Vergeleken met gezonde kinderen van dezelfde leeftijd, hebben kinderen met ADHD lagere bloedspiegels van omega-3 lange-keten meervoudig onverzadigde vetzuren (LC-PUFA’s). Deze lipiden, die ook in de hersenen worden aangetroffen, spelen een essentiële rol bij de ontwikkeling en functie van de hersenen. Op zijn beurt is gerapporteerd dat een tekort aan omega-3 vetzuren gecorreleerd is aan verminderde fosfatidylserine in de hersenen, die voornamelijk voorkomt in de vorm van PS-Omega-3.
PS-Omega-3 spelen een belangrijke rol in het functioneren van neuronale membranen, zoals signaaltransductie, afgifte van afscheidingsblaasjes, cel-tot-cel communicatie, en regulering van celgroei. Verlaagde niveaus van PS-Omega-3 en omega-3 kunnen dus een complexe lipidenverstoring zijn die een rol speelt in de etiologie/pathogenese van ADHD.
Vayarin is een gepatenteerde lipidensamenstelling van fosfatidylserine-Omega-3 (PS-Omega-3), verrijkt met EPA. Deze vorm is speciaal ontworpen om deze essentiële lipiden aan de hersenen af te geven om een goede hersenfunctie te ondersteunen en te behouden.
Pharmacodynamiek: Werkingsmechanisme: Fosfatidylserine (PS) in het zenuwstelsel van zoogdieren, dat wordt gekenmerkt door relatief hoge niveaus omega-3 vetzuren, is betrokken bij tal van membraangerelateerde functies, zoals het behoud van de integriteit van celmembranen, cel-exciteerbaarheid en cel-naar-cel herkenning en communicatie. Hoewel het exacte mechanisme waardoor PS zijn effecten uitoefent nog niet volledig bekend is, is gebleken dat PS belangrijke eiwitten in neuronale membranen reguleert, waaronder natrium/calcium ATPase en proteïne kinase C, die cruciale functies vervullen in diverse signaaltransductie-paden. Evenzo heeft PS een wisselwerking met Raf-1 proteïnekinase om een cascade van reacties te bevorderen waarvan wordt aangenomen dat ze betrokken zijn bij celoverleving. Bovendien is gebleken dat PS de activiteit van neurotransmitters beïnvloedt, zoals het vrijkomen van acetylcholine, dopamine en noradrenaline, en de glucosespiegel in de hersenen verhoogt. Bovendien bleek dat toediening van een speciaal verwerkte formulering bestaande uit PS geconjugeerd aan omega-3 vetzuren het DHA-gehalte in de hersenen van ratten aanzienlijk deed toenemen.
Clinische ervaring: De Vayarin studie was opgezet als een single-center gerandomiseerde dubbelblinde placebo-gecontroleerde studie van 15 weken gevolgd door een open label extensie (OLE) van nog eens 15 weken. In de dubbelblinde fase werden tweehonderd ADHD-kinderen (leeftijd 6-13 jaar) willekeurig toegewezen aan Vayarin of placebo (vier capsules per dag). Om het effect van een verminderde dosis te evalueren, werd een OLE uitgevoerd bij 150 deelnemers die twee Vayarin-capsules per dag kregen toegediend. Het effect van Vayarin werd beoordeeld met beoordelingsschalen en vragenlijsten, waaronder de beoordelingsschalen voor ouders (CRS-P) en leerkrachten (CRS-T) en de gezondheidsvragenlijst voor kinderen (CHQ).
Na 15 weken toediening van Vayarin werd een significante verbetering in zowel ADHD-scores als in kwaliteit van leven waargenomen in de Vayarin-groep vergeleken met de placebogroep, specifiek in een subgroep van kinderen met meer uitgesproken hyperactief/impulsief gedrag, evenals emotionele ontregeling (zie figuur).
Klik op icoon om tabel/diagram/afbeelding te zienCHQ Resultaten: Zie tabel 1.
Klik op icoon om tabel/diagram/afbeelding te zienVeiligheidsbeoordeling: De veiligheid werd beoordeeld door klinische laboratoriummetingen, waaronder biochemische en hematologische parameters en door registratie van bijwerkingen, lichamelijk onderzoek en meting van vitale functies en gewicht. Er waren geen klinisch betekenisvolle verschillen tussen de behandelingsgroepen op de geteste bloedparameters in de dubbelblinde studie en binnen de behandelingsgroepen in de open-label uitbreiding. Bovendien werden er geen significante bevindingen waargenomen bij lichamelijk onderzoek of bij het meten van de vitale functies of het gewicht in beide onderzoeksfasen. Informatie over bijwerkingen is te vinden in Bijwerkingen.
Pharmacokinetiek: Absorptie en metabolisme: Fosfolipiden kunnen afbreken tot verschillende niveaus of intact blijven en vervolgens worden geabsorbeerd in de circulatie en de hersenen. Na inname van PS via de voeding kunnen aan het PS-molecuul veresterde vetzuren door pancreasverteringsenzymen worden gehydrolyseerd, waarbij lyso-PS en vrije vetzuren worden gevormd. Zodra het lyso-PS door de slijmvliescellen van de darm is opgenomen, kan het opnieuw worden geacyleerd tot PS, terwijl een deel ervan kan worden omgezet in andere fosfolipiden. PS en andere fosfolipiden die in de enterocyten worden gevormd, kunnen als chylomicronen in de lymfatische circulatie of in de portale circulatie worden getransporteerd, en vervolgens in de algemene circulatie terechtkomen voor distributie in het lichaam. Er zijn aanwijzingen dat ingenomen PS de systemische circulatie bereikt en wordt opgenomen in de fosfolipidenpool.
Gedragsinteracties: Er zijn geen contra-indicaties bekend, maar Vayarin kan mogelijk interageren met cholinergische en anticholinergische geneesmiddelen. Het wordt aanbevolen een arts te raadplegen over interacties met Vayarin die van toepassing kunnen zijn op specifieke medische aandoeningen.
Toxicologie: Het veiligheidsprofiel van PS geconjugeerd aan omega-3 (PS-Omega-3) wordt ondersteund door verschillende preklinische studies. Onderzoek naar de veiligheid bij herhaalde toediening bij ratten en honden toonde aan dat orale toediening van PS-Omega-3 in doses tot 1000 mg/kg/dag gedurende maximaal 6 maanden geen significante toxicologisch relevante bijwerkingen had. De resultaten van teratogeniteitsstudies bij ratten in doses tot 200 mg/kg/dag en bij konijnen in doses tot 450 mg/kg/dag toonden aan dat orale toediening van PS-Omega-3 geen gevolgen had voor de embryonale en foetale ontwikkeling. Het mutagene potentieel van PS-Omega-3 werd in verschillende celtypen onderzocht en leverde geen significante resultaten op. In een micronucleus-test werd PS-Omega-3 aan muizen toegediend in een totale dosis van 30, 150 en 300 mg/kg in twee gelijke doses, gescheiden door 24 uur. De resultaten van het onderzoek toonden geen aanwijzingen voor mutageen potentieel of beenmerg-toxiciteit.