Privacy & Cookies
Deze site maakt gebruik van cookies. Door verder te gaan, gaat u akkoord met het gebruik ervan. Lees meer, inclusief hoe u cookies kunt beheren.
Op 14 februari & 15, zal cellist Johannes Moser samen met Tania Miller, het Rhode Island Philharmonic Orchestra een romantisch Valentijnsweekendprogramma verzorgen.
Het verhaal erachter: Tsjaikovski’s Romeo & Juliet
Titel: Romeo en Julia: Fantasie Ouverture
Componist: Peter I. Tsjaikovski (1840-1893)
Laatste keer uitgevoerd door het Rhode Island Philharmonic: 7 december 1991, met Marin Alsop als dirigent
Orkestratie: Het stuk is gescoord voor piccolo, twee fluiten, twee hobo’s, Engelse hoorn, twee klarinetten, vier fagotten, twee hoorns, drie trompetten, tuba, harp, pauken, slagwerk en strijkers.
Het Verhaal:
Tijdens de Romantiek spraken de toneelstukken van Shakespeare tot de verbeelding van verschillende grote componisten. Deze tendens was niet alleen voelbaar in de opera, maar ook in de concertzaal. Aan het eind van de jaren 1830 componeerde Berlioz een “dramatische symfonie” gebaseerd op Romeo en Julia, en in 1869 zette Peter I. Tsjaikovski zijn hand meesterlijk in voor een programmatisch orkeststuk gebaseerd op die beroemde tragedie.
Het onderwerp was Tsjaikovski aangereikt door zijn vriend en mentor, Mily
Balakirev, die enkele jaren eerder een ouverture voor King Lear had gecomponeerd. Na de première van Tsjaikovski’s Romeo en Julia-ouverture in maart 1870 herzag de componist het werk, waarbij hij nog enkele adviezen van Balakirev overnam. Hij verving het oorspronkelijke nogal saaie “Friar Lawrence” thema door een hymne-achtige passage “met een oud-katholiek karakter”. In 1880 voerde de componist opnieuw enkele revisies uit, met name een volledige vervanging van het slot.
Tchaikovsky’s muziek beeldt niet de gebeurtenissen uit het stuk uit. De hoofdthema’s geven de belangrijkste personages en ideeën weer. In volgorde van voorkomen zijn dat Broeder Lawrence, de vete tussen de Capulets en de Montagues, en de liefde tussen Romeo en Julia.
Na een lange inleiding gebaseerd op het thema van Friar Lawrence, introduceert het hoofdallegro giusto het vurige, ritmische thematische complex dat de vete symboliseert. Uiteindelijk maakt dit plaats voor het langademige liefdesthema, sensueel gepresenteerd door Engelse hoorn en gedempte altviolen. Een tweede liefdesthema, gesneden uit even noten, is dan te horen in de strijkers. Uit dit thema vloeit een gestaag, hijgend motief voort, waarmee de hoorn de tweede presentatie van het hoofdthema van de liefde begeleidt.
Een uitgebreid ontwikkelingsdeel, gedomineerd door de vete-motieven, bevat ook flarden van het Lawrence- en het liefdesthema. In de recapitulatie wordt het liefdesthema uitvoerig behandeld en bereikt het tenslotte een hoogtepunt van exaltatie, om vervolgens te worden onderbroken door het vete-thema. Fragmenten van het Lawrence-thema en het hijgende motief verzetten zich tegen dit binnendringen, totdat zij uiteindelijk worden overmeesterd.
De rustige coda is een elegisch cortège. Een getransformeerd fragment van het thema van de geliefden weerklinkt boven het treurritme van de pauken. Vlak voor de laatste sombere fanfare van het volledige orkest klinkt herhaaldelijk een opwaarts reikend motief van het liefdesthema, dat misschien impliceert dat Romeo en Julia er niet meer zijn, maar dat hun liefde de dood oversteeg.