Breken is een van de meest spectaculaire dingen die je kunt zien tijdens een walvissafari. Zowel walvisspotters als wetenschappers hebben zich vaak afgevraagd waarom walvissen zich soms schuldig maken aan dit meest indrukwekkende en acrobatische gedrag. Daarom heb ik een pagina gewijd aan het bespreken van de verschillende theorieën die zijn ontwikkeld om het ‘breaching’ gedrag bij walvissen te verklaren… Bultruggen in het bijzonder.
Bij dit spectaculaire vertoon van atletische bekwaamheid duikt de walvis een paar seconden of minuten onder het oppervlak om vervolgens met grote snelheid verticaal naar boven te komen. Vaak draait het dier zich in de lucht en komt dan met een daverende plons naar beneden.
Alle walvissen kunnen een ‘breach’ maken, maar geen enkele doet dit zo vaak als de bultrug. Maar hoewel het breken van de walvis heel normaal is bij bultruggen, is het zeker niet iets wat we tijdens elke walvisexcursie zien.
Het is moeilijk om te voorspellen hoe groot de kans is dat je een walvis ziet breken tijdens het walvisspotten. De kans dat u een bultrug ziet doorbreken is vrij groot – misschien 50% – als er veel walvissen in het gebied zijn. Wanneer er minder walvissen in het gebied zijn, is de kans dat een van hen actief wordt, natuurlijk kleiner (misschien minder dan 10%). Dus tot op zekere hoogte hangt de kans dat je een bres ziet slaan af van het aantal walvissen in het gebied.
Een andere reden om te voorspellen wanneer de walvissen actief worden, is dat er geen tijd van het jaar of de dag is dat de kans groter is dat de walvissen een bres slaan! Je moet gewoon op het juiste moment op de juiste plaats zijn om het te zien als het gebeurt. Het is duidelijk dat hoe meer tijd je besteedt aan het observeren van walvissen, hoe groter de kans is dat je er een ziet doorbreken. Uiteindelijk is dat hoe AL het kijken naar de natuur werkt: Hoe meer tijd je besteedt aan het kijken, hoe meer je zult zien.
Zeker, er zijn mensen die voor het eerst een walvissafari doen en veel brekende/actieve walvissen zien… maar dat is eigenlijk gewoon geluk. Er zijn genoeg mensen die vele, vele malen gaan walvisspotten voordat ze een walvis zien breken. Dus het is allemaal gemiddeld. De enige mogelijke uitzondering hierop is dat het erop lijkt dat een walvis meer breekt bij ruw weer dan bij kalme zee. Het kan dus een beloning zijn voor mensen die de zee opgaan op minder-dan-ideale dagen. De reden voor dit mogelijke verband tussen ruw weer en activiteit aan de oppervlakte zal ik zo uitleggen…
Maar WAAROM doen ze een bres?
Al dit gepraat over wat bultrugwalvissen doen als ze een bres slaan en wanneer ze dat waarschijnlijk doen, zegt ons niets over waarom ze het doen. Er zijn veel verschillende theorieën die het gedrag van bultruggen proberen te verklaren, en eerlijk gezegd denk ik dat ze allemaal wel eens waar zijn.
Een aantal van de belangrijkste theorieën zijn:
1.
Walvissen maken een bres (of een klap met de flippers, de staart, enz.) om zich van parasieten te ontdoen. Walvissen, vooral bultruggen, dragen soms een aantal uitwendige (en ook inwendige) parasieten bij zich die jeuk en irritatie op hun gevoelige huid kunnen veroorzaken. Deze parasieten zijn onder andere zeepokken (bultruggen kunnen bijna 1000 pond zeepokken op hun lichaam dragen, wat klinkt als veel extra gewicht om mee te zeulen, maar in verhouding tot de totale massa van de walvis is het slechts gelijk aan ons met een korte broek en een t-shirt!) en kleine schaaldieren, “Cyamids” of “Walvisluizen” genaamd.”
Hierboven: Een close-up van drie Cyamiden. Onder: Een foto van een “spionerende” bultrugwalvis waarop een paar Cyamiden te zien zijn die op de kin van de walvis leven! 
Barnakels hebben de neiging zich te groeperen op de kin, flippers, staarten en buiken van de walvis. Cyamiden hebben de neiging zich te verzamelen op ruwe of geplooide delen van de walvishuid en zich direct te voeden met het huidweefsel van de walvis.
Misschien helpen de enorme krachten die gepaard gaan met de activiteit aan de oppervlakte de walvissen zich te ontdoen van deze ongewenste plagen.
2. HULP BIJ DE SPIJSVERTERING
Walvissen kunnen een bres slaan om het voedsel in hun spijsverteringskanaal te helpen verplaatsen. Bij een bezoek aan de kustwateren van Massachusetts kan een bultrug elke dag meer dan 1 ton vis verorberen! Dat komt neer op meer dan een miljoen calorieën aan voedsel per dag! Sommige mensen hebben getheoretiseerd dat verhoogde activiteit kan helpen om het voedsel door het spijsverteringsstelsel van de walvis te verplaatsen… net zoiets als wanneer je een wandeling zou maken na het eten van een grote maaltijd.
Een voedende bultrugwalvis.
3. JUST FOR FUN!
Zeker in het geval van jonge kalveren kan het brassen heel vaak gewoon voor de lol zijn! Jonge walvissen, net als de jongen van welk zoogdier dan ook, hebben een scherp gevoel voor spel, dat eigenlijk heel belangrijk is voor het oefenen van groeiende botten en spieren, en voor het opbouwen van lichaamsbewustzijn en coördinatie.
Een bultrugkalf dat voor het eerst breekt.
Net als een puppy, kitten of zelfs een menselijke peuter, kunnen walviskalfjes erg speels en actief zijn, vooral als de volwassenen met andere dingen bezig zijn, zoals eten geven.
Stelt u zich eens voor dat u een kind meeneemt naar een restaurant waar u een paar vrienden ontmoet die ook hun kinderen meenemen. Wanneer jij en de andere volwassenen rond de tafel zitten en over volwassen dingen praten, kunnen de kinderen zich gaan vervelen, onrustig worden en beginnen rond te rennen en kattenkwaad uit te halen. Dit zou vergelijkbaar kunnen zijn met wanneer de volwassen walvissen druk bezig zijn met het eten van de enorme scholen vis die zo vaak in ons gebied te vinden zijn en de kalveren zonder toezicht worden achtergelaten.
4. COMMUNICATIE
Misschien wel de meest geaccepteerde theorie over de activiteit aan de oppervlakte van walvissen, is dat het een niet-vocale vorm van communicatie tussen walvissen is.
Als u het geluk hebt om een walvisexcursie te maken naar de Stellwagen Bank of Jeffrey’s Ledge en zelf getuige te zijn van bultruggen die aan het oppervlak actief zijn, dan zult u ongetwijfeld getroffen zijn door de enorme hoeveelheid geluid die wordt voortgebracht door het lichaam van de dieren dat op het wateroppervlak beukt. Bedenk nu dat geluid zich ongeveer 4,5 maal sneller door water verplaatst dan door lucht, en dat water geluidssignalen ook “beter” geleidt dan lucht, in die zin dat geluidssignalen in een vloeibaar medium (zoals zeewater) niet zo snel worden afgebroken als in een gasvormig medium (zoals lucht). Het is dus niet onredelijk om te denken dat wanneer een walvis zijn borst laat zakken, andere walvissen, mogelijk tientallen kilometers verderop, de geluiden kunnen horen die door deze activiteit worden geproduceerd.
Het is al vaak voorgekomen dat we naar een walvis keken die plotseling actief werd en dat we korte tijd later in de verte spatten zagen van andere walvissen waarvan we niet eens wisten dat ze in de buurt waren! Het lijkt erop dat deze walvissen de activiteit van de walvis die wij observeerden, hebben gehoord en vervolgens hebben geantwoord door een soortgelijke activiteit uit te voeren. Dit zou het idee bevestigen dat de activiteit een manier is om met andere walvissen te communiceren. Dit is misschien de reden waarom we het burlen regelmatiger zien bij ruw weer. Als het geluid van de wind en de golven aan het wateroppervlak luider wordt, kan het ‘breken’ een manier zijn om het lawaai te overstemmen en in contact te blijven met andere walvissen in de buurt.
Maar wat proberen ze te zeggen? Nou, niemand weet het zeker. Ik maak echter graag een analogie en zeg dat het vergelijkbaar is met schreeuwen bij mensen. Stel je voor dat buitenaardse wezens naar de aarde kwamen en je vroegen waarom mensen schreeuwen. Je zou het moeilijk kunnen hebben om die vraag afdoende te beantwoorden, omdat mensen om allerlei redenen schreeuwen. Mensen schreeuwen als ze boos zijn, of opgewonden, of bang, of als ze iemands aandacht proberen te trekken om hem te waarschuwen voor een dreigend gevaar, of als ze proberen te communiceren met iemand die ver weg is. Met andere woorden, mensen schreeuwen om allerlei redenen en de reden waarom iemand schreeuwt hangt af van de context waarin dat gebeurt. Ik denk dat hetzelfde kan worden gezegd van het burlen van walvissen. Walvissen breken om allerlei redenen en om allerlei dingen te “zeggen”. Maar als we zouden kunnen vertalen wat een walvis met zijn brul zegt, dan zou dat in hoofdletters zijn en met een uitroepteken erachter!
In conclusie: Niemand weet waarom walvissen dit spectaculaire gedrag vertonen. Waarschijnlijk worden ze om al deze hierboven genoemde redenen op een bepaald moment doorbroken… en misschien om redenen die nog niet eens bij ons zijn opgekomen. Het enige wat wij als walvisspotters kunnen doen, is hopen dat we erbij zijn als dit gedrag zich voordoet… en hopelijk hebben we dan ook onze camera’s bij de hand!