Wat is Imago Relatietherapie?
Ontwikkeld door dr. Harville Hendrix en dr. Helen LaKelly Hunt in 1980, is Imago Relatietherapie een vorm van relatie- en relatietherapie die zich richt op relationele counseling om conflicten tussen paren om te zetten in mogelijkheden voor genezing en groei.
Het Latijnse woord ‘imago’ – dat ‘beeld’ betekent – verwijst naar het ‘onbewuste beeld van vertrouwde liefde’. Wat we merken is dat er vaak een verband is tussen frustraties in volwassen relaties en ervaringen uit de vroege kindertijd. Bijvoorbeeld, personen die als kind vaak bekritiseerd werden, zullen waarschijnlijk zeer gevoelig zijn voor de kritiek van hun partner. Gevoelens uit de kindertijd van verlating, onderdrukking of verwaarlozing zullen vaak de kop opsteken in een huwelijk of toegewijde relatie.
Wanneer dergelijke “kernkwesties” herhaaldelijk naar boven komen bij een partner, kunnen ze alles overschaduwen wat goed is in een relatie en iemand laten afvragen of hij of zij wel de juiste partner heeft gekozen.
Door middel van Imago Relatietherapie kunnen paren elkaars gevoelens en “kinderwondjes” meer empathisch leren begrijpen, waardoor ze zichzelf en hun relatie kunnen helen en kunnen toewerken naar een meer “Bewuste Relatie.”
Zoals geïllustreerd in Dr. Hendrix’ New York Times bestseller boek, Getting the Love You Want: A Guide for Couples, stelt het leren en onderwijzen van de “Imagodialoog” paren in staat om van schuld en reactiviteit naar begrip en empathie te gaan, zodat ze een diepere en liefdevolle verbinding met elkaar kunnen creëren.
Van conflict naar hoop
Op een bepaald moment in hun relatie krijgen paren vaak te maken met woede en shock, wanhoop en verdriet. Sommigen zijn pas getrouwd en kunnen maar niet begrijpen hoe ze van de hoogten van liefde en glorie in een moeras van hopeloosheid en conflicten terecht zijn gekomen. Anderen zijn al vele jaren getrouwd, en hoewel ze hebben doorgeploeterd – in kalmte of storm – zijn hun dagen van wijn en rozen een vage herinnering. Zelfs als het leven thuis relatief vredig is, klagen echtparen dat ze “niets meer gemeen hebben”. En dus leven ze teleurgesteld of boos naast elkaar, ieder met zijn eigen vrienden en interesses, in een verstandshuwelijk of een regeling die ze “omwille van de kinderen” doorstaan.
Vernielde dromen, welke vorm ze ook aannemen, zijn pijnlijk. Maar er is hoop. In feite ontstaan de pijn en het conflict van toegewijde relaties niet uit een gebrek aan liefde voor onze partners, maar uit een misverstand over waar liefdesrelaties over gaan. Uw conflict kan juist de brandstof zijn voor de vervulling die u zoekt.
Waarom worden we verliefd?
Wat gebeurt er echt als we in- en uit-de-liefde vallen?
Wat gebeurt er echt als stellen ruzie maken?
Om inzicht te krijgen in de verborgen agenda van een relatie, moeten we kijken naar het complexe proces van menselijke groei en ontwikkeling, en naar hoe wij mensen passen in het grotere geheel der dingen.
Wij geloven dat we wezens van de natuur zijn, met het evolutionaire programma van onze soort gecodeerd in onze genen, en dat we allemaal het leven beginnen in een staat van ontspannen en vreugdevolle gelukzaligheid. Als onze verzorgers afgestemd zijn op onze wensen en behoeften, klaar staan en in staat zijn om warmte, veiligheid en voedsel te bieden, worden onze gevoelens van levendigheid en welzijn in stand gehouden. We blijven heel.
Maar zelfs in de beste omstandigheden zijn onze ouders niet in staat om perfecte normen aan te houden, om elke minuut beschikbaar te zijn, om altijd precies te begrijpen wat nodig is of om aan elke eis te voldoen. Moe, boos, depressief, druk, ziek, afgeleid, bang – onze ouders slagen er niet in ons gevoel van veiligheid en troost te ondersteunen.
Elke onvervulde behoefte veroorzaakt angst en pijn en, in onze infantiele onwetendheid, hebben we geen idee hoe we het kunnen stoppen en ons gevoel van veiligheid kunnen herstellen. Als reactie daarop passen we primitieve copingmechanismen toe, variërend van voortdurend huilen om aandacht te krijgen tot ons terugtrekken in onszelf en ontkennen dat we zelfs maar behoeften hebben. Ondertussen, gedurende onze kindertijd, worden we ook gesocialiseerd, gekneed door onze verzorgers en gemeenschappen om in de maatschappij te passen. Opmerkzaam en kneedbaar, leren we wat we moeten doen om liefde en acceptatie te krijgen. We onderdrukken of verstoten delen van onszelf die de maatschappij onaanvaardbaar of niet geliefd vindt. Ons gevoel van “in orde zijn” neemt af, en we eindigen als schaduwen van ons hele, ware zelf.
De meesten van ons hadden “goed genoeg” verzorgers; we doen het goed. Sommigen van ons hadden het niet zo goed, en onze levens worden gehinderd door diepe wonden. We waren allemaal in zekere mate gekwetst in onze kindertijd. We kunnen nu zo goed als we kunnen omgaan met de wereld en onze relaties, maar delen van onze ware aard werden onderdrukt in het onbewuste. We zien er volwassen uit – we hebben banen en verantwoordelijkheden – maar we lopen gewond rond, proberen het leven ten volle te leven terwijl we onbewust hopen dat we op de een of andere manier het gevoel van vreugdevolle levendigheid waarmee we begonnen, kunnen herstellen.
Wanneer we verliefd worden, geloven we dat we dat gevoel van vreugdevolle levendigheid gevonden hebben! Plotseling zien we het leven in technicolor. We knabbelen aan elkaars oren en vertellen elkaar alles; onze beperkingen en starheden smelten weg. We zijn sexier, slimmer, grappiger, meer gevend. We voelen ons heel, we voelen ons onszelf. Eindelijk voelen we ons veilig, en halen opgelucht adem. Het lijkt erop dat alles toch nog goed komt.
Waarom gaat het mis bij verliefdheid?
Maar het is onvermijdelijk – vaak als we trouwen of gaan samenwonen – dat er dingen mis gaan. In sommige gevallen breekt de hel los. De sluier van illusie valt weg, en het blijkt dat onze partners anders zijn dan we dachten dat ze waren. Het blijkt dat ze kwaliteiten hebben die we niet kunnen verdragen. Zelfs kwaliteiten die we ooit bewonderden, irriteren ons. Oude kwalen komen weer boven als we beseffen dat onze partners niet voor ons kunnen of willen zorgen zoals ze beloofd hebben. Onze droom spat uiteen.
Desillusie slaat om in woede, aangewakkerd door de angst dat we niet zullen overleven zonder de liefde en veiligheid die binnen ons bereik lagen. Omdat onze partner ons niet langer vrijwillig geeft wat we nodig hebben, veranderen we van tactiek en proberen we onze partners tot zorg te manoeuvreren – door woede, huilen, terugtrekken, schaamte, intimidatie, kritiek – wat ook maar werkt. We zullen zorgen dat ze van ons houden. Of we onderhandelen over tijd, liefde, klusjes, cadeautjes.
De machtsstrijd is begonnen, en kan vele jaren duren, tot we uit elkaar gaan. Of we schikken ons in een ongemakkelijke wapenstilstand.
Wat is hier aan de hand? Blijkbaar heb je een Imago partner gevonden. Iemand, vrees ik, die (op dit moment) bij uitstek ongeschikt is om u de liefde te geven die u wenst.
Dit is bovendien wat er hoort te gebeuren!
Laat me het uitleggen. We denken allemaal dat we keuzevrijheid hebben als het gaat om het kiezen van onze partners. Maar wat we ook denken te zoeken in een partner, ons onderbewustzijn heeft zijn eigen agenda.
Onze primitieve “oude” hersenen hebben een dwingende, niet-onderhandelbare drang om het gevoel van levendigheid en heelheid waarmee we ter wereld kwamen te herstellen. Om dat te bereiken, moet het de schade herstellen die in de kindertijd is aangericht als gevolg van onvervulde behoeften, en de manier waarop het dat doet is door een partner te vinden die ons kan geven wat onze verzorgers niet konden bieden.
Je zou dus denken, dat we iemand zouden kiezen die heeft wat onze verzorgers misten. Was dat maar zo! Maar het oude brein heeft een eigen mening, met een eigen checklist van gewenste kwaliteiten. Het draagt zijn eigen beeld van de perfecte partner met zich mee, een complexe synthese van kwaliteiten die gevormd is als reactie op de manier waarop onze verzorgers op onze behoeften hebben gereageerd. Elk plezier of elke pijn, elke transactie uit de kindertijd, heeft zijn stempel op ons gedrukt, en deze collectieve indrukken vormen een onbewust beeld dat we altijd proberen te repliceren als we onze omgeving scannen op zoek naar een geschikte partner.
Dit beeld van “de persoon die mij weer heel kan maken” noem ik het Imago.
Hoewel we bewust alleen de positieve eigenschappen zoeken, zijn de negatieve eigenschappen van onze verzorgers onuitwisbaarder in ons Imagobeeld gegrift, omdat dat de eigenschappen zijn die de pijnlijke ervaringen hebben veroorzaakt die we nu proberen te helen. Onze onbewuste behoefte is om ons gevoel van levendigheid en heelheid hersteld te zien door iemand die ons herinnert aan onze verzorgers. Met andere woorden, we zoeken iemand met dezelfde tekorten aan zorg en aandacht die ons in de eerste plaats hebben gekwetst.
Dus wanneer we verliefd worden, wanneer de klokken luiden en de wereld in zijn geheel een betere plaats lijkt, vertelt ons oude brein ons dat we iemand hebben gevonden bij wie we eindelijk in onze behoeften kunnen voorzien. Helaas, omdat we niet begrijpen wat er aan de hand is, zijn we geschokt als de vreselijke waarheid van onze geliefde aan de oppervlakte komt, en onze eerste impuls is om gillend de andere kant op te rennen.
Maar dat is niet al het slechte nieuws. Een ander krachtig bestanddeel van ons imago is dat we op zoek gaan naar de kwaliteiten die in onszelf ontbreken en die verloren zijn gegaan in het gewoel van de socialisatie. Als we verlegen zijn, zoeken we iemand die extravert is; als we ongeorganiseerd zijn, voelen we ons aangetrokken tot iemand die koel en rationeel is. Maar uiteindelijk, als onze eigen gevoelens – onze onderdrukte uitbundigheid of woede – worden aangewakkerd, voelen we ons ongemakkelijk, en bekritiseren we onze partners omdat ze te extravert, te koud rationeel, te temperamentvol zijn.
Waarom is een conflict goed?
Waarzijn van onszelf is de sleutel; het verandert alles.
Wanneer we begrijpen dat we onze partners hebben gekozen om bepaalde pijnlijke ervaringen te helen, en dat het helen van die ervaringen de sleutel is tot het einde van het verlangen, hebben we de eerste stap gezet op de reis naar echte liefde.
Wat we moeten begrijpen en accepteren is dat conflicten horen te gebeuren. Dit is zoals de natuur het bedoeld heeft: Alles in de natuur is in conflict. Conflict is een teken dat de psyche probeert te overleven, om aan zijn behoeften te voldoen en heel te worden. Alleen zonder deze kennis is een conflict destructief.
Echtscheiding lost de relatieproblemen niet op. We ontdoen ons misschien van onze partners, maar we houden onze problemen, en slepen ze mee in de volgende relatie. Echtscheiding is onverenigbaar met de bedoelingen van de natuur.
Romantische liefde wordt geacht te eindigen. Het is de lijm die twee onverenigbare mensen aanvankelijk aan elkaar bindt, zodat ze zullen doen wat nodig is om zichzelf te genezen.
Het goede nieuws is dat, hoewel veel paren hopeloos opgesloten raken in de machtsstrijd, ook daaraan een einde hoort te komen.
Wat we ook mogen geloven, relaties worden niet geboren uit liefde, maar uit behoefte; echte liefde wordt geboren in relaties, als resultaat van het begrijpen waar ze over gaan en het doen wat nodig is om ze te hebben.
Je bent misschien al bij je droompartner, maar op dit moment is hij of zij vermomd – en, net als jij, in pijn. Een Bewuste Relatie zelf is de praktijk die je nodig hebt om je gevoel van levendigheid te herstellen. Het doel van Imago Practice is om de machtsstrijd te veranderen en jullie op het pad van echte liefde te zetten.
Hoe conflicten ons dichter bij elkaar brengen
Veel problemen van paren zijn geworteld in onbegrepen, gemanipuleerde of vermeden communicatie. Om dit te corrigeren hebben we de Imago Dialoog gecreëerd, de kernvaardigheid van de Imago Praktijk.
Met behulp van deze effectieve communicatietechniek kun je de manier waarop je met elkaar praat herstructureren, zodat wat je tegen elkaar zegt naar je wordt teruggekaatst, wordt gevalideerd, en wordt meegevoeld. Je kunt de Imago Dialoog gebruiken om elkaar alles te vertellen over je jeugd, om je frustraties duidelijk te benoemen, en om precies te verwoorden wat je van elkaar nodig hebt om te helen.
Een heldere communicatie is een venster in de wereld van je partner; echt gehoord worden is een krachtig afrodisiacum.
Na verloop van tijd gaan we van het staren naar de buitenkant naar het delen van de binnenkant, als we leren deel te nemen aan het emotionele rijk van de ander, terwijl we vasthouden aan onze eigen, aparte ervaring.
In het begin kan Dialoog kunstmatig aanvoelen.
In de Dialoog slaan beide partners een brug naar elkaars wereld, niet alleen gemotiveerd door het verlangen van de ontvanger om “gehoord en begrepen” te worden, maar ook om tegemoet te komen aan de behoefte van de zender om “gehoord en begrepen” te worden. De Dialoog bevordert intentionaliteit, een verbintenis om ons leven te vertragen en specifieke ononderbroken tijd aan onze relaties te besteden. De Dialoog zegt uiteindelijk tegen de ander: “Ik respecteer jouw anders-zijn; ik wil ervan leren. En ik wil de mijne met jou delen.”
Een van de grootste lessen van de Dialoog is de ontdekking van twee verschillende werelden. Als er twee mensen bij betrokken zijn, zijn er altijd twee werkelijkheden. Deze realiteiten zullen altijd op kleine en grote manieren verschillend zijn, wat er ook gebeurt. En de werkelijkheid van de ander kan worden begrepen, aanvaard, gewaardeerd en zelfs bemind, maar niet identiek worden gemaakt aan de onze.
Het vinden van ware liefde
De Dialoog moet ook in daden worden omgezet: we geven onze partners wat ze nodig hebben, en niet alleen wat gemakkelijk te geven is. Nu komen we tot de kern van de zaak: in een Bewuste relatie stemmen we in met verandering om onze partner te geven wat hij/zij nodig heeft. Dit is een radicaal idee. De conventionele wijsheid zegt dat mensen niet veranderen, dat we gewoon moeten leren elkaar te accepteren zoals we zijn. Maar zonder verandering is er geen groei; we zijn beperkt tot het lot, tot het blijven steken in ons ongeluk.
Verandering is de katalysator voor genezing. Door te veranderen om onze partners te geven wat ze nodig hebben, helen we onze eigen pijnlijke ervaringen. Ons eigen gedrag is ontstaan als reactie op onze specifieke ontberingen; het is onze aanpassing aan verlies. Door onze partners te geven wat voor ons het moeilijkst te geven is, moeten wij ons verborgen zelf in het licht brengen, delen van onszelf toe-eigenen en verlevendigen. Als we ons gedrag veranderen in reactie op onze partner, helen we onze partner en onszelf.
Ik noem het proces waarbij we ons vastgeroeste gedrag veranderen om onze partners te geven wat ze nodig hebben rekbaar, want het vereist dat we onze angsten overwinnen en doen wat onnatuurlijk is. Onze weerstand weerspiegelt onze verdedigingen. Vaak kunnen we het gevoel hebben dat we onszelf verliezen, maar we zijn onszelf nu niet; het is in de smeltkroes van verandering dat we onszelf hervinden.
In de loop van de tijd, als onze partners hun liefde voor ons tonen, als ze leren over en onze verborgen zelf accepteren, en als we ons uitrekken om van onze partners te houden, vermindert onze pijn en onze zelfabsorptie. We herstellen onze empathische gevoelens voor onze partners, en onze gevoelens van verbondenheid met de ander die verloren gingen in de pijn van onze kindertijd. Eindelijk leren we onze partners voor zichzelf te zien, met hun eigen wereld van persoonlijke betekenis, hun eigen ideeën en dromen, en niet slechts als verlengstukken van onszelf, of zoals we zouden willen dat ze waren. We zeggen niet langer: “Vond je die vreselijke film goed?”, maar: “Vertel me waarom je die film goed vond. Ik wil weten hoe jij erover denkt.”
Eindelijk kunnen we ons ontspannen; alles is in orde.
Een bewuste relatie is een spiritueel pad dat ons weer naar huis leidt, naar vreugde en levendigheid, naar het gevoel van eenheid waarmee we begonnen zijn. In de loop van de Imago Praktijk leren we dagelijks, op grote en kleine manieren, liefde als gedrag te uiten: met andere woorden, in het uitrekken om onze partner te geven wat hij nodig heeft, leren we lief te hebben. De transformatie van onze relaties zal niet gemakkelijk of snel tot stand komen; we beginnen aan een levenslange reis.
Neem de volgende stap:
1. Lees een exemplaar van de New York Times bestseller, Krijg de liefde die je wilt
2. Woon een Krijg de liefde die je wilt workshop bij van Harville en Helen.
3. Zoek een getrainde Imago Therapeut of een workshop van een Certified Workshop Presenter bij jou in de buurt.