Lumbale Radiculopathie

Definitie/Omschrijving

Lumbosacrale radiculopathie is een aandoening die pijn in de onderrug en heup veroorzaakt, die uitstraalt langs de achterkant van het bovenbeen naar het been. Deze schade wordt veroorzaakt door compressie van de zenuwwortels die de wervelkolom verlaten, niveaus L1- S4. De beknelling kan leiden tot tintelingen, uitstralende pijn, gevoelloosheid, paresthesie en af en toe een pijnscheut. Radiculopathie kan in elk deel van de wervelkolom voorkomen, maar komt het meest voor in de onderrug (lumbaal-sacraal radiculopathie) en in de nek (cervicale radiculopathie). Minder vaak komt het voor in het middelste deel van de wervelkolom (thoracale radiculopathie).

Over het geheel genomen is lumbosacrale radiculopathie een buitengewoon veel voorkomende klacht die in de klinische praktijk wordt gezien en een groot deel van de jaarlijkse doktersbezoeken omvat. De overgrote meerderheid van de gevallen is goedaardig en lost spontaan op, en dus is conservatieve behandeling de meest aangewezen eerste stap als er geen klinische rode vlag-symptomen zijn. In gevallen waar de symptomen niet verdwijnen, kunnen beeldvormingsstudies, elektromyografie en zenuwgeleidingsstudies helpen bij het stellen van een diagnose. Deze 10 minuten durende video is zeer de moeite waard

Radiculopathie is niet hetzelfde als “radiculaire pijn” of “zenuwwortelpijn”. Radiculopathie en radiculaire pijn komen vaak samen voor, maar radiculopathie kan voorkomen in afwezigheid van pijn en radiculaire pijn kan voorkomen in afwezigheid van radiculopathie.

• Radiculopathie kan worden gedefinieerd als het hele complex van symptomen dat kan ontstaan door zenuwwortelpathologie, waaronder anesthesie, paresthesie, hypoesthesie, motorische uitval en pijn.
• Radiculaire pijn en zenuwwortelpijn kunnen worden gedefinieerd als een enkel symptoom (pijn) dat kan ontstaan door een of meer spinale zenuwwortels. Lumbale sacrale radiculopathie is een aandoening van de spinale zenuwwortels van L1 tot S4.

Clinisch relevante anatomie

De lumbale zenuwwortels komen onder het corresponderende wervelpedikel uit via het betreffende foramen.

Aangezien de meeste discushernia’s posterolateraal optreden, is de wortel die in de verdrukking komt in feite de wortel die uit het foramen onder de hernia komt. Dus een discusprotrusie bij L4/L5 comprimeert de L5 wortel, en een protrusie bij L5/S1 comprimeert de S1 wortel.

Vijfennegentig procent van de discushernia’s treedt op in de L4/5 of L5/S1 discusruimte. Herniaties op hogere niveaus zijn zeldzaam.

Epidemiologie

Hoewel in de literatuur beknopte epidemiologische gegevens ontbreken, schatten de meeste rapporten de prevalentie van lumbosacrale radiculopathie in patiëntenpopulaties op ongeveer 3% tot 5%. Bovendien is de aandoening een belangrijke reden voor verwijzing van patiënten naar neurologen, neurochirurgen of orthopedische wervelkolomchirurgen.

Lage rugpijn komt zeer veel voor in de algemene bevolking, maar lumbale radiculopathie is slechts gerapporteerd met een incidentie van 3 tot 5%.
5-10% van de patiënten met lage rugpijn heeft ischias. de jaarlijkse prevalentie van schijfgerelateerde ischias in de algemene bevolking wordt geschat op 2,2%.

De prognose is in de meeste gevallen gunstig, de pijn en de daarmee samenhangende handicaps verdwijnen binnen twee weken. Maar tegelijkertijd blijft een aanzienlijke groep (30%) een jaar of langer pijn houden.

Lumbale radiculopathie is een aandoening die vaak optreedt met aanzienlijke sociaal-economische gevolgen. De incidentie van een lumbale radiculopathie met discale oorsprong ligt rond de 2%. Van de 12,9% incidentie van lage rugklachten binnen de beroepsbevolking is 11% het gevolg van een lumbale radiculopathie. e prevalentie van lumbosacrale radiculopathie is gesitueerd tussen 9,9% en 25%.

Risicofactoren voor radiculopathie zijn activiteiten die een overmatige of repeterende belasting van de wervelkolom met zich meebrengen. Patiënten die zware arbeid verrichten of aan contactsporten doen, lopen een grotere kans radiculopathie te ontwikkelen dan patiënten met een meer sedentaire levensstijl.

Pathofysiologie

Lumbosacrale radiculopathie is de klinische term die wordt gebruikt om een voorspelbare constellatie van symptomen te beschrijven die secundair is aan mechanische en/of inflammatoire cycli die ten minste één van de lumbosacrale zenuwwortels aantasten. De schadelijke prikkel op een spinale zenuw creëert ectopische zenuwsignalen die worden waargenomen als pijn, gevoelloosheid en tintelingen langs de zenuwverdeling.

Patiënten kunnen zich presenteren met uitstralende pijn, gevoelloosheid/tintelingen, zwakte, en loopafwijkingen in een spectrum van ernst. Afhankelijk van de aangetaste zenuwwortel(s) kunnen patiënten deze symptomen in voorspelbare patronen vertonen die het corresponderende dermatoom of myotoom beïnvloeden.

Klinische presentatie

Oorzaken zijn onder meer

• Letsels van de tussenwervelschijven en degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom, de meest voorkomende oorzaken van lumbosacrale radiculopathie.
• Hernia met zenuwwortelcompressie veroorzaakt 90% van de radiculopathie
• Tumoren (minder vaak)
• Lumbale wervelkolomstenose veroorzaakt door aangeboren afwijkingen of degeneratieve veranderingen. Lumbale stenose kan worden omschreven als de vernauwing van het wervelkanaal en het samendrukken van de zenuw veroorzaakt door de onderliggende oorzaken zoals hierboven vermeld.
• Scoliose kan ertoe leiden dat de zenuwen aan één kant van de wervelkolom worden samengedrukt door de abnormale kromming van de wervelkolom.
• onderliggende ziekten zoals infecties zoals osteomyelitis.

Bij patiënten jonger dan 50 jaar is een hernia de meest voorkomende oorzaak. Na het 50e levensjaar wordt radiculaire pijn vaak veroorzaakt door degeneratieve veranderingen in de wervelkolom (stenose van het foramen intravertebrale). Risicofactoren voor acute lumbale radiculopathie zijn:

• Leeftijd (piek 45-64 jaar)
• Roken
• Mentale stress
• Inspannende lichamelijke activiteit (veel tillen)
• Autorijden (trillingen van het hele lichaam)

Indicatie voor ischias/symptomen:

• Unilaterale beenpijn groter dan lage rugpijn, beenpijn volgt een dermatomaal patroon
• Pijn reizend onder de knie naar voet of tenen
• Gevoelloosheid en paresthesie in hetzelfde gebied
• Rechte beenheffing positief, induceert meer pijn

Clinische presentatie is afhankelijk van de oorzaak van de radiculopathie en welke zenuwwortels worden aangedaan. Ook belangrijk is de aard (scherp, dof, doordringend, kloppend, stekend, schietend, brandend) en lokalisatie van de pijn. Sommige patiënten melden, naast radiculaire beenpijn, ook neurologische verschijnselen zoals parese, gevoelsverlies of verlies van reflexen. Indien niet aanwezig, is er geen sprake van radiculopathie.

Clinische presentatie bij radiculopathie vanuit elke lumbale zenuwwortel:

Zenuwwortel

plantairflexoren

S1

Dermatomaal gebied	Myotomaal gebied	Reflexieve veranderingen
L1	Inwendig gebied	Heupflexoren
L2	Anterior mid-dij	Heupflexoren
L3	Distale anterieure dij	Heupflexoren en kniestrekkers	Verminderde of afwezige patellaire reflex
L4	Mediaal onderbeen/voet	Kniestrekkers en dorsiflexoren van de enkel	Verminderde of afwezige patellaire reflex
L5	Lateraal been/voet	Hallux strekkers en plantairflexoren van de enkel	Verminderde of afwezige achillesreflex
Laterale zijde van de voet	Enkel plantairflexoren en evertoren	Verminderde of afwezige achillesreflex

Differentiële Diagnose

Radiculair syndroom/ Ischias: Een aandoening met uitstralende pijn in een of meer lumbale of sacrale dermatoom, en kan gepaard gaan met verschijnselen die verband houden met zenuwwortelspanning of neurologische uitval.

• Pseudoradiculair syndroom
• Thoracale discusletsels
• Lage rugpijn
• Cauda equina
• Inflammatoire/metabole oorzaken: Diabetes, Ankylosing spondylitis, ziekte van Paget, Arachnoiditis, Sarcoïdose
• trochanterische bursitis
• Intraspinale synoviale cysten

Diagnostische Procedures

Clinische evaluatie:

• Röntgenfoto’s: om de aanwezigheid van trauma of artrose en vroege tekenen van een tumor of een infectie vast te stellen
• EMG: nuttig bij het opsporen van radiculopathieën, maar ze hebben een beperkt nut bij de diagnose. Bij patiënten met klinische verdenking van lumbosacrale radiculopathie en normale MRI-bevindingen, kan EMG helpen bij het diagnosticeren van zenuwwortelbetrokkenheid bij patiënten met anders onverklaarde pijn in het been.
• MRI: wordt gebruikt om te zien of discusherniatie en zenuwwortelcompressie aanwezig zijn bij patiënten met klinische verdenking op lumbosacrale radiculopathie.

Uitkomstmaten

• Roland Morris Disability Questionnaire (RMDQ) – De Roland Morris Disability Questionnaire beoordeelt veranderingen in functionele status na behandeling bij patiënten met lage rugpijn. De vragenlijst wordt veel gebruikt voor de gezondheidsstatus.
• Back Pain Functional Scale – Een zelfrapportageschaal die het functionele vermogen evalueert bij mensen met rugpijn.
• De Maine-Seattle Back Questionnaire – Een 12-item invaliditeitsvragenlijst voor het evalueren van patiënten met lumbale ischias of stenose.
• Fear Avoidance Belief Questionnaire (FABQ) – deze vragenlijst is ontwikkeld door Waddell om angstvermijdende overtuigingen bij LBP-patiënten in de klinische setting te onderzoeken.
• Oswestry Low Back Pain Disability Questionnaire – wordt beschouwd als ‘de gouden standaard’ om de blijvende functionele invaliditeit van de onderrug te meten.
• De Quebec back pain disability scale (QBPDS) – gebruikt om de functionele invaliditeit te meten bij patiënten met lage rugpijn.

Onderzoek

Gediagnosticeerd door middel van anamnese en lichamelijk onderzoek. Motorische, sensorische en reflexfuncties moeten worden beoordeeld om het niveau van de aangetaste zenuwwortel te bepalen.
Als de patiënt de typische unilaterale uitstralende pijn in het been meldt en er is een of meer positieve neurologische testresultaten, lijkt de diagnose ischias gerechtvaardigd.

De klinische evaluatie van lumbosacrale radiculopathie begint met:

Medische anamnese (type, plaats en duur van de symptomen, aanwezigheid van subjectieve zwakte en dysesthesie, huidige therapie, dermatoomstraling, afwezigheid van werk) en lichamelijk onderzoek: dermatoom sensorisch verlies, myotomale zwakte, straight leg raise, Crossed Straight Leg Raise Test, Femoral Nerve Stretch Test en reflexen.
Als de patiënten de typische unilaterale uitstralende pijn in het been rapporteren en er is een of meer positieve neurologische testresultaten, dan lijkt de diagnose ischias gerechtvaardigd.

Rechte beenheffingstest (Lasègue test):
De bekendste klinische test is de rechte beenheffingstest. De rugligging SLR is gevoeliger dan de zit SLR als het gaat om de diagnose van lumbale discusherniatie met radiculopathie. Een gepoolde sensitiviteit voor de straight-leg raising test was 0,91 (95% CI 0,82-0,94), een gepoolde specificiteit 0,26 (95% CI 0,16-0,38). De test is gebaseerd op het strekken van de zenuwen in de wervelkolom

Crossed Straight Leg Raise Test (Gekruiste beenheffingstest):

Een test voor de insluiting en uitsluiting van lumbale radiculopathie. Voor de gekruiste rechte beenheffingstest was de gepoolde sensitiviteit 0,29 (95% CI 0,24-0,34), de gepoolde specificiteit 0,88 (95% CI 0,86-0,90)(LOE 1A). De test is gebaseerd op het rekken van de zenuwen in de wervelkolom.

Femorale zenuwstrektest:
Voor de Femorale zenuwstrektest ligt de patiënt voorover met de knie passief gebogen naar het bovenbeen. De test is positief als de patiënt pijn ervaart aan de voorkant van het bovenbeen. Deze test veroorzaakt een neerwaartse en licht laterale beweging van de femorale zenuw, de zenuwwortel en het intradurale wortelkanaal.

Specifiek wervelniveau
Om de diagnose L4 radiculopathie te stellen legde de clinicus de nadruk op de femorale zenuwstrektest, de straight leg raise test, de kniereflex, sensorisch verlies in het L4 dermatoom, en de spierkracht voor de dorsiflexie van de enkel.

Om de diagnose L5 radiculopathie te stellen, richtte de clinicus zich op de rechte been optrek test, sensorisch verlies in het L5 dermatoom, en de spierkracht voor de heup abductie, enkel dorsiflexie, enkel eversie, en de grote teen extensie.

Bij S1 radiculopathie legde de clinicus de nadruk op de beenheffingstest, de enkelreflex, sensorisch verlies in het S1 dermatoom, en de spierkracht voor heupverlenging, knieflexie, enkel plantairflexie, en enkel eversie.

Medische behandeling

De behandeling is afhankelijk van de etiologie en de ernst van de symptomen.

Conservatieve behandeling van de symptomen wordt over het algemeen beschouwd als de eerste lijn.

• Medicijnen worden gebruikt om de pijnsymptomen te beheersen, waaronder NSAID’s, acetaminofen, en in ernstige gevallen, opiaten. Radiculaire symptomen worden vaak behandeld met neuroleptica. Systemische steroïden worden vaak voorgeschreven bij acute lage rugpijn, hoewel er weinig bewijs is dat het gebruik hiervan ondersteunt. Ook niet-farmacologische interventies worden vaak toegepast.
• Fysiotherapie, acupunctuur, chiropractische manipulatie, en tractie worden allemaal veel gebruikt bij de behandeling van lumbosacrale radiculopathie. Opgemerkt moet worden dat de gegevens die het gebruik van deze behandelingsmethoden ondersteunen niet eenduidig zijn. Interventietechnieken worden ook vaak gebruikt en omvatten epidurale steroïde injecties en percutane discusdecompressie. In refractaire gevallen kan chirurgische decompressie en spinale fusie worden uitgevoerd.

De internationale consensus zegt dat in de eerste 6-8 weken, conservatieve behandeling is geïndiceerd. Chirurgie moet alleen worden aangeboden als de klachten gedurende ten minste 6 weken na een conservatieve behandeling aanwezig blijven. . Uit onderzoek blijkt dat het merendeel van de radiculopathie patienten goed reageert op deze conservatieve behandeling, en dat de klachten vaak binnen zes weken tot drie maanden verbeteren.

Studieresultaten

• Een studie uit 2016 toonde aan dat gepast gebruik van EI (= epidurale injecties) voor de behandeling van ischias de pijnscore en functionele invaliditeitsscore aanzienlijk kan verbeteren, wat leidt tot een afname van het aantal operaties…
• Een studie die het effect van niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen, of Cox-2-remmers evalueerde, meldde dat de geneesmiddelen een significant effect hebben op acute radiculaire pijn in vergelijking met placebo. Maar andere studies zeggen dat er geen positieve effecten zijn op lumbale radiculaire pijn.
• Studies naar het effect van acupunctuur bij mensen met acute lumbale radiculaire pijn vonden een positief effect op de pijnintensiteit en de pijndrempel.
• Bij patiënten met acute lumbale radiculopathie geven orale steroïden (prednison) verlichting van de pijn en verbetering van de functie.
• Een andere studie concludeerde: op korte termijn is er geen bewijs ten gunste van tractie in vergelijking met sham (nep) tractie of andere conservatieve behandelingen; op korte termijn is er geen bewijs ten gunste van fysiotherapie in vergelijking met inactieve behandeling (bedrust), andere conservatieve behandelingen of chirurgie.; Op korte termijn is er geen bewijs ten gunste van manipulatie in vergelijking met andere conservatieve behandelingen of chemonucleolyse.

chirurgisch

chirurgisch ingrijpen bij ischias heet een discectomie en richt zich op het verwijderen van de discusherniatie en uiteindelijk een deel van de discus. Fusie van de wervelkolom is een andere optie. Naast eenvoudige discectomie en spinale fusie zijn er nog 3 andere chirurgische behandelingen die kunnen worden toegepast bij patiënten met discushernia: 1) chemonucleolyse 2) percutane discectomie 3) microdiscectomie.

• 90% van alle patiënten die geopereerd zijn aan een lumbale discushernia hebben alleen een discectomie ondergaan, hoewel het aantal spinale fusieprocedures sterk is toegenomen.
• Het complicatiecijfer van eenvoudige discectomie wordt gerapporteerd op minder dan 1%.

Fysiotherapeutische behandeling

Het belangrijkste probleem is dat de zenuw bekneld zit in het tussenwervel foramen.

• In een acute fase is er matig bewijs voor manipulatie van de wervelkolom voor symptomatische verlichting.

• Voor chronische lumbale radiculopathie is slechts gering bewijs gevonden voor manipulaties Omdat de pijn het gevolg is van een vernauwing van het tussenwervel foramen zal normale tractie van de lage wervelkolom ook de pijn verlichten

Naast verlichting van de pijn heeft de patiënt ook spiertraining nodig, meer specifieke stabilisatie.

• De Pilates-oefeningen werken niet alleen aan stabilisatie, maar ook aan de bewustwording van het lichaam. Een oefening die bekend staat om de pijn in de onderrug te verlichten is de McKenzie-oefening. Het hoofddoel van de therapie is het verminderen van de pijn. Het eerste wat de patiënt moet leren is de bewustwording van zijn lichaam (rugschool) vermindert de pijn.

• Fysiotherapie kan bestaan uit milde rek- en pijnverlichtingsmodaliteiten, conditionele oefeningen en een ergonomisch programma. Een uitgebreid revalidatieprogramma omvat posturale training, spierreactivering, correctie van tekortkomingen in flexibiliteit en kracht, en vervolgens progressie naar functionele oefeningen.

Oefentherapie is vaak de eerstelijnsbehandeling. Tot nu toe ontbreekt echter de bewijskracht hiervoor.

• In gerandomiseerd onderzoek wilde men aantonen wat het effect was na een 52 weken durend revalidatieprogramma; eerst oefentherapie in combinatie met conservatieve therapie en aan de andere kant alleen de conservatieve behandeling. (79% versus 56% Global Perceived Effect, respectievelijk). In een systematische review werd geconcludeerd dat tractie en oefentherapie effectief zijn.

• Matig bewijs spreekt zich uit voor stabilisatieoefeningen boven geen behandeling, voor manipulatie boven schijnmanipulatie, en voor de toevoeging van mechanische tractie aan medicatie en elektrotherapie. Er was geen verschil tussen tractie, laser en ultrageluid.

Wanneer een patiënt klaagt over instabiliteit, is core stability echt belangrijk. Core stabilisation exercise (CSE) met de abdominal drawing-in manoeuvre (ADIM)-techniek wordt vaak gebruikt. Deze oefeningen activeren de diepe buikspieren met minimale activiteit van de oppervlakkige spieren.

Core Stabilisatie Oefeningen

Geïsoleerde transversus abdominis en lumbale multifidus training
1. Train de activering van de transversus abdominis spier in een buikligging zonder spinale en bekkenbewegingen gedurende 10 seconden met tien herhalingen. Houd de ademhaling normaal. U trekt de onderste voorste buikwand zachtjes in tot onder de navel (abdominale drawing-in manoeuvre) met extra contractie van de bekkenbodemspieren, controleert uw ademhaling normaal, en heeft geen beweging van de wervelkolom en het bekken terwijl u voorover op een bank ligt met een klein kussen onder uw enkels geplaatst. Train de activering van de lumbale multifidusspieren in een rechtop zittende positie. U tilt de contralaterale arm op terwijl u de abdominale intrekmanoeuvre uitvoert in een zittende positie op een stoel.

Geïntegreerde transversus abdominis en lumbale multifidus training lichte activiteiten
2. Voer co-contractie van transversus abdominis en lumbale multifidus spieren uit terwijl u op een stoel zit. U gebruikt de wijs- en middelvinger om de contractie van de transversus abdominis spier te palperen en de tegenoverliggende twee vingers om de contractie van de lumbale multifidus spier te palperen. Deze oefening gaat van 10- naar 60-seconden vasthouden van co-contractie voor tien herhalingen.

Train co-contractie van deze spieren met de romp voorwaarts en achterwaarts terwijl u op een stoel zit en uw lendenwervelkolom en bekken in een neutrale positie houdt. De tweede oefening deze week vereist 10-seconden houdingen met tien herhalingen.

3. Voer co-contractie van de twee spieren uit in een scheve liggende positie met beide heupen in een hoek van 45 graden en beide knieën in een hoek van 90 graden. Vervolgens abduceert u één been tot een heupabductie van 45 graden en houdt dit 10 seconden vast.
Train co-contractie van deze spieren in een scheve liggende positie met beide heupen in een hoek van 45 graden en beide knieën in een hoek van 90 graden. Vervolgens schuift u één been naar beneden tot de knie recht is, houdt dit 10 seconden vast en schuift het dan weer omhoog naar de uitgangspositie.

4. Voer co-contractie uit van de twee spieren terwijl u op een balansbord zit. U oefent co-contractie uit van de spieren met de romp naar voren, naar achteren en zijwaarts terwijl u op een evenwichtsplank zit en uw lendenwervelkolom en bekken in een neutrale positie houdt. U houdt elke houding 10 seconden vast met tien herhalingen.

Geïntegreerde transversus abdominis en lumbale multifidus training zwaardere activiteiten
5. Voer co-contractie van de twee spieren uit terwijl u de billen van een bank optilt vanuit een scheve liggende positie totdat uw schouders, heupen en knieën recht zijn. Houd deze positie 10 seconden vol en laat dan de billen weer op de bank zakken met tien herhalingen.
Train de co-contractie van de spieren terwijl u de billen van een bank optilt vanuit een scheve liggende positie met één been gekruist over het standbeen. U tilt de billen van de bank totdat de schouders, heupen en knieën recht zijn. U houdt deze positie 10 seconden vol en laat dan de billen weer op de bank zakken met tien herhalingen.

6. Voer co-contractie van de twee spieren uit terwijl u een enkel been optilt vanuit een vierpuntsknielende positie en uw rug in een neutrale positie houdt. Houd deze houding 10 seconden vol en breng het been dan terug naar de uitgangspositie met tien herhalingen.
Train spiercontractie terwijl u een arm en een been afwisselend optilt vanuit een vierpuntsknielende positie en uw rug in een neutrale positie houdt. U houdt deze houding 10 seconden vol en keert dan terug naar de uitgangspositie met tien herhalingen.

7. Voer co-contractie van de twee spieren uit in een staande positie terwijl een minibal achter uw bovenrug en tegen de muur ligt. U buigt de heup en knie van één been tot 90 graden. Houd deze houding 10 seconden vol en keer dan terug naar de uitgangspositie met tien herhalingen.
Train de spier co-contractie in een staande positie met enkelbeweging. Voer een enkelbeweging uit in de voor/achterwaartse richting terwijl u uw lendenwervelkolom in een neutrale positie houdt. Houd deze houding 10 seconden vol en keer dan terug naar de uitgangspositie met tien herhalingen.

Geïntegreerde transversus abdominis en lumbale multifidus training bij pijnveroorzakende activiteiten
8-10. Voer spierco-contractie uit tijdens het lopen op normale, snellere en snelste snelheid gedurende 5 minuten in respectievelijk week 8, 9, en 10. Kies daarnaast twee pijnveroorzakende activiteiten of taken waarvan u verwacht dat ze pijn of instabiliteit veroorzaken en voer spiercontractie uit terwijl u deze activiteiten of taken uitvoert zonder pijn te hebben. Elke verzwarende activiteit of taak wordt gedurende 2,5 minuut uitgevoerd.

1. Iversen T, Solberg TK, Romner B, Wilsgaard T, Nygaard Ø, Brox JI, Ingebrigtsen T. Nauwkeurigheid van lichamelijk onderzoek voor chronische lumbale radiculopathie. BMC musculoskeletale aandoeningen. 2013 Dec 1;14(1):206.
2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Alexander CE, Varacallo M. Lumbosacrale Radiculopathie. InStatPearls 2019 mrt 23. StatPearls Publishing. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430837/ (laatst bekeken op 23.1.2020)
3. Physeo Lumbale radiculopathie Available from:https://www.youtube.com/watch?v=bQ3E-OPsN60 (laatst bekeken op 23.1.1.2020)
4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Bogduk N. On the definitions and physiology of back pain, referred pain, and radicular pain. Pijn. 2009 Dec 1;147(1):17-9.
5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 Murphy DR, Hurwitz EL, Gerrard JK, Clary R. Pain patterns and descriptions in patients with radicular pain: Volgt de pijn noodzakelijkerwijs een specifiek dermatoom? Chiropractie & Osteopathie. 2009 Dec 1;17(1):9.
6. Randall Wright MD, Steven B. Inbody MD, in Neurology Secrets (Fifth Edition), 2010Radiculopathy and Degenerative Spine Disease Available from: ☀https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/lumbar-nerves (last accessed 23.1.2020)
7. 7.00 7.01 7.02 7.03 7.04 7.05 7.06 7.07 7.08 7.09 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 7.15 7.16 7.17 7.18 7.19 Coster S, De Bruijn SF, Tavy DL. Diagnostische waarde van anamnese, lichamelijk onderzoek en naaldelectromyografie bij de diagnose van lumbosacrale radiculopathie. Tijdschrift voor neurologie. 2010 Mar 1;257(3):332-7.
8. 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 Tarulli AW, Raynor EM. Lumbosacrale radiculopathie. Neurologic clinics. 2007 May 1;25(2):387-405.
9. 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 Kennedy DJ, Noh MY. De rol van kernstabilisatie bij lumbosacrale radiculopathie. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics. 2011 Feb 1;22(1):91-103.
10. 10.0 10.1 10.2 10.3 Keith L. Moore e.a.; Klinisch georiënteerde anatomie zevende editie; Wolters Kluwer; p 556-632; 2014
11. 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 Valentyn Serdyuk; Scoliose en spinaal pijnsyndroom: nieuw begrip van hun oorsprong en manieren van succesvolle behandeling;Byword books; p47; 2014
12. 12.0 12.1 Winnie AP, Ramamurthy S, Durrani Z. De inguinale paravasculaire techniek van lumbale plexus anesthesie: het “3-in-1 blok”. Anesthesie & Analgesia. 1973 Nov 1;52(6):989-96.
13. 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 Vloka JD, Hadžic A, April E, Thys DM. De verdeling van de nervus ischiadicus in de fossa poplitea: anatomische implicaties voor de blokkade van de nervus poplitea. Anesthesia & Analgesia. 2001 Jan 1;92(1):215-7.
14. Klinisch onderzoek video’s. TS-test met rechte beenheffing – Lasegue’s teken. Verkrijgbaar bij: http://www.youtube.com/watch?v=JmvGHszR_X4
15. John Gibbons. Hoe de Femorale Zenuw te testen (Lumbale Plexus L2,3,4) of omgekeerde Lasegue’s. Verkrijgbaar bij: http://www.youtube.com/watch?v=cN0uou-nZH8
16. 16.0 16.1 Farny J, Drolet P, Girard M. Anatomie van de posterieure benadering van het lumbale plexusblok. Canadees tijdschrift voor anesthesie. 1994 Jun 1;41(6):480-5.
17. Kennedy DJ et al. De rol van kernstabilisatie bij lumbosacrale radiculopathie. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2011 Feb