Naarmate de paasdagen naderen, denken veel christenen meer na over hun geloof en religieuze overtuigingen. Deze gedachten gaan niet alleen uit naar het lijdensverhaal van Christus, maar ook naar meer alledaagse zaken die zich drie dagen voor Pasen ontwikkelen. Eén zo’n gedachte is gericht op het Laatste Avondmaal zelf, namelijk wat Christus en zijn discipelen aten en dronken op de laatste avond voor de kruisiging.
De Heilige Bijbel is heel stil over dit onderwerp.
We weten dat er brood op tafel stond en ook wijn; we zien het elke dag of elke zondag tijdens de Eucharistie, een sacrament dat precies op Witte Donderdag wordt ingesteld. Maar het menu bestond zeker ook uit andere gerechten. In de laatste twintig eeuwen hebben veel kunstenaars geprobeerd een afbeelding te maken van het Laatste Avondmaal, waaronder de beroemde afbeelding van Leonardo da Vinci, die nogal pover is wat betreft de substanties op tafel.
Gestenen vaten en gearomatiseerde wijn
Er was modern onderzoek naar de antieke gastronomie voor nodig om de gebruikelijke maaltijden in Palestina tijdens het leven van Jezus Christus terug te vinden. Hij en zijn apostelen waren natuurlijk Joden, en zij hielden zich strikt aan de Joodse tradities van Pesach (hoewel de geleerden twisten over de vraag of het Laatste Avondmaal inderdaad een Joodse Seder was).
Volgens de website van Biblical Archaeology org is het in de oude Joodse keuken zeer waarschijnlijk dat Jezus en de apostelen een bonenstoofpot aten, lamsvlees, olijven, bittere kruiden, een vissaus, ongezuurde broden, dadels en gearomatiseerde wijn. Zij aten niet rond een tafel, zoals in het verleden en ook nu nog, maar zittend op kussens, ongeveer zoals het in de Arabische cultuur van vandaag bewaard wordt. Al deze bevindingen zijn vandaag toegankelijk door gegevens en aanwijzingen uit de vroegchristelijke catacomben en ruïnes in Palestina.
Op stenen borden en vaten (gebruikt omdat ze niet vatbaar waren voor onreinheid, wat volgens de Joodse wetten zeer belangrijk is) werden maaltijden bereid volgens de Joodse religieuze dieetwetten (kashrut). Een bijzondere belangstelling gaat uit naar wijn. In Palestina is de wijnbouw bekend als een zeer oude traditie.
Het Oude Testament vermeldt wijn talloze malen, terwijl de Evangeliën wijzen op de Bruiloft te Kana, waar Jezus op wonderbaarlijke wijze het water in wijn veranderde. Een andere beroemde wijn is aanwezig bij het Laatste Avondmaal zelf, waar hij het bloed van Christus wordt. Deze wijn is hoogstwaarschijnlijk de Dabouki druif, wijn uit Armenië, een van de oudste druivensoorten in de regio. Denk niet aan hedendaagse wijn: deze was zeer gekruid, doordrenkt met gedroogde vruchten, honing, kerrie en peper. Soms werden er boomharsen aan toegevoegd, zoals mirre of wierook, net als de beroemde Griekse retsina van vandaag. De oude wijnen werden vaak vermengd met munt, cederhout, kaneel en honing.
Verzuringsmiddelen in de traditionele Arabische keuken
Uit het evangelie van Marcus weten we dat het Laatste Avondmaal plaatsvond op de eerste dag van Ongezuurd Brood, toen zij het Pesachlam offerden” (Marcus, 14:12). Het lam was dus duidelijk aanwezig op de tafel. Rondom was ongezuurd brood, als herinnering aan de Joodse uittocht uit Egypte. Als bijgerecht waren er bonen, olijven en noten, die tot op de dag van vandaag deel uitmaken van de keuken van het Midden-Oosten. Maar de smaak was enigszins anders. De bonen werden langzaam op laag vuur gekookt en er werd een heerlijke stoofpot van gemaakt, net zoals de Arabieren dat vandaag de dag doen. Olijven hadden niet alleen hun bittere smaak; ze werden vermengd met hysop, een plant die een mintachtige smaak heeft. En bittere zelfgekweekte kruiden, die tegenwoordig overal in het Middellandse-Zeegebied worden gewaardeerd, werden vermengd met dadels en noten.
Op grond van deze bevindingen kunnen we nu het hele menu van het Laatste Avondmaal bijna tot in de details namaken. Als zodanig is het een interessant gastronomisch verhaal voor gelovigen en niet-gelovigen, hoewel de christenen zich meer zouden moeten richten op het Laatste Avondmaal als een gebeurtenis die de Heilige Eucharistie en het Priesterschap introduceerde.