Strabismus (gekruiste ogen)

1. Strabismus soorten
2. Symptomen en tekenen
3. Wat veroorzaakt strabismus?

Strabisme is het niet goed op elkaar zijn van de twee ogen en het niet samenwerken als een team.

Strabisme kan constant of intermitterend zijn. De scheefstand kan altijd aan hetzelfde oog optreden (eenzijdig strabisme), of de twee ogen kunnen om de beurt scheef staan (afwisselend strabisme).

Om dubbelzien als gevolg van aangeboren en vroegkinderlijk strabisme te voorkomen, negeren de hersenen de visuele input van het scheefstaande oog, wat meestal leidt tot amblyopie of “lui oog” in dat oog.

Volgens de American Association for Pediatric Ophthalmology and Strabismus heeft ongeveer 4% van de Amerikaanse bevolking last van scheelzien of een andere vorm van strabismus.

Strabismus soorten

Strabismus grote hoek

Als de scheefstand van de ogen groot en duidelijk is, spreekt men van “strabismus grote hoek”, verwijzend naar de hoek van afwijking tussen de gezichtslijn van het rechte oog en die van het scheefstaande oog.

Typisch veroorzaakt constante groothoek strabismus geen symptomen zoals vermoeide ogen en hoofdpijn, omdat de hersenen vrijwel geen poging doen om de ogen recht te zetten. Daarom veroorzaakt groothoek strabismus meestal ernstige amblyopie in het gedraaide oog als het niet wordt behandeld.

Kleine hoek strabismus

Minder duidelijke oogdraaiingen worden “kleine hoek” strabismus genoemd.

Minder opvallende gevallen van kleine-hoek strabismus hebben meer kans op storende visuele symptomen, vooral als de strabismus intermitterend of afwisselend is. Naast hoofdpijn en vermoeide ogen kunnen de symptomen bestaan uit een onvermogen om comfortabel te lezen, vermoeidheid bij het lezen, en instabiel of “schokkerig” zicht. Als het strabisme van de kleine hoek constant en eenzijdig is, kan het leiden tot een aanzienlijke amblyopie in het verkeerd afgestelde oog.

Zowel groothoek- als kleinhoekstrabisme kan psychologisch schadelijk zijn en het gevoel van eigenwaarde van kinderen en volwassenen met de aandoening aantasten, omdat het het normale oogcontact met anderen belemmert, wat vaak leidt tot verlegenheid en onhandigheid.

Symptomen en symptomen

Het belangrijkste teken van strabisme is een zichtbare scheefstand van de ogen, waarbij één oog naar binnen, naar buiten, naar boven, naar beneden of in een schuine hoek draait. Als u strabismus heeft, kijkt één oog recht naar het object waarnaar u kijkt, terwijl het andere oog scheef naar binnen is gericht (esotropie, “gekruiste ogen” of “schele ogen”), naar buiten (exotropie of “schele ogen”), naar boven (hypertropie) of naar beneden (hypotropie).

Newborns hebben vaak intermitterende gekruiste ogen als gevolg van een onvolledige ontwikkeling van het gezichtsvermogen, maar dit verdwijnt vaak naarmate de zuigeling groeit en het visuele systeem verder rijpt. De meeste vormen van strabismus verdwijnen echter niet naarmate een kind groeit.

Routinematig oogonderzoek bij kinderen is de beste manier om strabismus op te sporen. Over het algemeen geldt dat hoe eerder strabismus wordt ontdekt en behandeld na een oogonderzoek bij een kind, hoe succesvoller het resultaat. Zonder behandeling kan uw kind dubbelzien, amblyopie of visuele symptomen ontwikkelen die het lezen en leren in de klas kunnen belemmeren.

Wat veroorzaakt strabismus?

Elk oog heeft zes externe spieren (de extraoculaire spieren genoemd) die de positie en beweging van de ogen regelen. Voor een normaal binoculair gezichtsvermogen moeten de stand, de neurologische controle en de werking van deze spieren voor beide ogen perfect op elkaar zijn afgestemd.

Strabisme ontstaat wanneer er neurologische of anatomische problemen zijn die de controle en de werking van de extraoculaire spieren belemmeren. Het probleem kan zijn oorsprong vinden in de spieren zelf, of in de zenuwen of gezichtscentra in de hersenen die het binoculaire zicht regelen.

Genetica kan ook een rol spelen: Als u of uw echtgenoot strabismus heeft, hebben uw kinderen een groter risico om ook strabismus te ontwikkelen.

Strabismus veroorzaakt door accommoderende esotropie

Soms, wanneer een kind dat verziend is probeert scherp te stellen om ongecorrigeerde verziendheid te compenseren, ontwikkelt het een type strabismus dat accommoderende esotropie wordt genoemd, waarbij de ogen elkaar kruisen als gevolg van overmatige inspanning om scherp te stellen.

Deze aandoening treedt meestal op voor de leeftijd van 2 jaar, maar kan ook later in de kindertijd optreden. Vaak kan accommoderende esotropie volledig worden gecorrigeerd met een bril of contactlenzen.

Strabismechirurgie

In de meeste gevallen is strabismuschirurgie de enige effectieve behandeling voor het voortdurend draaien van de ogen. Als uw huisarts vaststelt dat uw kind strabismus heeft, kan hij of zij u doorverwijzen naar een kinderoogarts die gespecialiseerd is in strabismuschirurgie.

Het succes van een strabismusoperatie hangt af van veel factoren, waaronder de richting en de omvang van de oogdraaiing. In sommige gevallen kan meer dan één operatie nodig zijn. De strabismuschirurg kan u hierover meer informatie geven tijdens een preoperatief consult.

Strabismuschirurgie kan ook de ogen van volwassenen met langdurig strabismus effectief uitlijnen. In veel gevallen van strabismus bij volwassenen kan er echter een aanzienlijke mate van amblyopie blijven bestaan, zelfs nadat het aangetaste oog goed is uitgelijnd. Daarom is een vroegtijdige behandeling van strabismus zo belangrijk.

Hoe eerder strabismus chirurgisch wordt behandeld, hoe groter de kans dat het aangedane oog een normale gezichtsscherpte ontwikkelt en de twee ogen als een team goed samenwerken.

Niet-chirurgische strabismusbehandeling

In sommige gevallen van intermitterende en kleine-hoek strabismus, kan het mogelijk zijn om de uitlijning van de ogen niet-chirurgisch te verbeteren met visustherapie.

Convergentie-insufficiëntie (CI) bijvoorbeeld is een specifieke vorm van intermitterende exotropie waarbij de ogen gewoonlijk goed uitgelijnd zijn bij het kijken naar een ver voorwerp, maar niet goed uitgelijnd zijn of blijven bij het kijken naar een dichtbij gelegen voorwerp, zoals bij lezen, waardoor één oog naar buiten afdrijft. Convergentie-insufficiëntie kan het comfortabel lezen belemmeren, wat kan leiden tot vermoeide ogen, wazig zicht, dubbel zicht en hoofdpijn.

Er zijn ook aanwijzingen dat CI aandachtsproblemen kan veroorzaken en de schoolprestaties bij kinderen kan beïnvloeden. Een studie uitgevoerd door onderzoekers van de Mayo Clinic toonde aan dat kinderen met exotropie (inclusief convergentie insufficiëntie) op jonge leeftijd significant meer kans hadden op het ontwikkelen van attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), aanpassingsstoornis en leerstoornissen tegen de jongvolwassen leeftijd.

Zekere vormen van strabismus zijn ook in verband gebracht met een verhoogd risico op bijziendheid.

Aan de andere kant lijkt niet-chirurgische visustherapie een effectieve behandeling te kunnen zijn voor convergentie-insufficiëntie. In een studie gepubliceerd in Archives of Ophthalmology, had 73% van 221 kinderen met symptomatische convergentie insufficiëntie een succesvol of verbeterd resultaat na een 12 weken durend programma van kijktherapie op kantoor in combinatie met oogoefeningen thuis.

Soms kan een strabismus chirurg een programma van kijktherapie aanbevelen voor een periode na een strabismus operatie om amblyopie en kleine binoculaire visusproblemen te behandelen die na de operatie zouden kunnen blijven bestaan.

In deze gevallen kan de term “orthoptie” (ortho = recht; optiek = ogen) in plaats van “visustherapie” worden gebruikt om deze behandeling te beschrijven, die kan worden gegeven door een orthoptist die nauw samenwerkt met de chirurg in plaats van door een optometrist.

Vraag uw oogarts

Als u uw oogarts of strabismuschirurg raadpleegt voordat u een behandeling ondergaat, zijn dit een paar belangrijke vragen die u moet stellen:

• Als een operatie wordt aanbevolen, vraag dan of één operatie voldoende is of dat er waarschijnlijk extra ingrepen nodig zullen zijn.

• Vraag de oogchirurg naar de succespercentages voor het type strabisme en de operatie die hij of zij aanbeveelt.

• Vraag welke criteria worden gebruikt om te bepalen of de behandeling een succes is. Met andere woorden, wordt “succes” gedefinieerd als het verkleinen van de oogkromming zodat de ogen beter uitgelijnd zijn en er natuurlijker uitzien, of wordt succes gedefinieerd als ogen die perfect uitgelijnd zijn met een normale gezichtsscherpte, oogteaming en diepteperceptie.

• Vraag bij optometristen of orthoptisten naar het succespercentage, de waarschijnlijke duur en de kosten van de kijktherapie (of orthoptie).

• Vraag welk deel van de kosten van chirurgische of niet-chirurgische behandelingen van strabismus wordt gedekt door de ziektekostenverzekering of de ziektekostenverzekering.

Bedenk dat kinderen strabismus niet “ontgroeien”. Voor de beste visuele resultaten en om ontwikkelingsachterstand en andere problemen te voorkomen, moet strabisme zo snel mogelijk worden behandeld.

Judith Lee en Gretchyn Bailey hebben ook aan dit artikel bijgedragen.

Pagina bijgewerkt oktober 2020