Een filmkenner legt uit waarom die complottheorieën over tv-studio’s en Stanley Kubrick nepnieuws zijn
Door Howard Berry, University of Hertfordshire
Het is een halve eeuw geleden dat de Apollo 11 op de maan landde, maar veel mensen geloven nog steeds niet dat het echt gebeurd is. Samenzweringstheorieën over de gebeurtenis die teruggaan tot de jaren zeventig zijn in feite populairder dan ooit. Een veelgehoorde theorie is dat filmregisseur Stanley Kubrick de NASA heeft geholpen de historische beelden van de zes succesvolle maanlandingen te vervalsen.
Maar zou dat echt mogelijk zijn geweest met de technologie die toen beschikbaar was? Ik ben geen ruimtevaartexpert, geen ingenieur en geen wetenschapper. Ik ben een filmmaker en docent in film post-productie, en – hoewel ik niet kan zeggen hoe we op de maan zijn geland in 1969 – kan ik met enige zekerheid zeggen dat de beelden onmogelijk te vervalsen zouden zijn geweest.
Hier zijn enkele van de meest voorkomende overtuigingen en vragen – en waarom ze niet standhouden.
To the moon and beyond is een nieuwe podcast-serie van The Conversation ter gelegenheid van de 50e verjaardag van de maanlandingen. Luister en abonneer je hier.
“De maanlandingen werden gefilmd in een tv-studio”
Er zijn twee verschillende manieren om bewegende beelden vast te leggen. De ene is film, feitelijke stroken fotomateriaal waarop een reeks beelden wordt belicht. De andere is video, een elektronische methode voor het opnemen op verschillende media, zoals bewegende magneetband. Met video kan men ook uitzenden naar een televisie-ontvanger. Een standaard bioscoopfilm neemt beelden op met 24 beelden per seconde, terwijl uitgezonden televisie meestal 25 of 30 beelden heeft, afhankelijk van waar ter wereld u zich bevindt.
Wij hebben uw toestemming nodig om deze rte-player-inhoud te ladenWij gebruiken rte-player om extra inhoud te beheren die cookies op uw apparaat kan plaatsen en gegevens over uw activiteit kan verzamelen. Bekijk hun details en accepteer ze om de inhoud te laden.Voorkeuren beheren
Van de Chris & Ciara show van RTÉ 2fm, Blindboy van de Rubberbandits over de vele krankzinnige samenzweringstheorieën die er in de ether bestaan
Als we ervan uitgaan dat de maanlandingen in een tv-studio zijn opgenomen, dan zouden we verwachten dat het 30 frames per seconde video is, wat destijds de televisiestandaard was. We weten echter dat de beelden van de eerste maanlanding zijn opgenomen met 10 beelden per seconde in SSTV (Slow Scan televisie) met een speciale camera.
“Ze gebruikten de speciale Apollo camera in een studio en vertraagden de beelden om het te laten lijken alsof er minder zwaartekracht was.”
Sommigen beweren dat wanneer je mensen in slow motion ziet bewegen, het lijkt alsof ze zich in een omgeving met weinig zwaartekracht bevinden. Vertraagde film vereist meer beelden dan normaal, dus begin je met een camera die meer beelden per seconde kan opnemen dan een normale camera – dit wordt overcranking genoemd. Wanneer dit wordt afgespeeld met de normale beeldsnelheid, speelt dit beeldmateriaal langer af. Als je je camera niet kunt overcrankeren, maar je neemt wel op met een normale framerate, dan kun je het beeldmateriaal kunstmatig vertragen, maar dan moet je wel een manier hebben om de frames op te slaan en nieuwe extra frames te genereren om het beeldmateriaal te vertragen.
Op het moment van de uitzending konden magnetische schijfrecorders die slowmotionbeelden konden opslaan, slechts 30 seconden in totaal opnemen, voor een weergave van 90 seconden slowmotionvideo. Om 143 minuten in slow motion op te nemen, moest je 47 minuten live-actie opnemen en opslaan, wat gewoon niet mogelijk was.
“Ze hadden een geavanceerde opslagrecorder kunnen hebben om slow motion-beelden te maken. Iedereen weet dat NASA de technologie eerder heeft dan het publiek.”
Misschien hadden ze wel een supergeheime extra opslagrecorder – maar eentje die bijna 3000 keer geavanceerder is? Twijfelachtig.
‘Ze hebben het op film opgenomen en de film vertraagd. Je kunt zoveel film hebben als je wilt om dit te doen. Daarna hebben ze de film geconverteerd om hem op TV te kunnen vertonen.
Dat is eindelijk een beetje logica! Maar om het op film te zetten zijn duizenden meters film nodig. Een typische rol 35mm-film – met 24 beelden per seconde – duurt 11 minuten en is 1.000 voet lang. Als we dit toepassen op 12 frames per seconde film (zo dicht mogelijk bij tien als we kunnen krijgen met standaard film) die 143 minuten duurt (dit is hoe lang de Apollo 11 beelden duren), zou je zes en een halve spoel nodig hebben.
We hebben uw toestemming nodig om deze rte-player inhoud te ladenWe gebruiken rte-player om extra inhoud te beheren die cookies op uw apparaat kan plaatsen en gegevens over uw activiteit kan verzamelen. Bekijk hun details en accepteer ze om de inhoud te laden.Manage Preferences
Van RTÉ Radio 1’s Ryan Tubridy show, een interview met ruimtevaartenthousiast Niamh Shaw over hoe de impact van de maanlanding
Deze zouden dan moeten worden samengevoegd. Het aan elkaar plakken, het overbrengen van de negatieven en het afdrukken – en eventueel korrels, stofvlekken, haren of krassen – zouden het spel meteen verraden. Er zijn geen van deze artefacten aanwezig, wat betekent dat het niet op film is opgenomen. Als je bedenkt dat de daaropvolgende Apollo-landingen werden opgenomen met 30 beelden per seconde, dan zou het drie keer zo moeilijk zijn om die te vervalsen. Dus de Apollo 11 missie zou de makkelijkste zijn geweest.
‘Maar de vlag waait in de wind, en er is geen wind op de maan. De wind komt duidelijk van een koelventilator in de studio. Of het is gefilmd in de woestijn.’
Dat is het niet. Nadat de vlag is losgelaten, zakt hij zachtjes neer en beweegt daarna helemaal niet meer in de resterende beelden. En hoeveel wind is er in een TV studio?
Er is wind in de woestijn, dat accepteer ik. Maar in juli is de woestijn ook erg heet en je ziet normaal hittegolven in beelden die op hete plaatsen zijn opgenomen. Er zijn geen hittegolven op de opnames van de maanlanding, dus die zijn niet in de woestijn gefilmd. En de vlag beweegt sowieso nog steeds niet.
LEES: Waarom mensen in samenzweringstheorieën geloven
“De belichting in de beelden komt duidelijk van een spotlight. De schaduwen zien er vreemd uit.”
Ja, het is een schijnwerper. Een schijnwerper, 93 meter ver weg. Het wordt de zon genoemd. Kijk naar de schaduwen op de beelden. Als de lichtbron een nabije schijnwerper was, zouden de schaduwen uit een centraal punt komen. Maar omdat de bron zo ver weg is, zijn de schaduwen op de meeste plaatsen evenwijdig in plaats van divergerend vanuit een enkel punt. De zon is echter niet de enige bron van verlichting – licht wordt ook weerkaatst door de grond. Daardoor kunnen sommige schaduwen niet evenwijdig lijken. Het betekent ook dat we voorwerpen kunnen zien die in de schaduw staan.
“Nou, we weten allemaal dat Stanley Kubrick het heeft gefilmd.”
Stanley Kubrick had gevraagd kunnen worden om de maanlandingen te faken. Maar omdat hij zo’n perfectionist was, zou hij erop gestaan hebben het op locatie te filmen. En het is goed gedocumenteerd dat hij niet van vliegen hield, dus dat was het dan… Volgende?
“Het is mogelijk om dinosaurussen van muggen te maken, zoals in Jurassic Park, maar de regering houdt het geheim.”
Ik geef het op.
Howard Berry is hoofd postproductie en programmaleider voor MA Film- en Televisieproductie aan de Universiteit van Hertfordshire
Dit artikel is heruitgegeven uit The Conversation onder een Creative Commons-licentie. Lees het originele artikel.
De standpunten die hier naar voren worden gebracht zijn die van de auteur en vertegenwoordigen of reflecteren niet de standpunten van RTÉ