Poep 101: Een beginnerss gids voor het lezen van je eigen poep

De volgende keer dat je over je poep nadenkt voordat je doorspoelt, moet je bedenken dat je uitwerpselen op hun weg naar buiten door heel wat belangrijke organen zijn gegaan. (En als je niet even kijkt, nou, gefeliciteerd met je morele superioriteit, denk ik?) Dus het zou kunnen dat je ontlasting je kan vertellen wanneer er iets mis is met de squishy interne Rube Goldberg machine die voedsel omzet in ontlasting.

Ik heb een heleboel vragen over wat dit externe klompje bewijs zegt over de innerlijke werking van mijn lichaam: is dit de vorm die het hoort te hebben? Wanneer heb ik die maïs gegeten? Waarom is het blauw? (Dat is maar één keer gebeurd.)

De snelle en vieze versie van het spijsverteringsproces begint zodra we een hap nemen. Kleine moleculaire moersleutels, enzymen genaamd, beginnen ons voedsel te ontmantelen in de mond, en vervolgens in de maag. In de dunne darm doen enzymen nog fijner werk – ze breken vetten, eiwitten en zetmeel af tot moleculen die klein genoeg zijn om door de darmwanden te gaan en in de bloedbaan terecht te komen. Zo absorbeer je de voedingsstoffen uit het voedsel. Spiersamentrekkingen, peristaltiek genaamd, duwen het voedsel – dat nu een soepachtige, rommelige smurrie is – naar de dikke darm, waar het water weer het lichaam in wordt gezogen. Wat overblijft is, meestal, een enigszins vaste mengelmoes van onverteerbare voedselresten, microben, dode cellen, en allerlei afvalproducten die ons lichaam moet uitdrijven. De ontlasting blijft in het rectum hangen voordat het door de anus naar buiten wordt geperst.

Als de poep eenmaal in het toilet zit, wat kan het je dan vertellen over je lichaam? Omdat de porseleinen kom geen magische spiegel is, heb ik gastro-enteroloog Justin Sewell van de Universiteit van Californië in San Francisco ondervraagd terwijl hij snel even ging lunchen aan de andere kant van de telefoon.

Aardetinten zijn gezond – maar dat zijn veel andere kleuren ook

Poep kan in een regenboog van kleuren komen, afhankelijk van wat je eet. Maar aardetinten zoals bruin, geel en groen komen het meest voor, zegt Sewell. Deze modderige tinten zijn het resultaat van het mengen van verteerd voedsel met afgebroken stukjes dode rode bloedcellen die in de dunne darm worden gedumpt samen met gal, een enzym dat door de lever wordt aangemaakt om vetten te verteren.

Als je poep buiten dit kleurengamma valt (zoals bijvoorbeeld blauw), is dat niet per se ongezond. Maar als je poep grijs, zwart, rood of kastanjebruin is, kunnen deze kleuren wijzen op een gezondheidsprobleem. Bleek of grijs kan betekenen dat iets voorkomt dat gal en het bijbehorende afval van de rode bloedcellen de dunne darm bereiken. Dat kan komen door een probleem in de lever, de galblaas (die de gal opslaat) en de verbindingskanalen. Vaak vertonen mensen met grijze poep andere tekenen van leverproblemen, zoals geelzucht.

Zwarte, rode of kastanjebruin gekleurde poep kan allemaal het gevolg zijn van een bloeding. Teerachtige en kleverige ontlasting duidt meestal op een bloeding in de maag of de bovenste dunne darm – bijvoorbeeld bij een maagzweer. Donkerrode of kastanjebruine poep kan wijzen op een bloeding in de dikke darm of de dunne darm. Rode diarree kan het gevolg zijn van een inflammatoire darmziekte zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa – of het kan betekenen dat je dikke darm geïnfecteerd is met bacteriën zoals bepaalde stammen van E. coli. En helderrood bloed op het toiletpapier kan het gevolg zijn van aambeien – jeukende, gezwollen aderen in het rectum of de anus die bloeden. Dat is de veel vaker voorkomende, en veel minder beangstigende optie: omdat het ook kan komen door poliepen of darmkanker.

Maar vergeet niet dat poep voedselresten zijn, dus het kan zijn dat je gewoon het resultaat ziet van iets wat je hebt gegeten. IJzersupplementen of Pepto-Bismol kunnen je poep ook zwart maken, en bieten kunnen je poep rood maken. (Het maakt ook je plas rood. Ik dacht dat ik doodging toen dit de eerste keer gebeurde.)

Er is geen ideale poepvorm

Als ik een perfect, ononderbroken log maak, voel ik me overwinnaar – alsof ik een appel heb geschild zonder de spiraal van schil te breken. Maar Sewell vertelt me dat mijn zoektocht naar de perfecte poep misleidend is: Zoiets bestaat niet.

“Ik heb mensen gehad die me foto’s van hun poep brachten en zeiden: ‘Dit is niet goed, het hoort een perfecte, gladde logvorm te hebben.’ En ja, voor sommige mensen is dat normaal, maar voor andere mensen is dat gewoon niet de manier waarop hun lichaam werkt,” zegt hij. “Er is geen ideale poep.”

De soorten en vormen poep kunnen worden gegroepeerd in zeven categorieën in de Bristol Stool Scale, die het scala van denkbare ontlasting beschrijft – van harde kleine konijnenkorrels (type één – een teken van constipatie) tot waterige diarree (type zeven – wat kan worden veroorzaakt door alles van een infectie tot net zijn gaan hardlopen). Zolang je poep in de types twee tot en met zes van de Schaal valt, gaat het waarschijnlijk prima.

“Alles van gevormde boomstammen tot zacht en uit elkaar vallend is prima – en dat hangt gewoon af van het lichaam van individuele mensen en hun dieet,” zegt Sewell. Als het echter hard of plakkerig is, zou je vezels en water aan het menu kunnen toevoegen. Als het papperig of waterig is, drink dan meer water om te rehydrateren.

Voedselbrokken zijn prima, maar veel is raar

Voedsel in poep zien is niet ongewoon, zegt Sewell. Maar let wel op hoe het voedsel eruit ziet. Het is heel normaal om stukjes maïskorrels te vinden, bijvoorbeeld, die onverteerbare stukjes bevatten die gemaakt zijn van een plantaardige vezel genaamd cellulose. “Als je een bos groenten eet, zie je stukjes gedeeltelijk verteerd plantaardig materiaal naar buiten komen,” zegt Sewell. En de brokjes kunnen groter of kleiner zijn, afhankelijk van hoe goed je kauwt.

Maar als je poep bijna helemaal bestaat uit herkenbare stukjes voedsel, kan dat duiden op een spijsverteringsprobleem. Je darmen persen het voedsel er misschien te snel doorheen om het goed te kunnen verteren. Alles van parasieten, tot bepaalde soorten maag-darm infecties, tot zelfs prikkelbare darm syndroom en ernstige coeliakie kan de peristaltiek sneller laten gaan dan het zou moeten. Dus als wat eruit komt sterk lijkt op wat erin ging, moet je misschien naar de dokter.

Mucus en vet zijn niet oké

Als je slijm op je poep ziet, kan dat een teken zijn van een auto-immuunziekte of een infectie. Maar hoe ziet slijm er eigenlijk uit als het uit een andere opening komt dan je neus? Het is wit, half vast, en draderig, zegt Sewell. Net als eierdruppelsoep, voegt hij eraan toe.

Als je dat in de toiletpot ziet, wijst dat op een ontsteking, waarschijnlijk in de lagere darm. De ontsteking kan het gevolg zijn van colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn – of van een parasitaire, virale of bacteriële infectie.

Zoek ook naar vet in de poep. Een vette ontlasting blijft meestal drijven en kan een olievlek achterlaten op het wateroppervlak. Nadat je hebt doorgespoeld, kan er een oranje ring van wat lijkt op pizzavet rond de kom blijven hangen. Net als wanneer je iets olieachtigs kookt, zegt Sewell, “en je giet het water uit, en er blijft een rand vet aan de rand van het bakje plakken.”

Vette poep kan van een aantal dingen komen – waaronder dieetpillen als Alli, die vet uit je kont kunnen laten lekken. Het kan ook een teken zijn van een alvleesklier- of leveraandoening, omdat het betekent dat de enzymen die zij produceren en die vet moeten afbreken, hun werk niet doen. Darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn of coeliakie kunnen dit ook veroorzaken.

Dus wat zegt je poep over jou?

Het belangrijkste om in gedachten te houden is dat er een enorm bereik is van normaal. Dat geldt ook voor de frequentie waarmee u poept – over het algemeen is minder dan drie keer per week constipatie, en meer dan drie keer per dag te vaak. De meeste mensen poepen één tot twee keer per dag, of één keer om de dag, zegt Sewell. Variatie in aandrang komt ook vaak voor – nu meteen moeten is niet ongewoon, maar als dat een constante sensatie is, wil je misschien een dokter raadplegen.

“Ik denk dat het gezond is voor mensen om te kijken naar wat ze produceren, belangrijke veranderingen op te merken en hun dokter ernaar te vragen,” zegt Sewell. “Mensen zijn geobsedeerd door het hebben van de perfecte vorm van poep, ze willen het harder of zachter. Je hebt er niet veel aan te doen, behalve meer of minder vezels te eten of meer of minder water te drinken. Dus let op – maar obsedeer niet.”

Omdat: