Vele kanten aan het verkrijgen van het Japanse staatsburgerschap

Nationaliteit is lange tijd een controversiële kwestie geweest in Japan. Voor de meesten is het iets waarmee ze geboren zijn; voor anderen is het iets waarvoor ze hebben moeten vechten. Voor sommigen kan nationaliteit een bron van trots zijn, terwijl het voor anderen de oorzaak van discriminatie kan zijn.

Voorts kan het staatsburgerschap iets zijn dat ze moeten opofferen om hun doelen of dromen na te streven – zoals komiek en hardloper Neko Hiroshi, die vorige maand de krantenkoppen haalde toen hij aankondigde dat hij de Cambodjaanse nationaliteit had gekregen in de hoop mee te kunnen doen aan de Olympische Spelen van Londen in 2012.

Wat zijn de voorwaarden voor het verkrijgen van de Japanse nationaliteit?

Volgens de Nationaliteitswet moet een buitenlander die de Japanse nationaliteit wil verkrijgen, toestemming hebben van de minister van Justitie. Hij of zij kan genaturaliseerd burger worden nadat hij of zij aan een aantal voorwaarden heeft voldaan, waaronder ten minste 20 jaar oud zijn, ten minste vijf opeenvolgende jaren in Japan hebben gewoond, een verleden van “oprecht gedrag” hebben en geen plannen hebben om zich aan te sluiten bij groepen die de grondwet of de regering omver willen werpen.

Om naturalisatie aan te vragen, moet je bij het plaatselijke bureau voor juridische zaken een groot aantal documenten indienen met gegevens over je familieleden, je broodwinning, baan of bedrijf, je motief om Japans staatsburger te willen worden, je belastingafdrachten en een eed.

Het ministerie van Justitie zegt dat het hele proces ongeveer zes maanden tot een jaar duurt, maar sommige genaturaliseerde Japanners hebben opgemerkt dat het zo’n anderhalf jaar duurde voordat ze hun definitieve goedkeuring kregen.

Activist Debito Arudo, die in 2000 het staatsburgerschap kreeg, zei dat het proces een paar jaar duurde.

“Het was nogal moeilijk, met een enorme papierwinkel om mijn ingewikkelde familie in Amerika te documenteren, en een aantal onnodig opdringerige vragen over mijn privéleven,” herinnerde hij zich.

Worden de meeste aanvragen goedgekeurd?

Ja. Ongeveer 99 procent van alle aanvragen wordt goedgekeurd. In 2010, bijvoorbeeld, werden 13.072 erkend als genaturaliseerde burgers en 234 werden afgewezen. Van degenen die werden goedgekeurd, hadden er 6.600 de Noord- of Zuid-Koreaanse nationaliteit en ongeveer 5.000 de Chinese.

Een ambtenaar van het ministerie van Justitie zei dat het hebben van een crimineel verleden vaak wordt beschouwd als slecht gedrag, maar dat aanvragen op een uitgebreide basis worden onderzocht om rekening te houden met de ernst van het misdrijf, wanneer het werd gepleegd en andere details.

Degenen die ervoor kozen om genaturaliseerde burgers te worden zijn onder meer Softbank Corp. President Masayoshi Son, schrijver en natuuronderzoeker C.W. Nicol, oorspronkelijk uit Wales, politicus Tsurunen Marutei uit Finland, en tv-persoonlijkheid Bobby Ologun uit Nigeria.

Vele professionele atleten kozen er ook voor om Japans staatsburger te worden, waaronder voormalig Japans international voetballer Ruy Ramos en voormalig sumo grootkampioen Akebono.

Aan de andere kant kiezen elk jaar zo’n 150 tot 200 Japanners ervoor om hun status op te geven. Onder hen is schaatsster Yuko Kawaguchi, die Russisch werd.

In het geval van Neko Hiroshi was het een kwestie van pragmatisme. Zijn marathontijden in Japan zijn niet goed genoeg om in het Olympisch team te komen, maar naar verluidt maakt hij kans op een plaats in het Cambodjaanse team als hij de plaatselijke marathonloper Hem Bunting kan verslaan, die het land vertegenwoordigde op de Olympische Spelen van 2008 in Peking.

Neko Hiroshi vroeg in februari het Cambodjaanse staatsburgerschap aan en maakte vorige maand bekend dat hij was goedgekeurd.

Moet je het een boven het ander verkiezen of kun je beide hebben?

Elk kind met een dubbele nationaliteit moet binnen twee jaar nadat hij op 20-jarige leeftijd volwassen is geworden, kiezen tussen de twee nationaliteiten. Volwassenen die een tweede nationaliteit krijgen, hebben ook twee jaar de tijd om een keuze te maken.

In 2008 laaide de kwestie van de dubbele nationaliteit op nadat was ontdekt dat de in Tokio geboren Yoichiro Nambu, een professor aan de Universiteit van Chicago die de Nobelprijs voor natuurkunde had gewonnen, in feite een genaturaliseerd Amerikaans staatsburger was. Hij had zijn Japanse nationaliteit in 1970 opgegeven om Amerikaan te worden.

In november 2008 diende de liberaal-democratische politicus Taro Kono een voorstel in om mensen een dubbele nationaliteit te geven, maar het idee werd hard bekritiseerd. Tot op de dag van vandaag houdt Japan vol dat elke inwoner slechts één nationaliteit mag hebben.

“Een dubbele nationaliteit is verboden omdat er een belangenconflict zou kunnen ontstaan tussen de twee landen”, aldus een ambtenaar van het ministerie van Justitie.

Wat kun je doen als je “Japanner wordt?”

Het grootste verschil met een permanente inwoner is dat je stemrecht krijgt, evenals het recht om je kandidaat te stellen voor een openbaar ambt, met inbegrip van de lokale vergadering en de Diet.

Een genaturaliseerde burger kan ook ambtenaar worden, met inbegrip van een rechter of een officier van justitie, of zelfs lid worden van de Self-Defense Forces of de politie.

“Ik realiseerde me dat ik in Japan woonde zoals elke andere burger, met een gezin, belasting betalen en betaald werk. Dus besloot ik om echt burger te worden, met ook stemrecht,” zei activist Arudo.

Waarom aarzelen Koreaanse inwoners om zich te laten naturaliseren?

Gezien de geschiedenis van de pogingen van Japan om Korea te assimileren, kan Japans worden emotioneel verontrustende identiteitskwesties oproepen.

Toen Japan in 1910 het Koreaanse schiereiland annexeerde, werden de mensen daar gedwongen hun nationaliteit op te geven, kregen ze Japanse namen en werd het verboden hun eigen taal te gebruiken.

Na de Tweede Wereldoorlog en toen het Vredesverdrag van San Francisco in 1952 van kracht werd, verloren de Koreaanse inwoners automatisch hun gedwongen Japanse status. Zonder keuze werden ze weer Koreaan, ongeacht of ze in Japan of Korea woonden.

Tot op de dag van vandaag leven er tienduizenden Koreanen en hun nakomelingen in Japan zonder de Japanse nationaliteit.

Shinkun Haku, lid van de regerende Democratische Partij van Japan, werd geboren uit een Japanse moeder en een Zuid-Koreaanse vader. In die tijd erkende de nationaliteitswet alleen nationaliteit via het vaderschap, dus kreeg Haku het Zuid-Koreaanse staatsburgerschap. De wet werd herzien in 1985 om de Japanse nationaliteit te geven aan kinderen geboren uit een Japanse moeder of vader, zolang een van beide op dat moment getrouwd was.

In 2003 werd Haku’s naturalisatieaanvraag goedgekeurd, en het jaar daarop stelde hij zich met succes kandidaat voor het Huis van Raadsleden.

In een interview in het boek “Nihon Kokuseki Torimasuka?” (“Krijgt u de Japanse nationaliteit?”), gepubliceerd door Books Publication Shinkansha, legde hij uit dat hij het eerste deel van zijn leven in Japan had doorgebracht als Zuid-Koreaan en wilde zien hoe het zou zijn nadat hij Japanner was geworden.

“Als Koreaanse inwoner die hier is geboren en getogen, heb ik veel dingen meegemaakt, waaronder discriminatie,” wordt Haku geciteerd als zeggende. “Eerlijk gezegd was het leven als Zuid-Koreaan een stuk moeilijker dan het leven als Japanner – zo heb ik de eerste 40 jaar van mijn leven doorgebracht.”

Terwijl sommige mensen kiezen voor een Japanse naam, zei Haku dat hij zijn Koreaanse naam bewust heeft gehouden.

“Ik mag dan nu Japans zijn, maar ik heb wel relaties met Zuid-Korea en ik durfde mijn naam te behouden,” zei Haku. “Ik heb mijn nationaliteit veranderd, maar het is niet zo dat ik heb veranderd wie ik ben.”

Zijn er mensen zonder nationaliteit in Japan?

Ja. Volgens gegevens van het Immigratiebureau waren er in 2010 1.234 staatlozen in Japan. Het ministerie van Justitie zei dat buitenlandse kinderen hier soms staatloos kunnen worden, afhankelijk van de wet van het thuisland van hun ouders. Andere gevallen zijn bijvoorbeeld kinderen van buitenlanders zonder legale status die in Japan zijn geboren.

Daarnaast kregen buitenechtelijke kinderen van buitenlandse moeders, totdat de nationaliteitswet in 2008 werd herzien, niet de Japanse nationaliteit en eindigden ze stateloos. Maar het Hooggerechtshof heeft dat ongrondwettelijk verklaard. Nu kan een kind de Japanse nationaliteit krijgen als de Japanse vader of moeder het vaderschap erkent, ongeacht de huwelijkse staat.

De Weekly FYI verschijnt dinsdag. Lezers worden aangemoedigd ideeën, vragen en meningen te sturen naar [email protected]

fyi: cultuur/samenleving, Japans staatsburgerschap