Gary Oldman, voluit Leonard Gary Oldman, (geboren 21 maart 1958, Londen, Engeland), Engels filmacteur bekend om zijn kameleontische vermogen om personages op te roepen variërend van nebbishes tot snauwende schurken.
Oldman groeide op in een arbeidersgezin in Londen, als jongste van drie kinderen. Nadat hij op 16-jarige leeftijd de school had verlaten, begon hij te acteren in producties van het Greenwich en Lewisham Young People’s Theatre. Hij ging met een beurs naar het Rose Bruford Training College for Speech and Drama (nu het Rose Bruford College of Theatre and Performance), waar hij in 1979 afstudeerde met een bachelorgraad in theater. Nadat hij de hoofdrol had gespeeld in repertoireproducties in York en Colchester, werd hij aangenomen als lid van het Glasgow Citizens Theatre, waar hij optrad in producties als Massacre at Paris (1980) en Chinchilla (1980). Oldman keerde terug naar Londen, waar hij zijn theaterwerk voortzette. Ondertussen maakte hij zijn filmdebuut in Remembrance (1982). Daarna begon hij aan een reeks optredens in het Royal Court Theatre en het Royal Shakespeare Theatre; vooral zijn optreden als Scopey in Edward Bond’s The Pope’s Wedding in 1985 oogstte lof.
In 1986 vertolkte Oldman een sterrenrol als de door drugs geteisterde Sex Pistols bassist Sid Vicious in de film Sid and Nancy. Later speelde hij de tot mislukken gedoemde toneelschrijver Joe Orton in Prick Up Your Ears (1987) en Rosencrantz in de verfilming van Tom Stoppard’s Rosencrantz and Guildenstern Are Dead (1990). Zijn werk in verschillende Amerikaanse films leidde tot rollen als huurmoordenaar Lee Harvey Oswald in JFK (1991) en als het titelpersonage in Bram Stoker’s Dracula (1992). Oldman’s cameo als een patois-sprekende drugsdealer met dreadlocks in het Tony Scott bloedbad True Romance (1993) hielp zijn Amerikaanse aanhang te verstevigen. Hij werd verder geprezen voor zijn ingetogen vertolking van Ludwig van Beethoven in Immortal Beloved (1994).
Oldman’s vermogen tot fysieke transformatie en veelzijdige middelen om dreiging over te brengen leidden tot een reeks van schurkenrollen. Hij kroop over het scherm als een sluw gekapte agent van het kwaad in de door Luc Besson geregisseerde sciencefiction extravaganza The Fifth Element (1997) en werkte als corrupte senator tegen een liberale vice-presidentskandidaat in The Contender (2000). In het door Ridley Scott geregisseerde Silence of the Lambs-vervolg Hannibal (2001) verdween hij onder lagen protheses om Hannibals voormalige patiënt en aartsvijand te spelen, die door de kannibaal werd aangezet tot het afsnijden van zijn eigen gezicht nadat hij hem had gedrogeerd.
Hoewel Oldman bedreven is in het oproepen van het moreel bankroet, is hij net zo bedreven in het oproepen van pathos. Hij kroop in de huid van de vaderlijke Sirius Black in verschillende afleveringen van de Harry Potter-films, te beginnen met Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (2004), en speelde een politie-luitenant die geallieerd was aan de titulaire kruisvaarder in de Batman-trilogie van regisseur Christopher Nolan (2005, 2008, 2012). Zijn rol als de bescheiden maar gevaarlijke spion George Smiley in Tinker, Tailor, Soldier, Spy (2011) leverde Oldman zijn eerste Academy Award-nominatie op, voor beste acteur. In 2012 was hij te zien als een gangster in Lawless, een drama uit het verbodstijdperk over smokkel.
Oldmans latere credits omvatten de thrillers Paranoia (2013) en Criminal (2016), evenals de actie-remakes RoboCop (2014) en Dawn of the Planet of the Apes (2014). In 2017 verscheen hij in de actie-komedie The Hitman’s Bodyguard en speelde daarna onder zware protheses de hoofdrol als Winston Churchill in het drama Darkest Hour, dat zich afspeelt tijdens de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog als de premier Groot-Brittannië moet zien te verenigen om door te gaan tegen oprukkende Duitse troepen in plaats van een vredesverdrag na te streven. Voor zijn optreden in deze laatste film won Oldman zijn eerste Academy Award. Daarna was hij te zien als de voorzitter van de Amerikaanse Joint Chiefs of Staff in de thriller Hunter Killer (2018) en als medeoprichter van een advocatenkantoor dat betrokken is bij dubieuze transacties in de klucht The Laundromat (2019). In David Finchers biopic Mank (2020) portretteerde Oldman Herman Mankiewicz, een scenarioschrijver die werkte aan het script voor Orson Welles’ Citizen Kane (1941).