St. Polycarpus

Stelt u zich eens voor dat u aan de voeten van de apostelen kunt zitten en hun verhalen over het leven met Jezus uit hun eigen mond kunt horen. Stel je voor dat je kon wandelen met hen die met Jezus hadden gewandeld, Hem hadden gezien en Hem hadden aangeraakt. Dat was wat Polycarpus kon doen als discipel van de heilige Johannes de Evangelist.

Maar deel uitmaken van de tweede generatie kerkleiders had uitdagingen waar de eerste generatie niet over kon onderwijzen. Wat deed je als die ooggetuigen er niet meer waren? Hoe zet je de juiste leringen van Jezus voort? Hoe beantwoord je nieuwe vragen die nooit eerder aan de orde waren gekomen?

Toen de apostelen er niet meer waren, ontstonden er ketterijen die zich voordeden als de ware leer, de vervolging was hevig, en er ontstonden controverses over hoe de liturgie moest worden gevierd waarvoor Jezus nooit regels had vastgesteld.

Polycarpus, als heilig man en bisschop van Smyrna, vond dat er maar één antwoord was: trouw blijven aan het leven van Jezus en dat leven imiteren. De heilige Ignatius van Antiochië zei tegen Polycarpus: “Je geest is gegrond in God als op een onwrikbare rots.”

Toen hij geconfronteerd werd met ketterij, toonde hij het “onbevangen gezicht” dat Ignatius bewonderde en dat Jezus’ reactie op de Farizeeën imiteerde. Marcion, de leider van de Marcionieten die een dualistische ketterij aanhingen, confronteerde Polycarpus en eiste respect door te zeggen: “Erken ons, Polycarpus.” Polycarpus antwoordde: “Ik herken u, ja, ik herken de zoon van Satan.”

Aan de andere kant was hij, wanneer hij geconfronteerd werd met christelijke meningsverschillen, een en al vergevingsgezindheid en respect. Een van de controverses van die tijd ging over de viering van Pasen. Het Oosten, waar Polycarpus vandaan kwam, vierde het Pascha als de Passie van Christus, gevolgd door een Eucharistieviering op de volgende dag. Het Westen vierde Pasen op de zondag van de week na Pesach. Toen Polycarpus naar Rome ging om het verschil met Paus Anicetus te bespreken, konden zij het niet eens worden over deze kwestie. Maar zij vonden geen verschil in hun Christelijke overtuigingen. En Anicetus vroeg Polycarpus om de Eucharistie in zijn eigen pauselijke kapel te vieren.

Polycarpus stond tegenover vervolging zoals Christus dat deed. Zijn eigen kerk bewonderde hem voor het volgen van het “evangelie-model” — niet het martelaarschap najagen zoals sommigen deden, maar het vermijden totdat het Gods wil was, zoals Jezus deed. Zij beschouwden het als “een teken van liefde om niet alleen zichzelf te willen redden, maar ook alle christelijke broeders en zusters.”

Op een dag, tijdens een bloedig martelaarschap toen christenen in de arena door wilde dieren werden aangevallen, werd de menigte zo kwaad dat zij meer bloed eiste door te roepen: “Weg met de atheïsten; laat Polycarpus gevonden worden.” (Zij beschouwden Christenen als “atheïsten” omdat zij niet geloofden in hun pantheon van goden). Aangezien Polycarpus niet alleen bekend stond als een leider, maar ook als iemand die heilig was “zelfs voordat zijn grijze haren verschenen”, was dit een afschuwelijke eis.

Polycarpus was kalm, maar anderen haalden hem over om de stad te verlaten en zich op een nabijgelegen boerderij te verbergen. Hij bracht zijn tijd door in gebed voor mensen die hij kende en voor de Kerk. Tijdens zijn gebed zag hij een visioen van zijn kussen dat in vuur veranderde en kondigde aan zijn vrienden aan dat de droom betekende dat hij levend zou worden verbrand.

Toen de zoektocht dichterbij kwam, verhuisde hij naar een andere boerderij, maar de politie ontdekte dat hij daar was door twee jongens te martelen. Hij had een kleine waarschuwing, omdat hij boven in het huis was, maar hij besloot te blijven en zei: “Gods wil geschiede.”

Daarna ging hij naar beneden, sprak met zijn ontvoerders en gaf hun een maaltijd. Alles wat hij van hen vroeg was dat ze hem een uur gaven om te bidden. Twee uur lang bad hij voor iedereen die hij gekend had en voor de Kerk, “denkend aan allen die ooit op zijn weg gekomen waren – klein en groot, voornaam en onaanzienlijk, en de gehele Katholieke Kerk over de gehele wereld”. Veel van zijn gijzelnemers begonnen zich af te vragen waarom zij deze heilige, zesentachtigjarige bisschop arresteerden.

Maar dat weerhield hen er niet van hem op de sabbat mee te nemen naar de arena. Toen hij de arena betrad, brulde de menigte als de dieren die zij toejuichten. Degenen rondom Polycarpus hoorden een stem uit de hemel boven de menigte: “Wees moedig, Polycarpus, en gedraag je als een man.”

De proconsul smeekte de zesentachtigjarige bisschop om toe te geven vanwege zijn leeftijd. “Zeg ‘Weg met de atheïsten'” drong de proconsul aan. Polycarpus draaide zich kalm om naar de menigte, keek hen recht aan, en zei: “Weg met de atheïsten.” De proconsul ging door met hem te smeken. Toen hij Polycarpus vroeg om bij Caesar te zweren om zichzelf te redden, antwoordde Polycarpus: “Als u denkt dat ik bij Caesar zal zweren, weet u niet wie ik ben. Laat ik het u duidelijk zeggen, ik ben een Christen.” Tenslotte, toen al het andere faalde, herinnerde de proconsul Polycarpus eraan dat hij voor de wilde dieren zou worden geworpen tenzij hij van gedachten zou veranderen. Polycarpus antwoordde: “Verandering van mening van beter naar slechter is ons niet toegestaan.”

Omdat Polycarpus niet bang was, vertelde de proconsul hem dat hij levend zou worden verbrand, maar Polycarpus wist dat het vuur dat een uur brandde beter was dan het eeuwige vuur.

Toen hij vastgebonden was om verbrand te worden, bad Polycarpus: “Here, almachtige God, Vader van uw geliefde en gezegende Zoon Jezus Christus, door wie wij kennis van u hebben ontvangen, God van engelen en machten, van de hele schepping en van het hele geslacht van rechtvaardigen die in uw ogen leven, Ik zegen u, omdat u mij deze dag en dit uur waardig hebt gemaakt, ik zegen u, omdat ik samen met de martelaren deel mag hebben aan de kelk van uw Christus, aan de verrijzenis in het eeuwige leven, verrijzenis zowel van ziel als lichaam in de onvergankelijkheid van de Heilige Geest. Moge ik vandaag ontvangen worden, als een rijk en aanvaardbaar offer, onder hen die in uw tegenwoordigheid zijn, zoals u hebt voorbereid en voorspeld en vervuld, God die getrouw en waarachtig is. Hiervoor en voor alle weldaden prijs ik U, zegen ik U, verheerlijk ik U, door de eeuwige en hemelse Hogepriester, Jezus Christus, uw geliefde Zoon, door wie U zij met Hem en de Heilige Geest de heerlijkheid, nu en in alle komende eeuwen. Amen.”

Het vuur werd aangestoken toen Polycarpus Amen zei en toen zeiden de ooggetuigen die verslag uitbrachten dat zij een wonder hadden gezien. Het vuur barstte in een boog om Polycarpus heen, de vlammen omringden hem als zeilen, en in plaats van te verbranden leek hij te gloeien als brood dat gebakken werd, of goud dat in een oven gesmolten werd. Toen de gijzelnemers zagen dat hij niet verbrandde, staken zij hem neer. Het bloed dat vloeide doofde het vuur.

De proconsul wilde niet dat de christenen het lichaam kregen, omdat hij bang was dat zij Polycarpus zouden vereren. De getuigen meldden dit met hoon voor het gebrek aan inzicht in het christelijk geloof: “Zij wisten niet dat wij de onschuldige Christus, die voor de zondaars geleden heeft voor de redding van hen die in deze wereld zijn, nooit in de steek kunnen laten.” Nadat het lichaam was verbrand, stalen zij de beenderen om de herinnering aan zijn martelaarschap te vieren en anderen voor te bereiden op vervolging. De datum was ongeveer 23 februari 156.

In zijn voetsporen:

Wanneer u geconfronteerd wordt met uitdagingen in uw christelijk leven, probeer dan een versie van Polycarpus’ gebed van het martelaarschap: “Here, almachtige God, Vader van uw geliefde en gezegende Zoon Jezus Christus, door wie wij kennis van u hebben ontvangen, God van engelen en machten, van de hele schepping en van het hele geslacht der rechtvaardigen die in uw ogen leven, ik zegen u, omdat u mij deze dag en dit uur waardig hebt gemaakt, ik zegen u, omdat ik samen met de martelaren deel mag hebben aan de kelk van uw Christus, aan de opstanding in het eeuwige leven, de opstanding zowel van ziel als lichaam in de onvergankelijkheid van de Heilige Geest. Hiervoor en voor alle weldaden prijs ik u, zegen ik u, verheerlijk ik u, door de eeuwige en hemelse Hogepriester, Jezus Christus, uw geliefde Zoon, door wie u met Hem en de Heilige Geest heerlijkheid toekomt, nu en in alle komende eeuwen. Amen.”

Gebed:

Sint Polycarpus, soms lijkt Christus zo ver van ons vandaan. Eeuwen zijn voorbijgegaan sinds hij en de apostelen de aarde bewandelden. Help ons in te zien dat hij altijd dicht bij ons is en dat we hem dichtbij kunnen houden door zijn leven te imiteren zoals u deed. Amen