Kun je jezelf veganist noemen als je honing eet?

Mensen consumeren al eeuwenlang honing. Bijen maken het zelfs nog langer. Het insect begon zo’n 200 miljoen jaar geleden voor het eerst honing te maken, lang voordat de mens zelfs maar op aarde bestond.

Honing is over de hele wereld geliefd, maar er is een deel van de samenleving dat zich niet altijd prettig voelt bij de consumptie ervan: veganisten. Als je toch honing eet, mag je jezelf dan een veganist noemen?

Wat is honing?

Honing is een dikke, gouden vloeistof die niet misstaat op de ontbijttafel. We smeren het op toast, voegen het toe aan cornflakes en gieten het over pannenkoeken. Het is zelfs bedoeld om je beter te maken als je verkouden bent of griep hebt. Maar wat is het eigenlijk?

Honing wordt gemaakt van nectar die bijen verzamelen uit bloeiende planten.

Volgens Live Science wordt “nectar – een suikerachtige vloeistof – uit bloemen gehaald met behulp van de lange, buisvormige tong van een bij en opgeslagen in zijn extra maag, of ‘krop’. Terwijl de nectar in de krop rondklotst, vermengt hij zich met enzymen die de chemische samenstelling en pH veranderen, waardoor hij beter geschikt wordt voor langdurige opslag.”

De honingbij keert terug naar de bijenkorf met de nectar in zijn krop, die hij via regurgitatie doorgeeft aan een andere bij. Dit proces wordt herhaald voordat de nectar in een honingraat wordt gedeponeerd. Maar het is nog geen honing. De bijen moeten dan hard werken om de vloeistof uit te waaieren en zo het extra water in de nectar te helpen verdampen.

Als het meeste water is verdampt, sluit de bij de honingraat af. Hij doet dit met een afscheiding van vloeistof uit zijn achterlijf. Uiteindelijk verhardt dit tot bijenwas.

Waarom maken bijen honing?

Honing is een van de belangrijkste voedingsbronnen voor bijen. Ze maken het om voedsel op te slaan voor de wintermaanden, wanneer er minder bloemen zijn om nectar van te verzamelen. Bijen moeten hun hele kolonie helpen de winter door te komen, inclusief de bijenkoningin.

Honing bevat veel suiker, waardoor het een essentiële energiebron is. Buzz About Bees zegt op haar website: “Als je bedenkt dat de vleugels van een honingbij tijdens het vliegen zo’n 11.400 keer per minuut slaan, kun je wel raden dat ze veel energie nodig hebben.”

Ze hebben de energie niet alleen nodig om buiten de bijenkorf te vliegen. Ook binnen zijn bijen hard aan het werk, omdat ze met hun vleugels moeten klapperen om de temperatuur te reguleren.

Is honing veganistisch?

Het is lang omstreden geweest of honing nu wel of niet veganistisch is.

Vlees, zuivel en eieren zijn gemakkelijker in de categorie “niet veganistisch” te plaatsen. Dat gezegd hebbende, sommige mensen eten kippeneieren uit de achtertuin en volgen de rest van de tijd een plantaardig dieet. Mensen die dit doen kunnen zichzelf nog steeds veganist noemen omdat ze niet het gevoel hebben dat ze de kippen schaden.

De Vegan Society definieert veganisme als “een manier van leven die ernaar streeft om, voor zover mogelijk en uitvoerbaar, alle vormen van uitbuiting van en wreedheid tegen dieren voor voedsel, kleding of enig ander doel uit te sluiten.”

Als je de kip geen kwaad doet door haar eieren te eten, ben je dan per definitie nog steeds veganist? Misschien. Het hangt af van je standpunt. Hetzelfde geldt voor honing.

De Vegan Society is van mening dat honing niet veganistisch is. Op haar website staat: “Honing wordt gemaakt door bijen voor bijen, en hun gezondheid kan worden opgeofferd wanneer het door mensen wordt geoogst. Belangrijk is dat het oogsten van honing niet strookt met de definitie van veganisme van de Vegan Society, die niet alleen wreedheid, maar ook uitbuiting wil uitsluiten.”

In de commerciële honingproductie kan de bijenkoningin kunstmatig worden geïnsemineerd en kunnen haar vleugels worden verwijderd om te voorkomen dat ze de bijenkorf verlaat en een andere kolonie gaat koloniseren. Sommige imkers nemen ook alle honing mee, zodat ze die met winst kunnen verkopen. Men zou kunnen aanvoeren dat dit dan uitbuiting is en dus niet past in de definitie van The Vegan Society.

Maar sommige veganisten gebruiken wel bijenproducten.

Kunnen veganisten honing eten?

De kwestie is niet zwart-wit. Zoals met alles, zijn er grijze gebieden. Net als bij hobbykippen beweren sommigen dat lokaal geproduceerde honing van een kleine imker ethisch verantwoord is om te eten.

Er zijn een aantal verschillende soorten bijenteelt. Bij “evenwichtige bijenteelt” wordt alleen het teveel aan honing uit de bijenkorf verwijderd. Er is ook “natuurlijke bijenteelt”, waarbij de imkers de bijenkorf met rust laten en het proces zo natuurlijk mogelijk laten verlopen.

Of een veganist die honing van een evenwichtige imker eet, nog steeds een veganist is, hangt helemaal af van het perspectief.

Vegan journalist Aine Carlin schrijft voor de Guardian: “Hoewel ik persoonlijk geen honing consumeer en dat al jaren niet meer doe, kan ik heel goed begrijpen waarom sommige zelfbenoemde veganisten er geen probleem mee hebben om lokale, rauwe honing te kopen. Natuurlijk is dit een zeer controversieel onderwerp dat sterke emoties oproept, maar voor mij gaat het om het maken van een persoonlijke, weloverwogen beslissing die niet alleen wordt bepaald door de definitie van een woord.”

Is de strijd effectief?

Infighting in de veganistische gemeenschap is niet ongebruikelijk. De “bloedende” Impossible Burger van Impossible Foods heeft bij sommigen verzet opgeroepen. Sommigen zijn van mening dat heem, een belangrijk ingrediënt, niet veganistisch is omdat het op dieren is getest.

Hem werd vóór de ontwikkeling van de Impossible Burger niet in voedsel gebruikt. Het bedrijf stond voor het kwellende dilemma het te testen op ratten in de hoop goedkeuring van de FDA te krijgen. Het kreeg inderdaad goedkeuring van de FDA. En Impossible Foods rechtvaardigde zijn beslissing door de aandacht te vestigen op de potentiële miljarden dieren die zouden kunnen worden gered door de productie van de rundvlees-achtige Impossible Burger voor de massa’s.

Vegan blogger Jessica Hoar schreef voor LIVEKINDLY over de verdeeldheid in de veganistische gemeenschap, veroorzaakt door sommigen die niets minder accepteren dan de perfecte toepassing van de definitie. Ze merkte op: “veganisten, we hebben een probleem. We beledigen elkaar, we vervreemden elkaar, we vernietigen elkaars bedrijven en reputaties, en we spelen de dierenexploitatie-industrie recht in de kaart.”

“Om een zin van een van mijn favoriete televisie-presidenten (Jed Bartlett van The West Wing) te parafraseren: we eten onze jongen op,” vervolgde ze. “En als we niet snel orde op zaken stellen, zal deze beweging waar we allemaal hartstochtelijk voor vechten nooit de impact hebben waar we naar verlangen of de verandering die de dieren nodig hebben.”

De situatie met honing is niet identiek aan die van de Impossible Burger, maar er zijn wel enkele parallellen. Als we te streng zijn met de regels, wordt de beweging dan niet onbereikbaar voor de massa’s?

Honingconsumptie is niet altijd ethisch. Het past niet altijd, of zelfs nooit, in de definitie van veganisme. Maar de meesten zullen het ermee eens zijn dat de veganistische beweging zich vooral richt op het bevorderen van de toegankelijkheid van plantaardig voedsel. Het is ook om de miljarden fabrieksmatig gehouden dieren te redden die elk jaar worden geslacht.

Het richten van onze inspanningen op de vraag of sommige mensen nu wel of niet af en toe honing consumeren van evenwichtige imkers lijkt een ineffectief gebruik van kostbare tijd.