Yayoi Kusama, (ur. 22 marca 1929, Matsumoto, Japonia), japońska artystka, która sama siebie określała mianem „artystki obsesyjnej”, znana z szerokiego zastosowania kropek i instalacji nieskończoności. Stosowała malarstwo, rzeźbę, sztukę performance i instalacje w różnych stylach, w tym pop-artu i minimalizmu.
Kiedy urodziła się Yayoi Kusama?
Yayoi Kusama urodziła się 22 marca 1929 roku w Matsumoto, w Japonii.
Z czego znana jest Yayoi Kusama?
Yayoi Kusama jest japońską artystką znaną z szerokiego stosowania kropek i instalacji nieskończoności. Godne uwagi prace to Obliteration Room (2002-obecnie) i Infinity Mirror Room-Phalli’s Field (1965/2016), pierwsza z wielu odrębnych iteracji.
Jak Yayoi Kusama stała się sławna?
Yayoi Kusama wystawiła kilka nieautoryzowanych performance’ów w Nowym Jorku w latach 60. XX wieku, które przyciągnęły uwagę prasy, zwłaszcza Grand Orgy to Awaken the Dead (1969), podczas której malowała kropki na nagich ciałach uczestników w muzeum. Jej kariera odrodziła się w połowie lat 2010-tych dzięki kilku wystawom prezentującym jej Infinity Mirror Rooms.
Gdzie kształciła się Yayoi Kusama?
Według jej własnych relacji, Kusama zaczęła malować jako dziecko. Miała niewielkie formalne wykształcenie, studiowała sztukę tylko przez krótki czas (1948-49) w Kyōto City Specialist School of Arts.
Jaka była rodzina Yayoi Kusamy?
Yayoi Kusama urodziła się jako najmłodsza córka zamożnej rodziny. Wskazała, że jej matka znęcała się nad nią fizycznie i werbalnie, a ojciec był kobieciarzem. Mimo że pozostawała w związkach z innymi artystami, nigdy nie wyszła za mąż ani nie miała dzieci.
Według jej własnych relacji, Kusama zaczęła malować jako dziecko, mniej więcej w czasie, gdy zaczęła doświadczać halucynacji, które często obejmowały pola kropek. Te halucynacje i motyw kropek będą wpływać na jej sztukę przez całą karierę. Miała niewielkie wykształcenie formalne, krótko (1948-49) studiowała sztukę w Specjalistycznej Szkole Sztuk Pięknych w mieście Kyōto. Konflikt rodzinny i chęć zostania artystką skłoniły ją do przeprowadzki w 1957 roku do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkała w Nowym Jorku. Przed wyjazdem z Japonii zniszczyła wiele swoich wczesnych obrazów.
Wśród jej wczesnych prac w Nowym Jorku znalazły się obrazy, które nazwała „siatką nieskończoności”. Składały się one z tysięcy drobnych znaków obsesyjnie powtarzanych na dużych płótnach bez względu na ich krawędzie, tak jakby ciągnęły się w nieskończoność. Prace te eksplorowały fizyczne i psychologiczne granice malarstwa, a pozornie niekończące się powtórzenia znaków wywoływały niemal hipnotyczne odczucia zarówno u widza, jak i u artystki. Jej obrazy z tego okresu antycypowały rodzący się ruch minimalistyczny, ale wkrótce jej twórczość przeniosła się do pop-artu i sztuki performance. Stała się centralną postacią nowojorskiej awangardy, a jej prace były wystawiane obok prac takich artystów jak Donald Judd, Claes Oldenburg i Andy Warhol.
Obsesyjne powtarzanie było tematem rzeźby i instalacji Kusamy, które zaczęła wystawiać na początku lat 60. Temat seksualnego niepokoju łączył wiele z tych prac, w których Kusama pokrywała powierzchnię obiektów, takich jak fotel w Accumulation No. 1 (1962), małymi miękkimi fallicznymi rzeźbami skonstruowanymi z białej tkaniny. Do instalacji z tego okresu należy Infinity Mirror Room-Phalli’s Field (1965), lustrzany pokój, którego podłogi pokryte były setkami wypchanych falliczek, na których namalowane były czerwone kropki. Lustra dały jej możliwość tworzenia nieskończonych płaszczyzn w swoich instalacjach, z których korzystała również w późniejszych pracach.
Przypominając czasy, sztuka performance Kusamy eksplorowała idee antywojenne, antyestablishmentowe i wolnej miłości. Happeningi te często wiązały się z publiczną nagością, z deklarowanym zamiarem rozmontowania granic tożsamości, seksualności i ciała. W Grand Orgy to Awaken the Dead (1969) Kusama malowała kropki na nagich ciałach uczestników w nieautoryzowanym performance w fontannie w ogrodzie rzeźb nowojorskiego Museum of Modern Art. Krytycy zarzucali jej intensywną autopromocję, a jej praca była regularnie opisywana w prasie; Grand Orgy pojawiła się na pierwszej stronie New York Daily News.
Kusama wróciła do Japonii w 1973 roku. Od 1977 roku, z własnego wyboru, mieszkała w szpitalu psychiatrycznym. W tym okresie nadal tworzyła sztukę, a także pisała surrealistyczną poezję i fikcję, w tym The Hustlers Grotto of Christopher Street (1984) i Between Heaven and Earth (1988).
Kusama powróciła do międzynarodowego świata sztuki w 1989 roku, wystawiając w Nowym Jorku i Oxfordzie, w Anglii. W 1993 roku reprezentowała Japonię na Biennale w Wenecji, prezentując prace, wśród których znalazła się Mirror Room (Pumpkin), instalacja, w której wypełniła lustrzany pokój rzeźbami z dyni pokrytymi charakterystycznymi dla niej kropkami. W latach 1998-1999 duża retrospektywa jej prac była pokazywana w Los Angeles County Museum of Art, Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Walker Art Center w Minneapolis, Minnesota, oraz w tokijskim Museum of Contemporary Art. W 2006 roku otrzymała nagrodę Praemium Imperiale Japońskiego Stowarzyszenia Sztuki za malarstwo. Jej prace były przedmiotem dużej retrospektywy w Whitney Museum of American Art w Nowym Jorku w 2012 roku, a wystawa objazdowa przyciągnęła rekordowe tłumy w Hirshhorn Museum and Sculpture Garden w Waszyngtonie, D.C., w 2017 roku. Na tej ostatniej wystawie zaprezentowano próbkę Infinity Mirrored Rooms Kusamy, instalacji składających się zazwyczaj z lustrzanego pomieszczenia z setkami kolorowych świateł, a prace te szybko stały się jednymi z jej najpopularniejszych dzieł. W tym samym roku artystka otworzyła w Tokio muzeum poświęcone jej twórczości, w pobliżu swojego studia i szpitala psychiatrycznego, w którym mieszkała.
Toru Yamanaka-AFP/Getty Images