Meaning
Stipe and the Police
Michael Stipe, de leadzanger van R.E.M., zegt dat “Losing My Religions” een relatief recht-toe-recht-aan liedje is: “Het is gewoon een liedje over verliefd zijn.” Onder de indruk van The Police’s “Every Breath You Take” wilde Stipe een lied schrijven over obsessieve aantrekkingskracht, die stotterende, zelfbewuste drang om gevoelens te onthullen en toch te verbergen waarvan je weet dat ze niet gedeeld worden.
De teksten en universele ervaring ondersteunen Stipe’s uitleg. We zijn allemaal wel eens opgesloten geweest door onze gevoelens (“That’s me in the corner”) en hebben ons emotioneel blootgesteld gevoeld door onze aantrekkingskracht tot iemand (“That’s me in the spotlight”). We hebben allemaal geworsteld met wat en hoeveel te zeggen en hoopten dat onze gevoelens zouden worden begrepen voordat we onszelf te ver hadden uitgehangen (“Oh nee, ik heb te veel gezegd”). Het kan een kwellende ervaring zijn. Zoals Stipe eens uitlegde, “je laat allerlei hints vallen, en je denkt dat ze op die hints reageren, maar je bent er niet zeker van.” Totdat uiteindelijk alle onzekerheid en emotionele risico’s te veel worden, en je het niet meer aankunt – of zoals Stipe zou zeggen, je het punt bereikt waarop je je geloof verliest.
De titel en de slogan hebben sommige uitleggers in verwarring gebracht, maar de in Georgia geboren Stipe legde uit dat het een zuidelijke uitdrukking is die wordt gebruikt wanneer “iets je zo ver heeft geduwd dat je er je geloof over zou verliezen. Iets heeft je tot de nulde graad geduwd.” Met andere woorden, je geloof verliezen is aan het eind van je Latijn zijn; het is op de rand van de afgrond staan. De zin en het lied gaan dus eigenlijk helemaal niet over religie, waar Stipe nadrukkelijk over is. “Sommige mensen denken nog steeds dat het een liedje over religie is; dat is het niet. It’s just a song about having a crush.”
Okay, Stipe should know, right? Hoewel de band zijn schrijfcredits niet individualiseert, is Stipe de belangrijkste tekstschrijver van R.E.M., dus als hij zegt dat het liedje over een verliefdheid gaat, dan gaat het over een verliefdheid, toch? Toch?!
Wel, misschien. R.E.M is een complexe band, en Stipe is een complexe man. Gitarist Peter Buck’s liner notes laten doorschemeren dat het nummer bijna te snel is ontstaan om het te begrijpen. Het creatieve proces voor “Losing My Religion” was “droomachtig en moeiteloos.” De muziek werd in enkele minuten geschreven; Stipe had de tekst in minder dan een uur klaar en nam zijn zangpartijen in één take op. Het was geen doordacht en uitgevoerd conceptstuk. In plaats daarvan ontstond het als “een soort archetype dat in de ruimte rondzweefde en dat we hebben weten te vangen.”
Is het mogelijk dat in deze creatieve rodeo zelfs de artiesten niet helemaal begrepen wat ze aan het “vangen” waren? Is het mogelijk dat een kunstwerk een eigen leven gaat leiden en een nog diepere betekenis krijgt dan de makers voor ogen hadden of erkenden?
Video Killed the Radio Star’s Interpretation of His Own Song
Tarsem Singh dacht kennelijk van wel. De video die hij maakte voor het nummer van R.E.M. ging over meer dan alleen een onbeantwoorde verliefdheid. Door een complexer geheel van thema’s en beelden (waaronder religieuze) te mixen, won hij de prijs voor Best Short Form Music Video bij de Grammy’s in 1992 en sleepte hij zes prijzen, waaronder Music Video of the Year, in de wacht bij de MTV Video Music Awards.
Het krachtigste van deze thema’s en beelden zijn misschien wel die uit een kort verhaal van de Colombiaanse schrijver Gabriel García Márquez, A Very Old Man with Enormous Wings. Het verhaal gaat over een arm echtpaar – Pelayo en Elisenda – die een oude man met vleugels ontdekken die voor hun huis in de modder spartelt. Een buurman suggereert dat hij een engel is die hun zieke kind komt halen, maar ondanks de vleugels en de onbekende taal van de oude man, ondanks het feit dat het kind wonderbaarlijk geneest, en ondanks het heiligengeduld van de oude man tijdens alle beproevingen die volgen, kan het echtpaar niet geloven dat hij een engel is. Ze sluiten hem op in een kippenhok en vragen hun buren entree om het gevleugelde gedrocht te mogen zien.
Márquez’ boodschappen zijn complex; de twijfelachtige reactie van het echtpaar en hun buren is niet geheel onverdedigbaar. De vleugels van de oude man lijken meer op die van een buizerd dan op die van een engel, hij is wel erg tenger voor iets goddelijks, en hij stinkt afschuwelijk. Bovendien zijn de “wonderen” die lijken te volgen in het kielzog van de engel eerder verwarrend dan overtuigend: een blinde krijgt zijn gezichtsvermogen niet terug, maar hij laat wel drie nieuwe tanden groeien; een kreupele kan niet meer lopen, maar wint wel de loterij; een melaatse wordt niet genezen, maar hij ontkiemt wel bloemen uit zijn zweren. Maar ook al zijn deze details dubbelzinnig, het verhaal gaat eigenlijk over het verlies van geloof in een gemeenschap, hun onvermogen om het wonderbaarlijke te herkennen, zelfs als het letterlijk in hun eigen voortuin valt.
Singh’s verwijzingen naar Márquez suggereren dat “mijn geloof verliezen” voor hem meer betekent dan alleen maar ten einde raad zijn. De video leent ook veel van het werk van de Italiaanse barokschilder Caravaggio om andere religieuze thema’s aan te snijden. Het tafereel op 4:33 in de video is getekend naar Caravaggio’s Deposition, een schilderij dat de voorbereiding van Jezus op de begrafenis uitbeeldt. Het onderzoeken van de wonden van de engel op 2:25 volgt op Caravaggio’s meesterwerk, De ongelovigheid van St. Thomas, een schilderij gebaseerd op de bewering in het evangelie dat de discipel Thomas weigerde te geloven dat Jezus was opgestaan uit de dood totdat hij de snee in zijn zijde aanraakte (dat is waar de uitdrukking “twijfelende Thomas” vandaan komt). Dit laatste schilderij in het bijzonder versterkt de grotere thema’s van spirituele twijfel: je geloof verliezen is je geloof verliezen.
Ook andere religieuze beelden in de video introduceren andere thema’s. Zo komt in de video regelmatig een personage voor dat is gemodelleerd naar de heilige Sebastiaan. Sebastiaan was een lid van het Romeinse leger dat zoveel vertrouwen genoot van keizer Diocletianus dat hij werd benoemd tot lid van zijn keizerlijke wacht. Sebastiaan bekeerde zich in het geheim tot het christendom en versterkte in stilte het geloof van christenen die waren gearresteerd en ter dood veroordeeld, en toen Diocletianus dit verraad ontdekte, liet hij Sebastiaan aan een boom vastbinden en met pijlen beschieten.
Sebastianus overleefde deze straf in feite; hij stierf pas toen hij met knuppels werd geslagen toen hij volhardde in zijn geloof. Jakkes. De meeste afbeeldingen van Sebastiaan tonen zijn met pijlen doorboorde lichaam vastgebonden aan een boom, en de meeste van deze voorstellingen werden geschilderd tijdens de Renaissance, nadat Europa had geleden onder de pest. Eeuwen eerder hadden gebeden tot Sebastiaan vermoedelijk een einde gemaakt aan de pest in een regio in wat later Italië zou worden. Nu de Zwarte Dood voorbij was, werd Sebastiaans voorspraak erkend door een generatie dankbare kunstenaars.
Sebastiaan bood deze kunstenaars echter meer dan alleen maar de zoveelste vermoeide oude heilige. Als een gemarteld soldaat (een gedecoreerd lid van de keizerlijke garde, niet minder), bood Sebastiaan Renaissance kunstenaars een mannelijke torso dat geïdealiseerd en onderzocht kon worden. Sommige geleerden beweren zelfs dat hun belangstelling verder reikte. Zelfs op dit vroege tijdstip begon Sebastiaan al een homo-erotische betekenis te krijgen. In de 19e eeuw werd Sebastiaan gezien als een paradigma van homo-erotische mannelijke schoonheid.
Religie: Verloren
We weten het, we weten het: “Dat is allemaal goed en wel, Shmoop, maar wat heeft dat in hemelsnaam met R.E.M. te maken?”
Wel, de opname van een zeer jeugdige Sebastian in deze video roept een aantal interessante thematische vragen op, waarvan analisten zeggen dat sommige terugwijzen naar Michael Stipe. Stipe’s eigen seksualiteit was al een onderwerp van speculatie lang voordat “Losing My Religion” werd uitgebracht in 1991. In 1992 werden de speculaties heviger, toen het gerucht de ronde deed dat Stipe aan AIDS leed.
Toen Stipe weigerde expliciet in te gaan op zijn seksualiteit of zijn geruchtmakende ziekte, concludeerden sommigen dat “Losing My Religion” een autobiografisch verslag was van zijn angsten om uit de kast te komen. Het was Stipe die gevangen zat “in de schijnwerpers”, proberend te beslissen wat te onthullen en op welk moment, “kiezen voor bekentenissen.” Bang dat hij “te veel had gezegd”, zich realiserend dat hij “niet genoeg had gezegd”, gekweld door angst voor ontmaskering, angst aangewakkerd door “elk gefluister van elk wakend uur.”
Stipe is nooit op deze interpretaties ingegaan. Hij benadrukte in het algemeen dat hij geen liedjes schreef die strikt autobiografisch waren. In plaats daarvan, zei hij, probeerde hij “te schrijven over dingen die ik al dan niet heb meegemaakt vanuit verschillende gezichtspunten.” Met andere woorden, volgens Stipe ging “Losing My Religion” nog steeds over niets meer dan een verliefdheid. Fans en analisten konden alle theorieën spinnen die ze wilden, maar dit was nog steeds gewoon een simpel liedje over je aangetrokken voelen tot iemand en de kwelling rond blootstelling en afwijzing.
Maar toch, kunst is een complex iets, en Peter Buck zei dat, bij het schrijven van het nummer, de band een aantal ideeën “die in de ruimte rondzweefden” heeft gelaserd. Misschien gaat het liedje over een verliefdheid en de al te menselijke angst om je gevoelens op het spel te zetten, om je bloot te stellen aan afwijzing en vernedering. Maar misschien gaat het ook over een diepere vorm van angst: angst om je seksualiteit te onthullen, angst om je bloot te stellen aan de oordelen van anderen en om te worden afgewezen door vrienden en familie.
En misschien gaat het liedje wel over een nog diepere vorm van menselijke zwakheid: een zwakte van de geest en de verbeelding – een onvermogen om vertrouwen te houden in iets dat groter is dan jezelf, zoals een idee, een doel, of een geloof. Misschien gaat “Losing My Religion” wel over veel meer dan een verliefdheid, maar is Stipe – net als Pelayo en Elisenda – niet in staat de subliemere mogelijkheden van het leven te zien, zelfs niet als die uit de lucht in zijn studio vallen.