Interacties kunnen het risico op inwendige bloedingen verhogen.
Als u atriumfibrilleren hebt, vernauwde kransslagaders, een geschiedenis van bloedstolsels in de benen of longen, of een klepoperatie of stentplaatsing hebt ondergaan, is de kans groot dat u warfarine (Coumadin) gebruikt. Warfarine is een anticoagulans (“bloedverdunner”) en vermindert het vermogen van het bloed om te stollen. Door te voorkomen dat zich bloedstolsels vormen in de hersenen, het hart, de benen en de longen, verlaagt warfarine het risico op een beroerte, hartaanval en overlijden.
Veel antibiotica en verwante geneesmiddelen, waaronder azol-antischimmelmiddelen, versterken het bloedverdunnend vermogen van warfarine en verhogen het risico op inwendige bloedingen. Sommige antibiotica, zoals rifampine, verminderen het vermogen van warfarine om het bloed te “verdunnen”, waardoor het risico op de vorming van een bloedklonter toeneemt. Mensen die warfarine en antibiotica nemen, moeten nauwlettend in de gaten worden gehouden. Daarom moet u, als u een antibioticum krijgt voorgeschreven om een infectie te behandelen of te voorkomen, dit onmiddellijk meedelen aan de arts die uw warfarine beheert.
“Controle is essentieel. Het is belangrijk om een hoeveelheid warfarine aan te houden die hoog genoeg is om ongewenste bloedstolsels te voorkomen zonder het risico op bloedingen te veel te verhogen”, zegt Dr. Tejal Gandhi, universitair hoofddocent geneeskunde aan de Harvard Medical School en een expert op het gebied van de veiligheid van poliklinische geneesmiddelen.
Risico van geneesmiddel-geneesmiddelinteractie varieert
In een recent onderzoek onder 38.762 Medicare-patiënten die warfarine gebruikten, ontdekten onderzoekers dat azol-antischimmelmiddelen en alle antibioticaklassen het risico op bloedingen binnen twee weken verhoogden, maar in verschillende mate (American Journal of Medicine, februari 2012).
De geneesmiddelenklassen staan in deze grafiek, samen met hun risico op interactie (4,57 = het geneesmiddel verhoogt het risico op bloedingen meer dan 4 keer ten opzichte van een warfarinegebruiker die dit specifieke geneesmiddel niet gebruikt).
Veiligheidscontroles
Het niveau van warfarine wordt gemeten door uw protrombine- (of stollingstijd) te controleren, die wordt gemeten met behulp van de internationale genormaliseerde verhouding (INR). Hoe hoger de INR, hoe langer het bloed nodig heeft om te stollen. Als u warfarine gebruikt, is een INR van 2 tot 3 vaak ideaal, hoewel het beste bereik voor u gebaseerd zal zijn op uw individuele toestand. Antibiotica kunnen dit niveau doen stijgen of dalen, waardoor u in gevaar komt.
“Een patiënt kan stabiel zijn op 2,5, en met een antibioticum naar 5 springen. Bij dit niveau neemt het risico op maag- en darmbloedingen toe, en een stoot op het hoofd kan een bloeding in de hersenen worden,” zegt Dr. Gandhi.
Omdat het effect van een antibioticum op een individu niet kan worden voorspeld, bevelen richtlijnen aan dat iedereen die warfarine gebruikt, wordt begeleid door een medische professional die het risico kan inschatten en weet wanneer hij of zij passende actie moet ondernemen.
“Het is het belangrijkst om warfarinepatiënten te controleren zodra ze met een nieuw antibioticum beginnen. Als we een kleine stijging van de INR zien na een profylactische antibioticakuur van twee tot drie dagen voor tandheelkundige ingrepen, hoeven we ons geen zorgen te maken, omdat het antibioticum het systeem snel verlaat. Als we echter een stijging van de INR zien met een veelgebruikt breedspectrumantibioticum zoals erytromycine of ciprofloxacine, moeten we beslissen of we de dosis naar beneden moeten bijstellen en de patiënt in de gaten moeten blijven houden,” zegt Lynn Oertel, klinisch verpleegkundig specialist voor de antistollingsdienst in het Massachusetts General Hospital.
Buiten pillen
Veel patiënten denken dat interacties tussen geneesmiddelen alleen worden veroorzaakt door pillen, maar lokale antibiotica worden in de bloedbaan opgenomen en kunnen ook interfereren met warfarine. Hieronder vallen zalven, crèmes en zetpillen. “Een veel voorkomende oorzaak van een stijging van de INR is antischimmelcrème die wordt voorgeschreven aan vrouwen met een vaginale schimmelinfectie”, zegt Lynn Oertel van het Massachusetts General Hospital.
Be your own safety net
De meeste artsen zijn zich bewust van de mogelijkheid van interacties tussen warfarine en antibiotica, en zij bespreken het risico met patiënten wanneer warfarine wordt voorgeschreven. Toch zijn er veel mogelijkheden voor fouten:
-
Een patiënt begrijpt het mogelijke belang van deze geneesmiddel-geneesmiddelinteractie misschien niet, of vergeet het gewoon.
-
Een arts die het antibioticum voorschrijft, kan verzuimen de arts die de warfarine van de patiënt beheert in te lichten.
-
Toezicht wordt geadviseerd, maar het is mogelijk dat de patiënt niet aan INR-tests meewerkt.
-
De waarschuwingsfunctie voor interacties tussen geneesmiddelen in het geautomatiseerde medische dossiersysteem van de arts is niet ingeschakeld, of de medicatielijsten zijn verouderd.
-
De patiënt gebruikt twee verschillende apotheken voor het invullen van de voorschriften voor warfarine en antibiotica, waardoor de apotheker geen waarschuwing kan geven.
-
De patiënt krijgt een antibioticamonster of een handgeschreven recept van de arts, waardoor een computersysteem dat leveranciers zou kunnen waarschuwen voor een mogelijke wisselwerking tussen geneesmiddelen, wordt omzeild.
Om deze redenen moeten patiënten aan de gevaren worden herinnerd.
“De verantwoordelijkheid ligt bij zowel de arts als de patiënt, maar uiteindelijk kunt u helpen uzelf veilig te houden door de arts die uw warfarine beheert te informeren over elk nieuw geneesmiddel dat u gebruikt,” aldus Oertel.
Disclaimer:
Als service aan onze lezers biedt Harvard Health Publishing toegang tot onze bibliotheek met gearchiveerde content. Let op de datum van de laatste herziening of update van alle artikelen. Geen enkele inhoud op deze site, ongeacht de datum, mag ooit worden gebruikt als vervanging voor direct medisch advies van uw arts of andere gekwalificeerde clinicus.