Geïnterviewd op BBC Two’s ‘Trust Me, I’m a Doctor’, de geschiedenis van het griepvirus en de ontwikkeling van een nieuw type griepvaccin – een Universeel Griepvaccin bood kijkers een nuttig en interessant inzicht. In tegenstelling tot het huidige conventionele vaccin zou dit nieuwe toekomstige vaccin mensen gedurende meerdere seizoenen beschermen, en zelfs in het geval dat er een gloednieuw griepvirus opduikt, zoals in 2009 is gebeurd.
We streven ernaar een universeel griepvaccin te ontwikkelen, zodat mensen niet elk jaar hoeven te worden gevaccineerd en op het onverwachte zijn voorbereid. In deze blog gaan we in op de geschiedenis van het vaccin – en ook op een korte geschiedenis van het virus zelf – om de achtergrond te schetsen.
Het begin?
De allereerste beschrijving van griep werd beschreven in het ‘Boek der Epidemieën’ van Hippocrates in 412 v.Chr., waarin hij heel duidelijk de symptomen van het virus schetste. De eerste “officiële uitbraak” van het virus werd echter pas in 1580 beschreven. In die tijd kan de allereerste epidemie, die volledig beantwoordt aan de beschrijving van influenza zoals wij die nu kennen, in de registers zijn opgenomen. De term influenza vindt zijn oorsprong in Italië in de jaren 1400; dit was nadat de ‘Invloed van de Sterren’-epidemie over Europa, Azië en Afrika raasde. Tussen 1404 en 1900 werden meer dan 31 potentiële uitbraken geregistreerd, met duizenden doden tot gevolg.
In de vorige eeuw waren er drie grieppandemieën – de Spaanse griep, de Aziatische griep en de Hongkonggriep. De Spaanse griep, die waarschijnlijk in Frankrijk is ontstaan, heeft aan 100 miljoen mensen het leven gekost – meer dan beide wereldoorlogen samen!
Maar wat was de oorzaak van de griep?
Een groep in Londen onder leiding van Wilson Smith, samen met zijn collega’s Sir Christopher Andrewes en Sir Patrick Laidlaw, ontdekte de oorzaak van de griep. Niemand wist, tot dan, dat het een virus was.
Kort daarna (in de jaren ’40) werd ook een ander virus geïdentificeerd, en kreeg het de naam influenza B. Dit virus is ook een belangrijke oorzaak van ziekte bij de mens; dit seizoen (2017/18) is dit virus significant, en staat dit jaar bekend als “Japanse griep”. Ook dit jaar veroorzaakt een variant van het griepvirus aanzienlijke problemen over de hele wereld, en staat bekend als “Aussie Flu”, of “H3N2”.
De geschiedenis van het vaccin
De ontdekking van het griepvirus leidde in de jaren dertig tot het vroegtijdig testen van een eenvoudig “gedood virusvaccin” op Britse troepen. Later, in de jaren veertig, werd het eerste officiële vaccin getest, en werd aangetoond dat dit eenvoudige vaccin tegen een gedood virus effectief was – en mensen beschermde tegen die stam/type griep. Het vaccin beschermde echter alleen tegen de stam/type griep die het “bevatte”, niet tegen een eventuele nieuwe griep.
Het gedode virusvaccin was “opgesloten” op het moment dat het werd gemaakt, en kon alleen beschermen tegen de virussen waarvan het was gemaakt.
Het vaccin en de toekomst
Het huidige conventionele griepvaccin en het potentieel ervan om mensen te beschermen en levens te redden, wordt voortdurend verder ontwikkeld, en het werk is verre van voltooid. De effectiviteit van het vaccin varieert enorm per jaar, van slechts 3% tot 70%.
In 2009 beleefde de wereld de eerste uitbraak van een pandemisch influenzavirus deze eeuw. Zulke nieuwe virussen ontstaan wanneer het virus zijn genen jongleert met die van een ander virus in een ander dier, en dan worden mensen blootgesteld aan een virus dat nog nooit eerder is gezien.
Elk jaar verandert het virus echter ook langzaam. In tegenstelling tot een pandemisch influenzavirus dat uit het niets opduikt, worden deze jaarlijkse virussen veroorzaakt door langzame en subtiele veranderingen. Vanwege deze drift (antigene drift) hebben we elk jaar een nieuw vaccin nodig.
Dit jaar, met de Aussie-griep, hebben we gezien dat griep ons onvoorbereid kan treffen. We weten dat het virus iets is “afgedreven” ten opzichte van het virus dat in het vaccin zit. Het jaarlijkse vaccin is niet perfect, het berust op een oordeel dat het vaccin vastzet, maar in de maanden daarna kan het virus veranderen.
Daar komt nog bij dat we de “Japanse griep” hebben gehad – dit was een B-virus. In veel landen bevatte het jaarlijkse vaccin geen gedood virus dat tegen die stam beschermde, vandaar dat we nu veel berichten lezen over “Japanse griep”.
Dit jaar zitten we nog steeds midden in een grote griepuitbraak op het noordelijk halfrond. De gezondheidszorgsystemen in de meeste landen zijn op hun breekpunt. Dit volgt op een uitbraak op het zuidelijk halfrond die, althans in Australië, als de ergste ooit is gemeld.
We hebben een vaccin nodig, een universeel griepvaccin, geen vaccin dat is toegesneden op bepaalde virusstammen en dat bescherming biedt tegen het virus dat elk jaar langzaam muteert en afwijkt van het virus dat in het conventionele vaccin wordt gebruikt. We hebben ook een vaccin nodig dat beschermt tegen het onverwachte pandemische virus dat uit het niets kan opduiken, zoals het deed met verwoestende gevolgen in 1918, en meer recent in 2009 – toen naar schatting tot 1 miljoen mensen zijn gestorven.
Bij FluCamp bestuderen we virussen zoals griep en verkoudheid in veilige en gecontroleerde omstandigheden, door gebruik te maken van klinische proeven. We hopen dat ons werk, met de hulp van onze vrijwilligers, op een dag zal bijdragen aan de ontwikkeling van een vaccin dat beschermt tegen elk griepvirus dat zich langzaam kan ontwikkelen of plotseling kan opduiken.
Gezonde vrijwilligers, zoals degenen die wij werven, zullen in het ergste geval waarschijnlijk met een rotgevoel in bed belanden, maar wat wij van hen leren is van onschatbare waarde.
Om meer te weten te komen over FluCamp en het werk dat wij doen, klik hier voor meer informatie, of bel ons op 0207 756 1414.