Mededeling van de redactie: Dit is een gastbijdrage van Bruce A. West. De heer West diende als een legerarts in de Irak oorlog. Hij leerde meer dan 500 soldaten hoe ze levens konden redden in een klas genaamd Combat Lifesaver, en zal zijn kennis hier op AoM delen in een serie over belangrijke eerste hulp/eerste hulp vaardigheden die elke man zou moeten hebben.
Je bent aan het wandelen langs een pad met je vriend als een bergleeuw uit de bosjes duikt, op je vriend springt, en zijn tanden in zijn been zet. Je pakt je zakmes en steekt de kat ermee, waardoor het dier wegrent. Het been van je vriend is een opgekauwde puinhoop, en het bloedt hevig. Je bent mijlenver van de bewoonde wereld… weet je wat je moet doen?
Basis medische noodvaardigheden zijn een must om de gevaren te overleven die je in de wildernis of zelfs in je eigen achtertuin tegenkomt. Er zijn vele scholen die eerste hulp onderwijzen, maar weinigen weten het zo SIMPEL te houden als de Combat Medic. Zeker, moderne medici dragen tassen vol met fancy apparatuur, en ze gebruiken het ook – maar wat ze kunnen doen in plaats van deze tools is wat een man moet weten om te overleven.
In het bos, langs een weg, of in de nasleep van een natuurlijke of door de mens veroorzaakte ramp, zul je niet beschikken over grote trauma-uitrusting. Je hebt hoogstens een EHBO-doos, de kleren op je rug, en wat er maar voorhanden is in de omgeving om je heen. Maar als je weet hoe je moet improviseren, zijn dit alle hulpmiddelen die je nodig hebt. Deze technieken staan niet in leerboeken. Ze volgen niet alle regels. Ze zijn de in de strijd geteste overlevingstechnieken die generaties van lijnmedici hebben doorgegeven. Ze zijn snel. Ze zijn eenvoudig. En ze redden levens.
Eén van die vaardigheden is weten hoe je groot bloedverlies onder controle kunt houden zonder speciale uitrusting. En het is iets wat iedere man – soldaat of burger – goed onder de knie moet hebben. Vandaag geef ik een inleiding op dit levensreddende stukje knowhow.
Uw strijdplan voor het onder controle houden van bloedverlies
Als er naast het slachtoffer nog iemand bij je is, laat die dan 112 bellen. Als het alleen u en het slachtoffer zijn, stop dan eerst het bloedverlies van het slachtoffer en bel daarna 112. Om het bloedverlies te stoppen, volgt u deze stappen:
Stap 1: Zorg dat uw omgeving veilig is, en houd uzelf veilig door handschoenen te dragen.
Bescherm uzelf tegen immunodeficiëntieziekten (en alle andere ziekten) door een paar rubberen handschoenen aan te trekken. Vanwege de allergieën die mensen kunnen hebben, stel ik voor om een paar euro meer uit te geven en te investeren in poedervrije, latexvrije handschoenen voor in de auto of in de EHBO-doos. De meest gebruikte handschoenen in de huidige EMS zijn gemaakt van nitril. Ze zijn goedkoop, en ze passen mooi in het… handschoenenkastje van uw auto (eindelijk doet het zijn naam eer aan!). Uw gebruik van handschoenen maakt de mensen die u redt meestal niet boos, dus doe het voor ALLE slachtoffers.
Stap 2: Leg de open wond bloot.
We hebben een gezegde in de spoedeisende geneeskunde: “Een blije traumapatiënt is een naakte traumapatiënt.” Je weet gewoon niet wat er mis met ze is als je het niet kunt zien.
Verwijder de kleding over de verwonding. Niets bijzonders aan: scheur de broekspijp of hemdsmouw uit de weg. Als de kleding te hard is om met de hand te scheuren, begin dan voorzichtig met snijden met uw mes.
Stap 3: Oefen stevige, directe druk uit op de plaats van de wond.
Gebruik gaas op de wond tijdens deze stap als dat beschikbaar is. Als er geen gaas is, gebruik dan een handdoek of washandje of een lap gescheurd van een overhemd. Probeer te voorkomen dat u dit zelfgemaakte verband moet gebruiken, tenzij het een noodsituatie is, d.w.z. dat de patiënt overmatig bloedt, of dat u ver van de bewoonde wereld bent. Niet-steriel verband kan verdere onnodige infectie veroorzaken – maar bedenk dat als je vijf mijl van nergens bent, het beter is de wond in te dammen met slechts een paar ziektekiemen dan hem bloot te laten stellen aan alle ziektekiemen.
Als de druk het bloeden niet stopt, en het verband doordrenkt raakt met bloed, zul je een tourniquet moeten aanbrengen.
Wacht! Zijn tourniquets veilig?
Voordat we verder gaan met de volgende stap, denk ik dat een woord over de veiligheid van tourniquets nodig is, omdat veel van wat u denkt te weten over het onder controle houden van bloedingen waarschijnlijk gebaseerd is op verouderde kennis. Tientallen jaren lang controleerde de standaard medische spoeddienst (EMS) het bloeden met behulp van een reeks van zes vervelende stappen. De tourniquet werd gezien als de nucleaire optie en werd alleen gebruikt in een laatste poging om het bloeden te stoppen. De afkeer van de tourniquet was gebaseerd op de overtuiging dat door het volledig stoppen van de bloedstroom naar een ledemaat, het weefsel rond de ledemaat zou beginnen af te sterven, wat ertoe zou leiden dat de patiënt een amputatie zou moeten ondergaan. Helaas verloren mensen meer bloed, en zelfs hun leven, dan nodig was door het volgen van de traditionele stappen om bloedingen onder controle te krijgen en tourniquets als laatste redmiddel te beschouwen.
In tegenstelling tot de civiele EMS wordt in de militaire geneeskunde tourniquet al lange tijd veel eerder aangebracht bij de behandeling van bloedverlies. Recent onderzoek in militaire ziekenhuizen in Irak en Afghanistan heeft aangetoond dat, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, het gebruik van een tourniquet geen amputatie van ledematen of zelfs zenuwverlies garandeert. Onderzoekers ontdekten dat van de patiënten bij wie een tourniquet was aangebracht op een ledemaat voordat ze in het ziekenhuis aankwamen, slechts 0,4% een amputatie onderging en dat de reden voor de amputatie meestal niets te maken had met de tourniquet. Wat de zenuwschade betreft, liep slechts 1,5% van de patiënten met een tourniquet enige vorm van blijvende zenuwschade op. Gebaseerd op deze nieuwe kennis, beginnen veel civiele EMS docenten en beoefenaars het gebruik van de tourniquet veel eerder aan te moedigen.
Necrose van spierweefsel begint pas na 2 uur zonder bloedtoevoer, en kan zelfs 5-8 uur duren zonder gevolgen die leiden tot amputatie; dus je kunt de tourniquet nog wel even aanhouden-maar je wilt het slachtoffer zo snel mogelijk hulp bieden.
Nu met deze informatie, gaan we verder met het kiezen en aanbrengen van de tourniquet.
Stap 4: Kies een tourniquet.
In het leger van vandaag krijgen alle soldaten tourniquets bij hun harnas en wapens, en elke soldaat is getraind en bedreven in het aanbrengen van zijn tourniquet, zelfs met één hand op zijn eigen arm. De tourniquet die door het leger wordt gebruikt, de Combat Action Tourniquet (CAT tourniquet), is gemaakt voor toepassing met één hand; ze kosten ongeveer $ 30 en zijn niet praktisch voor een burger om elke dag in zijn zak mee te nemen.
Gelukkig heb je geen speciale tourniquet nodig om een leven te redden. Kijk om je heen; er zijn overal tourniquets. Draag je een riem? Tourniquet! Heb je veters aan je schoenen? Tourniquet! Shirt met lange mouwen, fiets binnenband, rugzak riem, of een bh van een vrouwelijke waarnemer? Allemaal tourniquets! Je kan dit levensreddend apparaat maken van alles wat je maar kan bedenken als tourniquet. (Je zou eerst touw of een overlevingsarmband kunnen overwegen als je die bij de hand hebt.)
Om je tourniquet aan te trekken, heb je ook een torsie-apparaat nodig. Dit kan alles zijn wat lang en stokachtig is. Als je in het bos bent, raad ik je aan een stok te gebruiken. Als er absoluut geen stokken of stokachtige voorwerpen in de buurt zijn, sluit dan het lemmet van je mes, of leg het blad erop, en geef het op voor een goed doel. Het is nu je torsie-apparaat.
Stap 5: Breng de tourniquet aan.
Eerst, zodat we allemaal op dezelfde bladzijde zitten: Tourniquets worden ALLEEN aangebracht op ledematen! Nooit op de nek! (Als u dit deed, zou u niet de eerste zijn.) Belangrijke praktijken voor het onder controle houden van bloedingen in gebieden die niet toegankelijk zijn met tourniquets (zoals de maag en de rug) zullen op een ander moment verder worden behandeld. Met dat uit de weg, volgen hier de stappen voor het aanbrengen van een tourniquet:
Wikkel de ledemaat met een touw/riem/bra ten minste twee centimeter dichter bij het lichaam dan de wond. Leg geen tourniquet over een gewricht – de bloeddoorgangen zijn beschermd in gewrichten en u zult nooit druk uitoefenen op de slagaders. Leg het dichter bij het lichaam dan bij het gewricht. Leg het tourniquet vervolgens één keer vast met een platte knoop.
Plaats het gewenste torsieapparaat boven op de platte knoop. Maak nog een bovenhandse knoop, en dan nog een (of maak een vierkante knoop als je goed met knopen kunt omgaan) om het torsieapparaat op het tourniquet vast te maken.
Draai het torsieapparaat in één richting tot het bloeden stopt.
Zorg ervoor dat het tourniquet op zijn plaats blijft. Dit kan vaak worden bereikt door de losse eindjes van de laatste knoop te gebruiken om een uiteinde van het torsieapparaat aan het strakgetrokken tourniquet of aan het ledemaat vast te maken.
Stap 6: Beoordeel op shock.
Dus u hebt deze persoon van doodbloeden gered met een handig tourniquet. Ze zijn nog niet thuis. Zorg ervoor dat ze nog ademen. Lijkt vanzelfsprekend, maar als je dat niet doet, heb je een tourniquet verspild. Je hebt waarschijnlijk het gezegde gehoord: Kijk, luister en voel! Leg uw oor dicht bij de mond en luister en voel of ze ademen, terwijl u naar hun borstkas kijkt om te zien of die stijgt en daalt. Als dat niet zo is, doe het dan. Hier is waar je CPR toepast. Maar dat is een les voor een andere dag.
Nadat je je ervan hebt vergewist dat je patiënt inderdaad nog ademt, controleer je op tekenen van shock. Als je een tourniquet om de patiënt hebt gedaan, is de kans groot dat hij een hypovolemische shock krijgt. Niet schrikken, het is een groot klinkend woord, maar het betekent eigenlijk: “te weinig volume.” Ze hebben net veel bloed afgegeven, dus het is een soort van gegeven, hoewel het geen garantie is. Tekenen van hypovolemische shock zijn onder andere:
- Koude, klamme huid (vochtige, koele, en bleke huid)
- Cyanose (groot woord, maar het betekent blauwe huid)
- Weakheid
- Confusie
- Snelle ademhaling
- Bewusteloosheid
Om shock te behandelen, legt u de patiënt eerst plat op zijn rug neer. Misschien heeft u ooit geleerd om de voeten omhoog te leggen – doe dit niet! Onderzoek heeft uitgewezen dat dit kan leiden tot het samenklonteren van bloed in de organen en de hersenen en tot andere schade. Dek de persoon vervolgens toe om hem warm te houden: gebruik dekens, jassen en kleren, wat u maar kunt aanbieden – houd hem gewoon warm! (Die oude onderkoelingstechniek van ineenkrimpen voor warmte kan hier ook van pas komen.)
Stap 7: Als 911 nog niet is gebeld, doe dat dan nu.
Als reddingswerkers u niet kunnen bereiken waar u bent, of er is geen telefoonverbinding, laat het slachtoffer dan nooit alleen om hulp te zoeken – grijp hem en ga. Wees bereid om de brandweerwagen te dragen.
Gefeliciteerd! U weet nu hoe u een leven kunt redden! Ga de wereld in in de wetenschap dat u kunt helpen de wereld veiliger te maken.
Disclaimer: Deze les is weliswaar informatief, maar vervangt bij lange na niet de onschatbare ervaring van het volgen van een eerstehulpcursus van het Amerikaanse Rode Kruis. Het wordt sterk aanbevolen dat u contact opneemt met uw lokale Rode Kruis vertegenwoordiger om een cursus te organiseren en gecertificeerd te worden. Als je toch bezig bent, neem dan ook een reanimatiecursus! U zult zelden spijt hebben van uw beslissing om levensreddend opgeleid te worden als u de kans hebt gehad om het toe te passen.