Photo door Richard Shotwell/Invision/AP
Als je een creditcard en een internetverbinding hebt, raad ik je aan om dit weekend de $6 te betalen en Destination Wedding te huren. De no-frills/no fuss romantische komedie, over twee ongelukkige vreemden die elkaar tegen het lijf lopen op weg naar een bruiloft en verliefd worden op elkaar, wordt volledig gedreven door de twee hoofdrolspelers. Het script van regisseur Victor Levin is pittig genoeg, en de twee hoofdrolspelers zijn toevallig Keanu Reeves en Winona Ryder.
En ja, het is een veel te zeldzame hoofdrol voor mevrouw Winona Ryder. Als je van mijn leeftijd bent, is de kans groot dat Winona Ryder een soort generatie-icoon was. Of je haar nu wilde zijn of bij haar wilde zijn (ongeacht je seksuele voorkeur), de ster uit Heathers, Beetlejuice en Reality Bites vertegenwoordigt haar tijdperk als weinig anderen. Dat geldt vooral als je iemand was die zichzelf een beetje anders vond dan de rest.
Haar carrière is gebruikt als een bepalend voorbeeld van de dubbele standaard van hoe mannen en vrouwen worden behandeld in Hollywood. Het gebruikelijke refrein is iets in de trant van “X acteur deed iets vreselijks en mocht terugkomen, terwijl Winona Ryders carrière eindigde omdat ze betrapt werd op winkeldiefstal”. Ik zou echter willen beweren dat de waarheid veel simpeler en wreder is. Na haar arrestatie en daaropvolgende onderbreking keerde ze terug naar een Hollywood dat te oud was om de love interest te spelen en niet in staat was om de hoofdrollen te spelen in het soort films dat Hollywood meestal niet meer maakte.
Ja, de mainstream hoofdrollen stopten vrij snel nadat Ryder in december 2001 werd betrapt op winkeldiefstal. Ze had al werk als Adam Sandler’s love interest in Mr. Deeds (uitgebracht in juni 2002) en een bijrol als een starlet die wordt vervangen door een computer-gesimuleerde actrice in Andrew Nicols’ Simone (uitgebracht in augustus 2002). Ryder nam naar verluidt een zelfopgelegde pauze van drie jaar van het acteren. Sindsdien heeft ze vrij constant gewerkt in indie-films, tv-films en tenminste één high-profile tv-show, en met kleine rolletjes in periodieke grote jongens als Black Swan.
Het niveau van roem, fortuin en glorie van haar eind jaren tachtig-begin jaren 2000 piek heeft ze helaas nooit meer benaderd. Terwijl Woody Allen sprak over het niet in staat zijn om haar en Robert Downey Jr. verzekerd te krijgen voor Melinda and Melinda (die uiteindelijk Will Ferrell en Radha Mitchell in de hoofdrollen kreeg), is de mediawoede over haar “schreeuw om hulp” incident misschien niet de bepalende handeling in haar inzinking geweest. Als we kijken naar de tijdlijn voor en na, was Ryders carrièrestap weg uit Hollywood evenzeer te wijten aan de algemene industrie als aan enige bewuste terugslag van het incident.
Tegen de tijd dat Ryder terugkeerde, was ze “verouderd” als een potentiële love interest. Ze werd 35 in 2006. Zelfs Anne Hathaway gaf drie jaar geleden toe dat ze (op 32-jarige leeftijd) haar rollen had verloren aan “nieuwe” 24-jarige sterretjes. Jennifer Lawrence heeft carrière gemaakt door personages te spelen die een beetje ouder zouden moeten zijn dan haar huidige 28-jarige zelf. Als de 25-jarige (of jongere) actrice wordt gecast als liefdespartner van de 45-jarige acteur (of als muze voor de 73-jarige kerel), is 35 bijna de houdbaarheidsdatum.
Als ik een voorbeeld mag geven, laten we eens kijken naar Johnny Depp. In 1990 werd de 27-jarige Depp gecast in Tim Burton’s Edward Scissorhands. Zijn love interest was een tienermeisje, gespeeld door de toen 19-jarige Winona Ryder. Maar negen jaar later speelde de 37-jarige Depp in Tim Burton’s Sleepy Hollow de heldhaftige detective en de toen 19-jarige Christina Ricci zijn liefdespartner. Het is geen geheim dat hoofdrollenspelers ouder kunnen worden, terwijl hun liefdes meestal even oud blijven. Depp was 48 toen de toen 24-jarige Bella Heathcoate zijn Dark Shadows liefdesrol speelde.
Ryder was 30 in 2002 toen ze de hoofdrol speelde naast de toen 35-jarige Adam Sandler in Sony’s Mr Deeds. Maar vier jaar later zou een 39-jarige Sandler de hoofdrol spelen in Click naast een 28-jarige Kate Beckinsale. Als Ryder geen liefdesrollen meer had in grote studiofilms, tot het punt dat ze oud genoeg was (37 medio 2009) om Spocks moeder te spelen in Paramount/Viacom Inc.’s Star Trek, wel, dan begrijp je waarom haar credits in would-be “grote” films slonken na haar onderbreking. Wie zegt dat dat niet zo zou zijn geweest, zelfs zonder haar criminele overtreding?
Dat zou een minder groot probleem zijn als Hollywood actrices ook maar enigszins dezelfde rollen zou geven als acteurs. Maar dat is vandaag de dag nog lang niet het geval, en halverwege de jaren 2000 was het nog minder waar. Tegen de tijd dat Ryder terugkwam, was Hollywood gestopt met het maken of uitbrengen van films als How to Make an American Quilt, Reality Bites en Girl Interrupted. Het is een probleem dat een hele generatie (om eerlijk te zijn vooral blanke) actrices heeft verpletterd en een deel van wat een hele generatie ertoe heeft gebracht naar de televisie te trekken voor vlezige rollen.
Hollywood kreeg tentstok koorts, met dromen van vier-kwadrant fantasie blockbusters en IP-gedreven franchises, meestal met een jonge blanke man (of een oudere blanke man die nog steeds kon doen alsof hij jong was) die “de special” werd. Bijna al het andere (thrillers over de echte wereld, erotische drama’s, romantische komedies, in wezen alles met een PG- of R-rating) werd terzijde geschoven toen de wereldwijde box-office het belangrijkst werd en de daling van de DVD-verkoop de cruciale post-theatrical inkomstenstroom schaadde die het nemen van risico’s en relatief diverse filmprogramma’s rechtvaardigde. Het soort films dat veelgeprezen actrices een stevige carrière als leading lady kon bezorgen, bestond nauwelijks meer.
De industrie is weer een beetje de andere kant opgegaan en biedt nu weer tenminste enkele romantische komedies (Trainwreck), thrillers (Miss Sloane) en aanverwante sci-fi/genre flicks (Annihilation) met vrouwelijke hoofdrollen. Maar deze projecten gaan naar de sterretjes of prestige-actrices van vandaag (Jessica Chastain, Emma Stone, enz.), niet naar die van vroeger. Vrouwen kunnen niet opgroeien tot karakteracteurs omdat Hollywood-films meestal bestaan uit “een stel kerels en een griet”. De sterrenwagens gaan naar de topactrices van het moment, en alle anderen vechten om de restjes. Als je niet Amy Adams bent, ben je Isla Fisher.
Ondanks de systematische ongelijkheid is Ryder nooit echt verdwenen, althans niet nadat ze in 2006 “terugkwam”. Tussen 2006 en 2013 maakte ze elk jaar minstens één film. In 2009 maakte ze drie films (ga The Private Lives of Pippa Lee huren) en ze was fantastisch in Jason Statham’s geweldig gecastte (en door Sylvester Stallone geschreven) Homefront, dat eind 2013 kwam en ging. En dan Netflix’s Stranger Things zette haar terug in de schijnwerpers in de zomer van 2016, wat ons brengt naar vandaag. Destination Wedding is, bij gebrek aan beter, haar eerste theaterrol sinds Lost Souls eind 2000.
Niets van dit alles wil de absurde roddelpersfrenzy ontkennen die plaatsvond na haar arrestatie eind 2001. En dit wil niet zeggen dat Ryders schandaal niet een rol heeft gespeeld in het om zeep helpen van haar carrière als veelgevraagde hoofdrolspeelster. Maar de reden dat het haar trof op een manier die Ethan Hawke, Ben Stiller, Johnny Depp of Keanu Reeves niet zouden hebben getroffen, is te wijten aan dezelfde gender-gedreven ongelijkheden die haar carrière zouden hebben bedreigd (vooral gezien het feit dat de meeste van haar auto’s geen grote hits waren), zelfs zonder een ophitsend incident.
Ik heb goede hoop dat dezelfde soort generatie-kroning die Reeves begroette bij de release van John Wick ook kan afstralen op zijn periodieke tegenspeelster. Ze is 46 en (voor wat het waard is) ongeveer net zo goed oud geworden als de 54-jarige Reeves. Ryder is nog net zo’n goede actrice als halverwege de jaren negentig (zie ook: haar geweldige bijrol in de HBO-miniserie Show Me A Hero uit 2015). Ze voegt nog steeds haar eigen unieke kleur toe aan elk ensemble van een franchise met sterren of aan een eigenzinnig karakterstuk. Het kan geen kwaad om van Destination Wedding een VOD-succes te maken.
Maar de reden waarom Ryder uit de gratie van Hollywood raakte, was duidelijker dan de terugslag van haar bekendgemaakte aanvaring met de wet. Hollywood stopte met het maken van het soort films waar een actrice als Ryder in zou spelen, en ze groeide uit de leeftijdscategorie voor het spelen van de vrouwelijke hoofdrol/love interest. En tegen de tijd dat Hollywood weer bij zinnen kwam, was er een nieuwe generatie actrices om aan te trekken voor deze sterrenfilms en Oscar-bait releases. Waarom werd Winona Ryder halverwege de jaren 2000 weggestemd? Ze werd een vrouw die dichter bij de 40 dan bij de 30 was.
Volg me op Twitter. Bekijk mijn website. Stuur me een veilige tip.