Jeśli kiedykolwiek odwiedziliście muzeum historii naturalnej, być może widzieliście okazały szkielet górujący nad wami, z gigantycznymi kłami łagodnie wznoszącymi się ku niebu i kształtem przypominający słonia. Być może od razu pomyślałeś o mamucie wełnistym, najbardziej znanym krewnym słonia, spopularyzowanym przez Manny’ego, zrzędliwego mamuta z Epoki lodowcowej. Jednak jest jeszcze jeden krewny, o którym z pewnością słyszeliście: mastodont.
Ale choć podobne, istnieją kluczowe różnice między mamutami i mastodontami.
Pochodzenie mastodontów i mamutów
Po pierwsze, mastodonty powstały znacznie wcześniej, około 27 do 30 milionów lat temu. Mamuty są „młode” w porównaniu z nimi, pojawiły się zaledwie 5,1 miliona lat temu w Afryce. Istniało wiele gatunków mamutów, ale słynny mamut wełnisty jest dzieckiem z gromady, pojawił się zaledwie 250 000-400 000 lat temu.
Mammoty można było znaleźć w całej Eurazji i Ameryce Północnej. Mastodonty nie były tak rozpowszechnione i nazywały Amerykę Północną i Środkową swoim domem (to wciąż spory obszar, zważywszy, że można je było znaleźć od Alaski po środkowy Meksyk).
Ale mamuty wolały chłodniejsze temperatury, a mastodonty cieplejsze, oba żyły w Beringii, krainie między wschodnią Syberią a Alaską, która nie była pokryta oceanem podczas epoki lodowcowej.
Żyły tam w tym samym czasie podczas wczesnego i średniego plejstocenu, ale mastodonty odeszły, ponieważ zrobiło się dla nich zbyt chłodno. Mamuty przetrwały w Beringii do 13 000 lat temu, a podgrupa, która wyewoluowała w kierunku małych rozmiarów (około wielkości dużego konia), przetrwała na wyspach arktycznych do niedawna, bo 4 000 lat temu.
Aby spojrzeć na to z perspektywy czasu, Wielka Piramida była budowana w tym samym czasie, gdy mini mamuty rządziły arktyczną wyspą – jakkolwiek szalenie to brzmi, mamuty i piramidy były w tym samym czasie (przez krótki okres).
Różnice w stylu życia
Mamuty i mastodonty prowadziły różny styl życia, a ich wygląd odzwierciedla te różnice.
Mastodonty żyły głównie w lasach. W związku z tym ich zęby mają stożkowate wypustki, idealne do miażdżenia liści i gałązek. Czasami rośliny, którymi żywiły się zwierzęta, są również zachowane wraz z ich skamieniałymi szczątkami. Naukowcy, którzy zbadali zawartość jelit mastodontów, znaleźli w nich wiele gałązek z drzew iglastych, podczas gdy w innym badaniu stwierdzono obecność w ich wnętrznościach głównie niskiej roślinności zielnej. Dlatego też mastodonty prawdopodobnie pasły się i żarły, zmieniając swoje preferencje w zależności od pory roku i miejsca, w którym się znajdowały.
Mastodonty zostały nazwane ze względu na kształt ich zębów. Francuski taksonom Georges Cuvier najwyraźniej uważał, że zęby wyglądają jak piersi, więc wyprowadził ich nazwę od masto („pierś” po grecku) i odon („zęby” po grecku).
Z drugiej strony mamuty są znacznie bliżej spokrewnione ze współczesnymi słoniami niż mastodontami, a prowadziły podobny tryb życia. One również żyły na dużych, otwartych równinach i miały płaskie zęby z grzbietami do wypasu. Słonie również mają zęby o podobnym kształcie. Mamuty żywiły się głównie roślinami kwitnącymi, ponieważ zawierają one więcej białka i są łatwiejsze do strawienia niż trawy. Niektóre gatunki mamutów żywiły się również innymi rodzajami pokarmu wegetariańskiego, takimi jak liście kaktusów, drzew i krzewów.
Dziecko mamuta zachowane w wiecznej zmarzlinie ujawniło również, że małe mamuty jadły łajno swoich rodziców, ponieważ jest ono łatwiejsze do przeżucia, podobnie jak robią to żyjące dziś słonie.
Różnice fizyczne między mamutami i mastodontami
Chociaż mamuty i mastodonty były zarówno dużymi, owłosionymi, podobnymi do słoni stworzeniami, miały pewne różnice inne niż kształt zębów. Mastodonty były nieco krótsze i bardziej krępej budowy. Ponieważ mamuty żyły raczej w zimniejszym klimacie, miały tłuste garby, w których przechowywały dodatkowe składniki odżywcze niezbędne do przetrwania długich, mroźnych zim i cieplejszego futra. Kły mamutów były bardziej zakrzywione, podczas gdy kły mastodontów były prostsze i krótsze.
Mamuty miały charakterystyczny guz na szczycie czaszki, podczas gdy mastodonty miały bardziej płaskie głowy. Istniało wiele gatunków mamutów (nie tylko mamut wełnisty!) i mastodontów, które różniły się nieznacznie w różnych aspektach wyglądu – na przykład różnice szkieletowe i zębowe.
Wyginięcie
Ale mastodonty wyewoluowały wcześniej niż mamuty, oba wyginęły w podobnym czasie, około 10 000 lat temu.
Między ekspertami nie ma zgodności co do tego, co dokładnie spowodowało upadek tych łagodnych olbrzymów – ale istnieją dwie dominujące teorie.
Pierwszą z nich jest to, że nie były one w stanie przetrwać z powodu rosnących temperatur po zakończeniu ostatniej epoki lodowcowej 12 000 lat temu. Lodowce cofnęły się, a poziom mórz wzrósł, przy czym cieplejsza temperatura spowodowała zmianę środowiska. Tam, gdzie wcześniej były otwarte lasy i łąki, wyrosły lasy. Arktyczna tundra i step były zdominowane przez kwitnące rośliny, ale kiedy klimat stał się bardziej wilgotny i cieplejszy, zostały one zastąpione przez trawy, które nie były tak pożywne i łatwe do strawienia dla mamutów.
Jednak niektórzy badacze twierdzą, że podobne okresy ocieplenia miały miejsce w ciągu ostatnich kilku milionów lat w obrębie epoki lodowcowej bez tak katastrofalnych skutków. Dlatego też druga teoria głosi, że ktoś nowy na scenie odegrał dużą rolę w ich upadku, a dokładniej ludzie.
Istnieją dowody na to, że Homo erectus jadł mięso mamuta 1,8 mln lat temu, ale może to być wynik padlinożerstwa, a nie aktywnego polowania.
Niektóre miejsca powstałe w ciągu ostatnich 50 000 lat w Europie Wschodniej i Wielkiej Brytanii przedstawiają dalsze dowody na to, że ludzie polowali na mamuty: mieszkania wykonane z kości mamutów i szczątków mamutów. Rozprzestrzenianie się bardziej wykwalifikowanych ludzkich myśliwych w Eurazji i Ameryce Północnej zbiegło się w czasie ze zniknięciem mamutów i mastodontów. Jednak stworzenia te żyły na tak ogromnym obszarze, włączając w to odległe obszary Syberii, że nie jest pewne, czy ludzie z prymitywną bronią byliby w stanie je zdziesiątkować.
http://cloudinary.com.
Bardziej prawdopodobne jest, że połączenie zmieniającego się klimatu i ludzkich myśliwych doprowadziło te olbrzymy do ich końca. Kurczenie się obszarów nadających się do życia prawdopodobnie spowodowało wymarcie wielu z nich, czyniąc pozostałe populacje bardziej wrażliwymi.
W sumie mamuty i mastodonty prowadziły inny tryb życia, ale nadal wyglądały dość podobnie, z wyjątkiem pewnych specjalnych przystosowań do ich diety i klimatu. Mają też podobne przyczyny swojego upadku. A teraz, podczas następnej wizyty w muzeum historii naturalnej, sprawdź, czy uda ci się odgadnąć, czy ten wielki, kłamikowaty szkielet to mamut czy mastodont.