Odróżnia się od opisanego powyżej typu stanowienia prawa bardziej świadomy i wyraźny typ ustawodawstwa sądowego, który jest nieco mniej kontrowersyjny. Jest ono ukierunkowane na reguły proceduralne, według których działają sądy; w Stanach Zjednoczonych i gdzie indziej, reguły proceduralne są generalnie podporządkowane koncepcji znanej jako due process (znanej poza Stanami Zjednoczonymi jako fair procedure). Jest to dziedzina techniczna, w której potrzebna jest wiedza ekspercka, taka, jaką posiadają sędziowie i prawnicy, w której wymagana jest stała dbałość o szczegóły i w której rzadko spotyka się wprost poważne problemy polityki społecznej, gospodarczej czy politycznej. Niektóre organy ustawodawcze, mogąc lub chcąc poświęcić jedynie sporadyczną uwagę codziennym problemom zarządzania sporami sądowymi, przekazały uprawnienia do regulowania procedury samym sądom. Nie jest to sądowe tworzenie prawa ad hoc jako produkt uboczny rozstrzygania spraw, ale otwarcie uznane ogłaszanie ogólnych reguł na przyszłość, w formie legislacyjnej, przez sądy, a nie legislatury.
Wybitny przykład sądowego tworzenia reguł można znaleźć w Stanach Zjednoczonych, gdzie Kongres przekazał Sądowi Najwyższemu szerokie uprawnienia do formułowania reguł procedury cywilnej, karnej i apelacyjnej dla sądów federalnych. Sąd Najwyższy korzysta również z prawa do zmiany tych reguł od czasu do czasu, gdy doświadczenie wskazuje, że zmiany są pożądane. Chociaż Kongres zastrzega sobie prawo do zawetowania przepisów ogłoszonych przez Sąd Najwyższy, nie odczuwał takiej potrzeby. Te przepisy proceduralne często odzwierciedlają bardzo znaczące uprzedzenia do takich czy innych interesów; przykładem mogą być przepisy dotyczące sposobów, w jakie poszczególni obywatele mogą być łączeni w „klasę”, aby mogli wspólnie dochodzić swoich roszczeń w systemie sądownictwa federalnego.
Inne ciała ustawodawcze, w tym władze niektórych stanów USA i większości krajów Europy kontynentalnej, nie były skłonne obdarzyć sądów tak wielkim zaufaniem i zachowały dla siebie prawo do regulowania procedury. Rezultaty były różne. Sądy czasami tak bardzo pogrążają się w codziennym podejmowaniu decyzji, że nie poświęcają należytej uwagi prawidłowemu funkcjonowaniu machiny sądowej i utrwalają zasady, które są nadmiernie sztywne, nierealistyczne i niedostosowane do potrzeb stron procesowych, co miało miejsce w Anglii i koloniach amerykańskich w XVIII i pierwszej części XIX wieku. Gdy taka sytuacja ma miejsce, konieczna jest reforma poprzez działania legislacyjne. Jednakże, pomijając sporadyczną konieczność wprowadzenia poważnych zmian, doświadczenie krajów common law wskazuje, że tworzenie reguł proceduralnych lepiej powierzyć sądom niż organom ustawodawczym.