Wat bedoelde Oscar Wilde toen hij schreef dat “life imitates art far more than art imitates life”? Simpel gezegd gaat dit citaat uit The Decay of Lying (1891) over hoe kunst de manier beïnvloedt waarop we naar de wereld om ons heen kijken. Neem bijvoorbeeld mist:
J.M.W. Turner, Keelmen Heaving in Coals by Moonlight, 1835, National Gallery of Art, Washington, D.C.
Een van Wilde’s ideeën is dat we de schoonheid van mist in de natuur tegenwoordig waarderen omdat schilders, zoals Turner, die schoonheid onthulden.
Een ander beroemd voorbeeld is hoe Nietzsche werd geraakt door de werken van Nicolas Poussin en Claude Lorrain. Deze twee meesters bezorgden Nietzsche zijn meest intense emoties voor schilderijen, dus telkens als hij daarna een mooi natuurlandschap zag, zag hij het als een schilderij van Poussin of Claude Lorrain, wat zijn geschriften bevestigen:
Nicolas Poussin, Landschap met ruïnes, ca.1634, Prado Museum, Madrid
“De schoonheid van het geheel was ontzagwekkend en zette aan tot een stille aanbidding van het moment en zijn openbaring. Onbewust, alsof niets natuurlijker kon zijn, bevolkte je deze zuivere, heldere wereld van licht (die geen spoor vertoonde van verlangen, verwachting, van vooruit- of achteruitzien) met Griekse helden. Je voelde het allemaal zoals Poussin en zijn school het voelden – tegelijk heroïsch en idyllisch,” Friedrich Nietzsche, The Wanderer and His Shadow (1880), uit het Duits vertaald door Paul V. Cohn.
Claude Lorrain, Gezicht op Delphi met een processie, 1673, Art Institute of Chicago – een van de schilderijen van Claude Lorrain die Nietzsche in 1883 in Rome zag
“Nooit in mijn leven heb ik zo’n herfst meegemaakt, noch had ik me ooit voorgesteld dat zoiets mogelijk was op aarde – een Claude Lorrain tot in het oneindige uitgebreid, elke dag in zijn wilde volmaaktheid gelijk aan de vorige,” Friedrich Nietzsche, Ecce Homo (geschreven in 1888, postuum gepubliceerd in 1908), vertaald uit het Duits door Anthony M. Ludovici.
Een soortgelijk idee werd door Marcel Proust geïllustreerd in het eerste deel van Op zoek naar de verloren tijd (1913-1927), maar dit keer in relatie tot mensen. In de roman wordt Swann verliefd op Odette, die niet zijn type is, alleen omdat zij hem plotseling doet denken aan Zipporah in Botticelli’s fresco:
Botticelli, De beproevingen van Mozes – detail, 1481-1482, Sixtijnse Kapel, Rome
Botticelli, De beproevingen van Mozes, 1481-1482, Sixtijnse Kapel, Rome
Het idee is dat onze perceptie van het leven wordt veranderd door kunst, zodat de natuur soms schilderijen lijkt na te bootsen die we eerder hebben gezien, en ons de emoties geeft die we voelden toen we naar die schilderijen keken. Als dat gebeurt, lijkt het leven de kunst te imiteren.
Zoals Wilde het formuleert in The Decay of Lying, “de dingen zijn zoals wij ze zien, en wat wij zien, en hoe wij het zien, hangt af van de kunsten die ons hebben beïnvloed.”