Mimo że współczesne okno może wydawać się całkiem prostą konstrukcją, w rzeczywistości składa się ono z dziesiątek starannie zaprojektowanych części. Okna z podwójnymi szybami są w stanie izolować o wiele lepiej niż pojedyncza tafla szkła – ale nawet ona wymagała setek lat udoskonaleń i inżynierii, zanim udało się ją zrobić na tyle grubą i płaską, by można było przez nią widzieć.
Zanim powstały najwcześniejsze formy szkła, okno było zwykłą dziurą w ścianie budynku, nad którą w nocy można było zawiesić surowe zasłony ze zwierzęcych skór. Niezbyt to wygodne! Jak więc powstały współczesne szklane okna?
Kiedy wynaleziono szklane okna?
Szkło, jako materiał, występuje w przyrodzie rzadko. Zazwyczaj występuje w postaci obsydianu, który jest całkowicie czarny. Szkło syntetyczne po raz pierwszy rozpowszechniło się w starożytnym Egipcie i Mezopotamii około 3500 r. p.n.e., a tysiące lat później zaczęto je stosować do wyrobu waz i pucharów.
Z drugiej strony, szklane okna pojawiły się znacznie później. Starożytni Rzymianie używali ich sporadycznie w bardziej ekskluzywnych willach i budynkach rządowych – choć ich właściwości optyczne były daleko w tyle za tym, czego moglibyśmy oczekiwać dzisiaj. W niektórych miejscach, takich jak kościoły, ta trudność stała się szansą: witraże pozwalały na przedstawienie pewnych scen religijnych. W takim otoczeniu przejrzystość nie miała znaczenia.
Najwcześniejsze formy szkła okiennego to „szerokie tafle”. Wytwarzano je, wydmuchując najpierw szklaną rurkę, a następnie odcinając jeden bok i zwijając całość na płasko.
Trudności związane z produkcją szklanych okien sprawiły, że stały się one symbolem statusu – i tak było aż do czasów Anglii Tudorów, gdzie tylko najbogatsze domy mogły sobie pozwolić na okna przyzwoitej wielkości. W Europie włoski renesans nie pozostawił bez wpływu na żaden aspekt kultury czy przemysłu. Tamtejsze okna stały się wyższe i smuklejsze, a także oddzielone słupkami i ryglami (drewnianymi poprzeczkami biegnącymi przez powierzchnię okna). Z czasem elementy te stawały się coraz węższe – tak, aby więcej światła mogło przechodzić przez okno.
Okno skrzydłowe
W XVII wieku wprowadzono zupełnie inny rodzaj okna: okno skrzydłowe. Ta odmiana okna składała się z dwóch ruchomych paneli, które można było przesuwać jeden za drugim, aby utworzyć otwór. Okna tego rodzaju musiały być wykonane z „szkła koronowego”: bardziej przystępnego cenowo materiału, który powstawał poprzez wirowanie tarcz, a następnie cięcie tych tarcz na szerokie arkusze.
Nowoczesne okna
Dzisiaj nasze okna są niemal powszechnie wykonywane z maszynowo obrabianego szkła typu „float”. Proces ten powstał w połowie XIX wieku i choć od tego czasu został znacznie udoskonalony, zasady jego działania pozostają niezmienne: roztopione szkło wlewa się do wanny z roztopioną cyną. Oba materiały są niemieszalne, co oznacza, że tafla szkła unosi się na stopionej cynie podczas stygnięcia (podobnie jak olej unosi się na wodzie). W rezultacie otrzymujemy idealnie gładką taflę na obu powierzchniach, która po dodatkowej obróbce staje się idealnie przezroczysta.