De eerste kuur tegen hondsdolheid werd meer dan een eeuw geleden toegediend onder toezicht van Louis Pasteur. Sindsdien hebben de vaccins tegen rabiës altijd als een van de eersten geprofiteerd van de vooruitgang op het gebied van productie en controle. Wat de vaccins voor menselijk gebruik betreft, heeft rond 1955 een overgang plaatsgevonden van vaccins bereid uit dierlijk zenuwweefsel naar geëmbryoneerde eicellen en zeer kort daarna, rond 1960, naar aanpassing van het rabiësvirus aan culturen van menselijke diploïde cellen. De ontwikkeling van dit vaccin, dat het referentievaccin blijft in vergelijkende studies van immunogeniciteit, heeft lange jaren in beslag genomen. Het werd voor het eerst geregistreerd in Frankrijk in 1974 en iets later in Noord-Amerika. Aan het eind van de jaren zeventig en in de jaren tachtig is een groot aantal vaccins ontwikkeld die op verschillende cellulaire substraten zijn bereid, zoals primaire explantaatcellen van hamster-, honden- of foetale kalfsnieren, fibroblasten van kippenembryo’s, diploïde cellen van de foetale long van resusaapjes, en ten slotte cellen van continue lijnen (Vero-cellen). De productie van sommige van deze vaccins is eind jaren tachtig stopgezet, terwijl andere aan miljoenen patiënten zijn toegediend.
De drie vaccinsoorten die hieronder worden besproken, behoren tot de laatste categorie. Zij vertegenwoordigen de meeste vaccins die tegenwoordig internationaal worden verhandeld.
Vaccin voor mensen, bereid in menselijke diploïde cellen
Een geïnactiveerd rabiësvaccin voor menselijk gebruik werd in 1964 voor het eerst bereid in celkweek. In 1966 werd aangetoond dat de menselijke diploïde cel (HDC) stam WI-38 een geschikt substraat was voor de vermeerdering van de Pitman-Moore (PM) stam van het gefixeerde rabiësvirus. De oorspronkelijke procedure voor de productie van dit vaccin is beschreven in de derde editie. Sinds 1967 zijn aan dit vaccin onderzoek en ontwikkeling verricht in het Mérieux-instituut. Het vaccin werd in 1974 voor het eerst toegelaten voor gebruik in Frankrijk en de commerciële productie startte in 1978.
Voor meer informatie, klik op de onderstaande link.
- Laboratoriumtechnieken bij rabiës, 4e editie, 1996, hoofdstuk 25
pdf, 335kb
Vero-celvaccin voor mensen
In hoofdstuk 25 (Laboratoriumtechnieken bij rabiës, 4e editie, 1996) wordt het rabiësvaccin voor menselijk gebruik beschreven dat in menselijke diploïde cellen is bereid. Ondanks de veiligheid en de hoge immunogeniciteit vormde de relatief lage titer van virusproductie door deze cellen een beperking voor de grootschalige productie van een relatief goedkoop rabiësvaccin van gelijke kwaliteit. Het geïnactiveerde poliomyelitisvaccin was het eerste vaccin dat met behulp van dit celsubstraat werd gemaakt, en leidde tot herziening van de eisen voor het vaccin door het comité van deskundigen voor biologische normalisatie van de WHO.
De door van Wezel ontwikkelde techniek, bestaande uit de kweek van cellen op microdragers, stimuleerde grootschalige celculturen voor humane vaccinpreparaten. Na de productie van het geïnactiveerde poliomyelitisvaccin in Vero-cellen, werden studies uitgevoerd om een menselijk rabiesvaccin te ontwikkelen. Het resulterende vaccin, waarvoor een zuiveringsstap nodig was om het resterende cellulaire DNA te verwijderen, staat bekend als de gezuiverde Vero-celvaccins tegen rabiës (PVRV).
Klik voor meer informatie op de onderstaande link.
- Laboratoriumtechnieken bij rabiës, 4e editie, 1996, hoofdstuk 26
pdf, 387kb
Gezuiverd kuiken-embryocelvaccin voor mensen
Dit vaccin is bereid in primaire kuiken-embryocellen afkomstig van specifiek pathogeenvrije (SPF) eieren. Het is een gevriesdroogd preparaat bestaande uit gezuiverd en geconcentreerd rabiësvirusantigeen, geïnactiveerd met B-propiolacton.
Voor meer informatie, klik op de links hieronder.
- Laboratoriumtechnieken bij rabiës, 4e editie, 1996, hoofdstuk 27
pdf, 466kb
Internationale standaard voor rabiësvaccin
- Positiedocument van de WHO over rabiësvaccins.
pdf, 312kb
Weekly epidemiological record, No. 49/50, 2007 - Aanbevelingen voor geïnactiveerde rabiësvaccins
pdf, 290kb
WHO Expert Committee on Biological Standardization, 2005, Annex 2