Een van de vreemdste aanspraken op roem van het Department of Psychology aan Harvard is dat het ooit de thuisbasis was van twee van de leidende figuren in de tegencultuur van de jaren 1960 en de cultuur van psychedelische drugs.
In 1960 begonnen twee veelbelovende jonge psychologen aan Harvard, Timothy Leary en Richard Alpert, met het onderzoeken van de effecten van psychotrope stoffen op de menselijke geest.
Ze redeneerden dat psychologie de studie van het verstand is, inclusief de relatie met de hersenen, het lichaam en de omgeving. Psychologie, zo redeneerden zij, heeft een legitieme interesse in hoe cognitie, waarneming en emotie worden beïnvloed door bewustzijnsveranderende middelen. In die tijd waren de mogelijke gevaren van het onderzoeken van dergelijke middelen nog niet zo bekend als in de decennia daarna.
Met een Ph.D. in psychologie van Stanford University kwam Richard Alpert in 1953 naar Harvard als assistent-professor. In het begin van zijn carrière deed Alpert onderzoek op het gebied van persoonlijkheid en sociale psychologie.
Timothy Leary promoveerde in de psychologie aan de Berkeley University, en kwam in 1959 colleges geven aan Harvard. Leary’s vroege onderzoek richtte zich op de interactie van dimensies van persoonlijkheid en sociale relaties; hij werkte ook als psychotherapeut.
Kort na Leary’s komst naar Harvard startten hij en Alpert het Harvard Psilocybine Project. Psilocybine is een entheogeen hallucinogeen dat van nature voorkomt in bepaalde soorten paddestoelen; Leary en Alpert probeerden de effecten ervan op het menselijk bewustzijn te documenteren door het toe te dienen aan vrijwillige proefpersonen en hun real-time beschrijvingen van de ervaring op te nemen. Ten tijde van het onderzoek van Leary en Alpert aan Harvard waren noch LSD noch psilocybine illegale stoffen in de Verenigde Staten.
In 1962 maakten verschillende faculteitsleden en bestuurders van Harvard zich zorgen over de veiligheid van de proefpersonen van Leary en Alpert, en bekritiseerden zij de nauwgezetheid van hun onorthodoxe methodologie (in het bijzonder voerden de onderzoekers hun onderzoek uit toen zij zelf ook onder invloed waren van psilocybine). De collega’s van Leary en Alpert betwistten de wetenschappelijke waarde van hun onderzoek, evenals de schijnbaar nonchalante houding waarmee het werd uitgevoerd (b.v. slecht gecontroleerde omstandigheden, niet-willekeurige selectie van proefpersonen). In redactionele artikelen in de Harvard Crimson werden Alpert en Leary ervan beschuldigd niet alleen onderzoek te doen naar psychotrope drugs, maar actief het recreatieve gebruik ervan te promoten.
Leary en Alpert hielden vast aan het wetenschappelijke doel van hun pogingen en stemden in met beleidsmaatregelen om hun proefpersonen te beschermen, waaronder een verbod op deelname door studenten in opleiding. Aanvankelijk maakten Leary en Alpert alleen gebruik van vrijwillige (zij het niet volledig geïnformeerde) afgestudeerde studenten bij hun onderzoek. In de lente van 1963 werd Harvard echter gedwongen Alpert te ontslaan nadat hij buiten de campus psilocybine had toegediend aan een student. Leary werd ook ontslagen, en het Harvard Psilocybin Project kwam tot een abrupt einde.
Timothy Leary en Richard Alpert werden beiden verbannen uit de academische wereld, maar dat was nog lang niet het einde van hun openbare leven: beide mannen werden iconen van de psychedelische drug, de tegencultuur en de human potential beweging. Leary werd beroemd door de slogan “Tune in, Turn On, Drop Out”: Alpert, onder de naam Baba Ram Dass, schreef een populair boek genaamd Be Here Now, dat wordt omschreven als een “moderne spirituele klassieker.”
Bronnen
Krassner, P., Ed. (2001). Psychedelische Trips voor de Geest. New York: Trans-High Corporation.
Leary, T. (1983). Flashbacks: Een Autobiografie. Los Angeles, CA: J.P. Tarcher, Inc.
Leary, T. & Alpert, R. (1962). Brief aan de redacteur. The Harvard Crimson, 13 december 1962.
Sigel, E. (1962). Psilocybine-expert klaagt Leary, Alpert aan over drugs. The Harvard Crimson, 12 december 1962