Hebreeuws (en Jiddisch) gebruikt een ander alfabet dan Engels. De afbeelding hiernaast illustreert het Hebreeuwse alfabet, in Hebreeuwse alfabetische volgorde. Merk op dat Hebreeuws van rechts naar links wordt geschreven, in plaats van links naar rechts zoals in het Engels, dus Alef is de eerste letter van het Hebreeuwse alfabet en Tav is de laatste. Het Hebreeuwse alfabet wordt vaak “alef-bet” genoemd, vanwege de eerste twee letters.
Merk op dat er van sommige letters twee versies zijn. Kaf, Mem, Nun, Peh en Tzadeh worden allemaal anders geschreven wanneer ze aan het eind van een woord staan dan wanneer ze aan het begin of in het midden van het woord staan. De versie die aan het eind van een woord wordt gebruikt, wordt aangeduid als Finale Kaf, Finale Mem, enz. De versie van de letter aan de linkerkant is de definitieve versie. In alle gevallen, behalve Finale Mem, heeft de finale versie een lange staart.
– Klinkers en punten
– Schrijfstijlen
– Transliteratie
– Numerieke waarden van woorden
Klinkers en Punten
Zoals de meeste vroege Semitische alfabetische schriftsystemen, heeft de alef-bet geen klinkers. Mensen die de taal vloeiend spreken hebben geen klinkers nodig om Hebreeuws te lezen, en de meeste dingen die in het Hebreeuws worden geschreven in Israël, worden geschreven zonder klinkers.
Toen echter het Hebreeuwse alfabetisme afnam, vooral nadat de Romeinen de Joden uit Israël hadden verdreven, realiseerden de Rabbijnen zich dat er hulpmiddelen nodig waren voor de uitspraak, en daarom ontwikkelden zij een systeem van stippen en streepjes dat bekend staat als nikkudim (punten). Deze punten en streepjes worden boven of onder de letter geschreven, op een manier die de spatiëring van de regel niet verandert. Tekst met deze markeringen wordt “puntige” tekst genoemd.
De meeste nikkudim worden gebruikt om klinkers aan te geven. De tabel rechts illustreert de klinkerpunten, samen met hun uitspraak. De uitspraak is bij benadering; ik heb nogal wat variatie gehoord in de uitspraak van klinkers.
De klinkerpunten zijn in blauw weergegeven. De letter Alef, in rood, wordt gebruikt om de positie van de punten ten opzichte van de medeklinkers te illustreren. De letters in paars zijn technisch gezien medeklinkers en zouden in teksten zonder punten voorkomen, maar ze fungeren in deze context als klinkers.
Er zijn nog een paar andere nikkudim, die hieronder worden geïllustreerd en toegelicht.
De stip die in het midden van sommige letters verschijnt, wordt een dagesj genoemd. Bij de meeste letters heeft de dagesj geen significante invloed op de uitspraak. Bij de letters Bet, Kaf en Pe geeft de dagesj echter aan dat de letter moet worden uitgesproken met de harde klank (de eerste klank) in plaats van de zachte klank (de tweede klank). In de Asjkenazische uitspraak (de uitspraak die door veel orthodoxe joden en door oudere joden wordt gebruikt) heeft Tav ook een zachte klank, en wordt hij uitgesproken als een “s” wanneer er geen dagesj is.
Vav, gewoonlijk een medeklinker uitgesproken als een “v”, is soms een klinker uitgesproken als “oo” (u) of “oh” (o). Wanneer het wordt uitgesproken als “oo”, hebben spitse teksten een dagesh. Wanneer het wordt uitgesproken als “oh”, hebben spitse teksten een punt bovenaan.
Shin wordt uitgesproken als “sh” wanneer het een punt heeft over de rechtertak en “s” wanneer het een punt heeft over de linkertak.
Schriftstijlen
De hierboven afgebeelde schrijfstijl is de stijl die het meest voorkomt in Hebreeuwse boeken. Het wordt blokdruk genoemd of soms Assyrische tekst.
Voor heilige documenten, zoals Torarollen of de rollen in tefillin en mezuzot, is er een speciale schrijfstijl met “kronen” (kraaienpootachtige tekens die vanuit de bovenste punten omhoog komen) op veel van de letters. Deze schrijfstijl staat bekend als STA “M (een afkorting voor “Sifrei Torah, Tefillin en Mezuzot,” waar je die schrijfstijl zult zien.
Er is een andere stijl die wordt gebruikt voor handschrift, op vrijwel dezelfde manier als cursief wordt gebruikt voor het Romeinse (Engelse) alfabet. Deze moderne schrijfstijl is hieronder rechts afgebeeld.
Een andere stijl wordt in bepaalde teksten gebruikt om onderscheid te maken tussen het tekstgedeelte en het commentaar op de tekst. Deze stijl staat bekend als het Rashi Script, ter ere van Rashi, de grootste commentator van de Tora en de Talmoed. De alefbet links is een voorbeeld van Rashi Script
Transliteratie
Het proces waarbij Hebreeuwse woorden in het Romeinse (Engelse) alfabet worden geschreven, staat bekend als transliteratie.
Transliteratie is meer een kunst dan een wetenschap, en de meningen over de juiste manier om woorden te translitereren lopen sterk uiteen. Daarom wordt het Joodse feest van het licht (in het Hebreeuws Chet-Nun-Kaf-Heh) gespeld als Chanukkah, Hannukah, Hanukkah, en op vele andere interessante manieren. Elke spelling heeft een legitieme fonetische en orthografische basis; geen enkele is goed of fout.
Numerieke Waarden van Woorden
Elke letter in de alefbet heeft een numerieke waarde. Deze waarden kunnen worden gebruikt om getallen te schrijven, zoals de Romeinen sommige van hun letters (I, V, X, L, C, M) gebruikten om getallen weer te geven. Alef tot en met Yod hebben de waarden 1 tot en met 10. Yod tot en met Qof hebben de waarden 10 tot en met 100, tellend met 10-en. Qof tot en met Tav hebben de waarden 100 tot en met 400, tellend met 100-en. De laatste letters hebben dezelfde waarde als hun niet-definitieve tegenhangers.
Het getal 11 zou worden weergegeven als Jod-Alef, het getal 12 als Jod-Bet, het getal 21 als Kaf-Alef, het woord Tora (Tav-Vav-Resh-He) heeft de numerieke waarde 611, enz. De enige belangrijke afwijking in dit patroon is het getal 15, dat als het als 10+5 zou worden weergegeven, een naam van G-d zou zijn, dus wordt het gewoonlijk geschreven als Tet-Vav (9+6). De volgorde van de letters is niet relevant voor hun waarde; letters worden eenvoudig opgeteld om de totale numerieke waarde te bepalen. Het getal 11 zou geschreven kunnen worden als Jod-Alef, Alef-Yod, Heh-Vav, Dalet-Dalet-Gimmel of vele andere combinaties van letters.
Door dit systeem van het toekennen van numerieke waarden aan letters, heeft elk woord een numerieke waarde. Er is een hele discipline van Joodse mystiek bekend als Gematria die gewijd is aan het vinden van verborgen betekenissen in de numerieke waarden van woorden. Het getal 18 is bijvoorbeeld zeer belangrijk, omdat het de numerieke waarde is van het woord Chai, dat leven betekent. Om die reden worden donaties aan Joodse liefdadigheidsinstellingen routinematig gedaan in coupures van 18.