hoewel de regio geografisch veel dichterbij ligt (en veel mensen uit Vanuatu een taal spreken die zijn wortels heeft in Papoea-Nieuw-Guinea).
Genetische mix
Alle moderne Polynesiërs dragen echter wel wat genen mee die geërfd zijn van Melanesiërs, zoals de Papoea’s. Verdere analyse toonde aan dat het Papoea DNA ruwweg 1.200 tot 2.000 jaar geleden in de Polynesische genenpool terechtkwam, wat suggereert dat Papoea’s na de vestiging van de Lapita cultuur kwamen en met de lokale bevolking samenspeelden, schreven de onderzoekers.
“We moeten stoppen met het gebruik van inexacte termen als ‘Melanesiërs’ en ‘Polynesiërs,’ aangezien het enige verschil bestaat uit het percentage Papoea’s in tegenstelling tot Aziatische genen,” schreef Spriggs in de e-mail. “Omdat alle Pacifische Eilanders een mix zijn van deze twee groepen, denk ik dat het beter is om ze allemaal Pasifika mensen (Pacifische Eilanders) te noemen en geen onderscheid tussen hen te maken dat niets betekent.”
Intrigerend is dat in het hedendaagse Oceanië de genen van deze eerste pioniers grotendeels lijken te zijn doorgegeven via vrouwen.
“De Lapita-cultuur was waarschijnlijk matrilokaal, zodat, wanneer mensen paren vormen, de vrouwen in de groep blijven waar ze wonen, maar de mannen verhuizen, zodat Papoea-mannen misschien in Lapita-achtige groepen zijn gaan wonen,” vertelde studie-coauteur Pontus Skoglund, een populatiegeneticus aan de Harvard Medical School in Boston, Live Science in een e-mail. “Ten tweede kan het zijn dat secundaire migraties naar afgelegen Oceanië met Papoea-voorouders vooral mannen waren.”
Weliswaar werden de skeletten gevonden op Vanuatu en Tonga, maar de bevindingen hebben veel bredere implicaties, zei Skoglund.
“Ik verwacht hetzelfde patroon te zien, in ieder geval in andere delen van afgelegen Oceanië,” zei Skoglund.
Oorspronkelijk artikel op Live Science.
Recent nieuws