De gevlochten challah, die wordt gemaakt met eieren, is het Joodse sabbat- en feestdagenbrood. Het is omgeven door folklore en traditie en beladen met symboliek. Bij feestelijke gelegenheden wordt een zegen uitgesproken over twee broden, als symbool voor de twee porties van het manna dat op vrijdag werd uitgedeeld aan de kinderen van Israël tijdens hun Exodus uit Egypte.
Voor een verscheidenheid aan challah recepten, variërend van Honing Volkoren tot Dubbele Chocolade Chip tot Gluten-Vrij, ga naar The Nosher, MyJewishLearning’s levendige food blog. Of klik hier voor een traditioneel challahrecept.
De broden worden op tafel bedekt door een decoratieve challahhoes of een wit servet, dat de dauw voorstelt die zich ’s morgens op het manna verzamelde. Ook maanzaad en sesamzaadjes die op het brood worden gestrooid, symboliseren het manna dat uit de hemel viel.
Challah wordt in verschillende maten en vormen gemaakt, die allemaal een betekenis hebben. Gevlochten, die drie, vier of zes strengen kunnen hebben, zijn de meest voorkomende, en omdat ze eruit zien als ineengestrengelde armen, symboliseren ze liefde. Drie vlechten symboliseren waarheid, vrede en rechtvaardigheid. Twaalf bobbels van twee kleine of één groot gevlochten brood herinneren aan het wonder van de 12 broden voor de 12 stammen van Israël. Ronde broden, waar geen begin en geen einde aan is, worden voor Rosh Hashanah gebakken om continuïteit te symboliseren. Ladder- en handvormen worden geserveerd bij de maaltijd voor het vasten van Jom Kippoer, waarbij de ladder betekent dat we moeten opstijgen naar grote hoogten, de hand dat we mogen worden ingeschreven voor een goed jaar. Op Purim symboliseren kleine driehoekige broden de oren van Haman; op Shavuot stellen twee langwerpige naast elkaar de Tafelen der Wet (de 10 geboden) voor. De bulkah is een gesegmenteerde rechthoekige challah. Zoete challahs met honing of rozijnen worden tijdens de feestdagen gebakken om vreugde en geluk te brengen.
De naam challah is afgeleid van het Hebreeuwse woord voor portie in het bijbelse gebod van het eerste van uw deeg zult gij de Heer een portie geven als geschenk in uw geslachten. Joden werden bijbels geboden om van hun deeg een vierentwintigste af te scheiden en dit elke sabbat aan de kohanim (priesters) te geven.
Het nemen van challah
In de tijd na de Tempel verordenden de rabbijnen dat een challah (portie), die ten minste de grootte van een olijf moest hebben, van het deeg gescheiden en verbrand moest worden. Het is nog steeds een traditie voor Joodse bakkers en huisvrouwen om een klein klompje gerezen deeg van elk soort brood af te scheuren en het (meestal in folie gewikkeld) in de oven of het vuur te verbranden terwijl ze een zegen uitspreken.
De naam challah werd in de Middeleeuwen gegeven aan een brood in Zuid-Duitsland, toen het door Joden werd geadopteerd voor de sabbat. Het was het traditionele lokale zondagbrood, en de verschillende vormen en ontwerpen pasten in de lokale traditie van decoratieve broden.
John Cooper in Eat and Be Satisfied: A Social History of Jewish Food merkt op dat de eerste vermelding van het brood dateert uit de 15e eeuw en dat de term werd bedacht in Oostenrijk. Daarvoor heette het brood berches, een naam die vandaag de dag nog steeds door Joden in sommige delen wordt gebruikt. Het brood werd het joodse rituele brood in Duitsland, Oostenrijk en Bohemen en werd meegenomen naar Polen, Oost-Europa en Rusland toen de joden naar het oosten migreerden. Huisvrouwen kneedden het deeg op donderdag, lieten het een nacht rijzen, en stonden vrijdag vroeg op om het te bakken. Vaak bakten zij al het brood voor de week tegelijk, om geen brandstof te verspillen. De kenmerkende geur die uit de oven komt en het huis vult als het brood gebakken is, is het sabbatsaroma dat de herinneringen van de oude Jiddischtalige wereld doordringt.
Met toestemming overgenomen uit The Book of Jewish Food: An Odyssey from Samarkand to New York, uitgegeven door Knopf.